Aardappelen, dikmakers ?

Aardappelen. Ze zijn in Nederland ooit ontzettend populair geweest en stonden vrijwel iedere dag op het menu. Helaas kregen ze dankzij trendy en hippe diëten een erg slecht imago en worstelen aardappelen daar op de dag van vandaag nog steeds mee. Aardappelen zijn plots dikmakers en iets om te mijden. Dat is naast onterecht ook jammer en zonde, want de “ Hollandse pieper” kunnen we ook scharen onder superfoods. Het heeft nogal wat gezonde voordelen.

WAT ZIJN AARDAPPELEN?

Wist je, dat de aardappel een plant is die ondergronds een energievoorraad in de vorm van zetmeel aanlegt? Dit zetmeel wordt bewaard in de vorm van knollen, die aardappelen of aardappels worden genoemd. Deze knollen worden gevormd aan ondergrondse stengels, die “ stolonen” worden genoemd.
De aardappel behoort, net als tomaten en paprika, tot de nachtschadefamilie. Aardappelplanten bevatten net als andere nachtschade-familie alkaloïden. Groene delen van een aardappel zijn giftig. De planten kunnen naast knollen ook bessen vormen, die ook giftig zijn. Tussen de verschillende aardappelrassen zijn er grote verschