Overrijpe bananen gezonder? En wat kun je ermee?

Het overkomt mij eigenlijk nooit, dat er bananen op mijn fruitschaal liggen te rijpen tot ze bijna zwart zien. Ik ben dol op ( vooral groene) bananen, en daarom gaat de tros bananen die ik iedere week koop altijd snel op. Ik vind groene bananen het lekkerst. Alhoewel groene bananen vaak verteringsproblemen kunnen geven, heb ik er gelukkig geen last van. ( Lucky me! ) 

Welke banaan is jouw favoriet? Die van mij zou groener dan groen worden.  De meest gegeten banaan in Nederland is banaan is de semi rijpe banaan, dat is een banaan die eetrijp is. Dat is niet vreemd, omdat de bananen in deze rijpe staat ook worden aangeboden. Wij willen geen groene bananen, wij willen gele bananen. Daarom worden bananen vrijwel nooit groen aangeboden, dit komt maar zelden voor.  Zodra de bananen in de havens van Antwerpen of Rotterdam aankomen, worden ze verscheept naar de bedrijven die de bananen verder verwerkt. Groene bananen worden in cellen gezet, waar met gassen ( ethyleen)  het rijpingsproces wordt versneld. Meer lezen? Klik hier:

Bananen zijn lekker en gezond

Bananen zijn niet alleen in Nederland maar ook in vele andere landen het meest gegeten stukje fruit. Het is lekker, handig om te eten, overal mee te nemen, en bovendien voor sporters een juweeltje aan bijvoorbeeld magnesium en kalium.  Omdat ze zo lekker zoet zijn ( vanaf banaan nummer drie in rijping) zijn kinderen er ook dol op en krijgen heel wat peuters hun eerste fruithapjes in de vorm van geprakte banaan. Bananen zijn gezond. Mede door het hoge zetmeel gehalte in bananen worden bananen beschouwd als dikmakers. Dit ligt echter een stuk genuanceerder. Het zetmeel in bananen is van vrij speciale aard: het kan moeilijk worden afgebroken in de maag en de dunne darm (vooral de de half-rijpe bananen) waardoor het vrijwel onaangetast in de dikke darm terechtkomt. We spreken hier van een ” resistent zetmeel”. Zo beschouwd levert het juist voedingsvezel en geen extra calorieën. Het veroorzaakt een vergroting van de darmmassa wat weer kan helpen bij constipatie-problematiek. Bovendien moet je lichaam veel moeite doen om de vezels te verwerken wat de stofwisseling juist alleen maar omhoog brengt. Resistent zetmeel wordt in de dikke darm verder afgebroken door de daar aanwezige bacteriën en geeft weer aanleiding tot korteketen-vetzuren , die op hun beurt weer een antikanker-effect hebben . Dankzij de verzuring van de dikke darm worden mineralen en sporenelementen ook beter opgenomen en wordt eiwitafbraak afgeremd. Zoals ik al eerder opperde, kunnen mensen wel klachten ondervinden van dit proces, maar eigenlijk komt dit zelden voor. Naarmate een banaan rijper wordt,zal ook het suikergehalte flink toenemen. Als we ter voorbeeld een aardappel koken ( ook een zetmeelhoudend soort) wordt het zetmeel van de aardappel afgebroken in de maag en dunne darm. Als een banaan rijpt,neemt de hoeveelheid vrije suikers toe en zal het resistent zetmeel aanzienlijk afnemen. Dit kan echt flink schelen: het suikergehalte kan oplopen van 1 tot maar liefst 20%. Het grootste gedeelte bestaat uit sucrose( rond de 60 %) en glucose ( rond de 20%) en fructose ( rond de 20%). Rijpe bananen bevatten dus veel meer suikers en zijn daarom ook calorie-rijker. Rijpe bananen worden vooral door ( top) sporters gegeten.Dit heeft voor hen namelijk een zeer gunstig effect op hun prestaties. Door de grote aanwezigheid van kalium regelt het eten van bananen voor/tijdens en na het sporten voor een goede bloeddruk.

Overrijp heeft extra gezonde voordelen

Maar er is nog meer. In 2016 hebben onderzoekers uit Japan aangetoond, dat overrijpe bananen een cytokine bevatten, beter bekend als tumornecrosefactor ( afgekort TNF). TNF wordt vrijgegeven door bepaalde cellen in het immuunsysteemvan het lichaam en kan een mogelijk effect geven op andere lichaamscellen. Het effect van TNF kan zo sterk zijn, dat er tumoren kan worden bestreden en abnormale celgroei in het lichaam tegen kunnen gaan. Hoe rijper een banaan is ( hoe donkerder de vlekken op de schil) hoe meer positieve effecten het heeft op je lichaam en het immuunsysteem. 

De werking van cytokine wordt ook vaak vergeleken met die van lentinan. Dit is een chemisch stimulerend middel voor het immuunsysteem dat intraveneus wordt toegediend bij kankerpatiënten. Het effect van TNF groeit, naarmate de banaan verder rijpt. Laat de banaan dus maar lekker bruin/zwart worden. 

In bovengenoemde Japanse studie werden niet enkel bananen getest op hun voedingswaarde naarmate ze meer rijpten, ook druiven appels, ananassen, watermeloen, peren en kaki’s zijn getest. De resultaten van deze studie toonden aan dat het eten van een rijpe banaan voordeliger is voor de gezondheid dan elke andere soort fruit. Dit komt omdat bananen voor een toename van witte bloedcellen zorgt en dit je immuunsysteem aansterkt. Aangenomen wordt dat een overrijpe banaan voor een acht keer hogere toename van het aantal witte bloedcellen zorgt dan bananen die nog groen/geel zijn. 

Meer over de Japanse studie kun je hier lezen.

Toch maar eens mijn groene banaantjes wat langer laten liggen op de schaal………

 

Bestrijdingsmiddelen ook in de vrucht

Het is algemeen bekend, dat bananen één van de meest bespoten fruitsoorten ter wereld zijn. Velen denken, dat deze pesticiden vooral OP de schil van bananen zitten, en niet IN de banaan zelf. Helaas….;( De bananenschil is gelukkig wel aardig dik, en houdt daardoor wel het meeste tegen, maar kan niet voorkomen dat de pesticiden ook IN de banaan doordringen. Deze informatie wordt overigens goed onder het kleed gehouden, uit angst voor een complete bananen-boycot in Nederland en andere Europese landen. Je kunt ook door het afpellen van de schil de pesticiden gemakkelijk overbrengen op de banaan. Het is daarom verstandig om je handen te wassen nadat je de banaan hebt afgepeld. Dit geldt overigens ook voor alle andere bespoten groente en fruit. In 2013 deed het laboratorium aan de universiteit van Stockholm onderzoek naar de pesticiden in het vruchtvlees van bananen. Zij troffen zeven verschillende pesticidentypes aan, niet alleen op de schil, maar ook in het vruchtvlees. Tijdens de tests werden voornamelijk resten van bestrijdingsmiddelen gevonden die worden gebruikt tegen insecten en schimmels. Vijf van deze stoffen zijn zogenoemde “ systematische” wat betekent dat het bestrijdingsmiddel opgenomen wordt door de gehele vrucht. De giftige stoffen zitten dus niet alleen op de schil, maar ook in het bananenvruchtvlees. Dit werd bevestigd door het resultaat van de analyse. Volgens Ake Bergman, professor in milieuchemie aan de Universiteit van Stockholm, die de testresultaten heeft bestudeerd, geven de analyses duidelijk aan dat het gif in het vruchtvlees aanwezig is, zelfs evenveel als op de schil. Hij vond het ook nogal opmerkelijk, dat het voedselagentschap en de EU alle groenten en fruit laat analyseren inclusief de schil, afgezien van het feit dat we de schillen niet eten. Volgens Bergman is wát we eten juist het belangrijkste: het vruchtvlees. Volgens het voedselagentschap is dit omdat het sneller gaat op deze manier en goedkoper is. Meer lezen?  klik hier. 

Overrijp, extra fruitsuikers

Zoals je eerder in dit artikel hebt kunnen lezen, bevatten overrijpe bananen veel meer natuurlijke vruchtensuikers ( fructose) dan een onrijpe banaan. Het verschil in suikergehalten kan extreem groot zijn, afhankelijk van het rijpingsproces. Gemiddeld kan een overrijpe banaan tot maar liefst 20-25% meer suikers bevatten dan een groene banaan. Fructose wordt ook wel (natuurlijke) vruchtensuiker genoemd. Naast dat het van nature voorkomt in fruit, maakt het ook een groot deel uit van honing.  Naast fructose komt ook glucose voor in fruit. Wij kennen het vooral als druivensuiker en dextrose.  Fructose smaakt veel zoeter dan glucose. Glucose is het meest voorkomende koolhydraat en is algemeen aanwezig in levend organisme. Zo bevat het menselijk bloed ongeveer 0,8g/l Als we ziek worden kan de glucosespiegel veranderen. Het is mede ook hierom dat onze glucose het eerst wordt gemeten als we met klachten naar de dokter/ziekenhuis gaan. Glucose wordt in onze dunne darm opgenomen en via de poortader naar de lever getransporteerd. De lever regelt het glucose -gehalte in ons bloed. Is er een teveel aan glucose ,wordt het omgezet in glycogeen. Is er juist te weinig glucose in het bloed aanwezig, wordt dit glycogeen weer afgebroken tot glucose. Dit alles gebeurt via het zogeheten ” glycogeen metabolisme”  Glucose wordt gebruikt als brandstof. We halen er onze energie uit.  Fructose wordt beduidend minder goed opgenomen door de dunne darm. Niet opgenomen fructose gaat naar de dikke darm en kan door darmbacteriën gefermenteerd worden. Dit fermenteren zorgt voor erg veel klachten. Denk aan gassen/winderigheid, opgezwollen buik, diarree, buikpijn, en constipatie. Het kan ook een sterk verminderde opname opleveren van essentiële voedingsstoffen als zink en foliumzuur.

Als we dagelijks een banaan zouden eten krijgen we fructose binnen. Dit zal  niet veel kwaad doen: sterker: we hebben dat stukje fruit nodig. Er zitten vezels, mineralen en vitaminen in. Veel fruitsoorten bezitten een zeer lage glychemische index en lijkt het ook dus weinig kwaad te kunnen. Helaas schuilt hierin ook meteen het gevaar: fructose is meest gevoelig voor glycatie.  Als we enkel fructose zouden halen uit dat stukje fruit per dag, was er geen enkel gevaar. Ons lichaam is prima in staat kleine hoeveelheden te verwerken. Het probleem schuilt in het feit dat er tegenwoordig in vrijwel alle voedingsmiddelen/producten fructose verwerkt zit. Onbewust krijgen we iedere dag dus aardig wat fructose binnen: gemiddeld 50/75 gram per dag. Dit is erg ongezond. Het is o.a. een vrijgeleide van (het ontwikkelen van) diabetes.  Ook kunnen we dik worden van een teveel aan fructose. De opgeslagen vetten worden opgeslagen in buik vet. Dit levert het meeste gevaar op voor de gezondheid, omdat in deze zone ook veel belangrijke organen liggen. Bovendien bezit buik vet gevaarlijke stoffen die in de lever terechtkomen, met alle gevolgen van dien. En dit geldt niet alleen voor wat mollige /dikke mensen: ook magere/slanke mensen kunnen last hebben van dit gevaarlijke buik vet (het bekende vetrolletje/muffinrol) Fructose zorgt voor 2 x zoveel vetopslag dan gewone suiker, zonder dat je hiervan een echt verzadigend gevoel krijgt. Dit is het gevaarlijke: je kunt blijven eten zonder dat je echt vol gaat zitten.

Moeten we dan maar geen bananen meer consumeren???????   Nee, absoluut niet. Het gaat ook niet om het verse fruit dat we eten, maar vooral om de producten die we ernaast eten. In appelstroop, ook biologische, schuilt erg veel fructose. Sommige stropen zijn zelfs extra gezoet met fructose. Agave is ook een goed voorbeeld van een product wat mede door zijn “natuurlijkheid” en zijn imago als ” puur en biologisch” op dit moment de hemel in wordt geprezen. Het zou het antwoord zijn op gewone geraffineerde suiker, maar in werkelijkheid is geraffineerde suiker in veel opzichten zelfs een betere keuze dan agave. Agave is zeer rijk aan fructose en wordt zeer moeilijk door de lever afgebroken. De lever wordt steeds indirect belast en dit kan serieuze problemen opleveren zoals leververvetting: dit komt dus echt niet alleen voor bij een overmatig alcoholgebruik! Leververvetting is een zeer toenemend probleem aan het worden, mede door onze voeding. Wat je ook echt moet realiseren: fructose geeft ook een grotere kans op alvleesklier-kanker: de cellen groeien namelijk op fructose. Het is daarom goed, om te onthouden, dat je NIET ONGELIMITEERD ( overrijpe) bananen moet gaan eten, want ieder voordeel heeft in dit geval ook zo zijn nadelen.  Suiker = suiker voor het lichaam.  Ook de suikers in overrijpe bananen. Ga er dan ook verstandig mee om, en kies enkel NATUURLIJKE bronnen van fructose via vers intact fruit en groente. Onthoud, dat bananen super-gezond zijn, maar een overdaad juist averecht werkt voor de gezondheid. Kijk ook goed naar je energie-verbruik, een fanatiek sporter kan uiteraard wat meer suikers gebruiken dan iemand die niet sport. Een gemiddelde overrijpe banaan bevat circa 35 gram fructose. 

Wat kun je allemaal doen met overrijpe bananen?

Bijna dagelijks zie ik op mijn tijdlijnen op mijn socials de volgende vraag voorbij komen ” …ik heb bananen over, die rijp zijn geworden…wat kan ik ermee? Heeft iemand suggesties?”  Het lijkt een veel voorkomend iets te zijn, dat trossen bananen op de fruitschalen overrijp worden, omdat ze niet worden gegeten. De meest populairste oplossing is het bananenbrood. Dit is inderdaad een erg gemakkelijke manier om in één klap van je trosje overrijpe bananen af te komen. Omdat bananen vrij functioneel zijn in baksels, kun je van enkel wat bananen, meel, en bakpoeder al een lekker brood bakken. Bananen worden veel gebruikt ter vervanging voor eieren ( een halve banaan per ei ) en er worden erg veel bananenpannenkoekjes gebakken in Nederland. Bananen zijn echte alles-kunners op culinair gebied. Ze geven zoetheid ( fructose ) binding, textuur ( zetmeel )  en kleur.  Hoe rijper de bananen, hoe zoeter een baksel. Je kunt overrijpe bananen ook invriezen. Dit is bijvoorbeeld ontzettend handig om bananen ijs te maken op een zomerse dag.  Je kunt met een overrijpe banaan lekkere snelle koekjes bakken, maar ook koekjes waarbij je geen oven nodig hebt. Kortom: de mogelijkheden zijn oneindig en dat is meteen hetgeen wat het ook lastig maakt, omdat er ZOVEEL mee te doen is!  Dit geeft keuzestress, waardoor velen terug grijpen naar bananenbrood of pannenkoekjes. En dat is best jammer, want er zijn echt nog veel meer lekkere en snelle recepten te maken. Ik geef  daarom een aantal suggesties !

1) BANAAN/ VANILLE YOGHURT DRINK

We kennen allemaal de vele mierzoete yoghurt dranken wel, ze blijven extreem populair. Zeker onder kinderen is FRISTIE nog altijd één van de meest populairste kinder-dranken in Nederland. Deze dranken bestaan voor het grootste deel uit toegevoegde suikers, dus suikers die niet natuurlijk zijn, maar is geraffineerd voor de industrie. Zeker omdat het gaat om een drank, kunnen kinderen in één keer erg veel van deze suikers binnen krijgen. De grap is, dat je zelf dit soort yoghurt-dranken kunt maken, op de gezondere manier. Je kunt een liter yoghurt-drank maken met een overrijpe banaan, een half theelepeltje vanille bourbon, 500 gram biologische SKYR, 3-4 druppels zuivere stevia en 50 ml water. Dit alles blend je heel simpel in de blender tot een yoghurtdrank. Je kunt de drank in een fles in de koelkast bewaren.

2) BANAAN-EI-SOFTIES

Heb je bijvoorbeeld naast bananen ook ei-dooiers over? Dan zijn deze softies zo gemaakt! Meng door de eidooiers ( maakt niet uit hoeveel, gemiddeld zo’n vier ) 100 gram amandelmeel en 3 druppels zuivere stevia ,brokkel een overrijpe banaan erdoor, laat dus stukjes heel. Verwarm de oven voor op 170*C en bekleed een bakplaat met bakpapier. Schep ” bergjes” van het mengsel op de bakplaat en bak in de oven gaar in ongeveer 35-45 minuten, blijf tussentijds controleren. Laat afkoelen.

 

3) BANAAN  ( vegan + glutenvrij ) BOTERKOEK

Ja, ook met banaan kun je boterkoek bakken. Zelfs vegan! Boterkoek wordt ingesmeerd met een losgeklopt ei, dit geeft de boterkoek zijn mooie gouden korst. Door dit te vervangen met een mengsel van banaan, kun je als veganist het ei vervangen. Pureer een banaan samen met ongeveer 15 ml water in de blender tot een licht vloeibaar mengsel. Verwarm de oven voor op 180*C, vet een kleine ronde boterkoekvorm of andere vorm in met kokosolie. Kneed ongeveer 300 gram kokosolie op kamertemperatuur door 250 gram glutenvrij meel-mix ( bijvoorbeeld boekweitmeel, havermout meel, amandelmeel) twee eetlepels psylium, drie eetlepels stevia kristal, en een half theelepeltje vanille bourbon. Kneed tot een stevige brij, stort in de vorm. Smeer de boterkoek royaal in met het banaan-mengsel. Bak in het midden van de oven gaar in ongeveer 45  minuten, blijf tussentijds controleren. Laat lang en goed afkoelen, zodat de koek hard wordt.

4) BANANA ROLLS

Supersimpel, maar OEH! oh-zo-lekker! Verwarm de oven voor op 180*C, bekleed een bakplaat met bakpapier en leg een vel op het aanrecht. Roer twee verse eieren, een gepureerde banaan, twee eetlepels stevia, 45 gram amandelmeel door 275 gram volkoren spelt-meel. Kneed tot een soepel deeg. Rol het deeg uit op het vel bakpapier tot een vierkante plak. Leg hierop een hele banaan en rol het bakpapier op met het deeg. Snij de rol in stukken en leg deze op de bakplaat, bestrooi royaal met kokosrasp. Bak de Rolls in het midden van de oven gaar in ongeveer 35 minuten, blijf controleren, Laat afkoelen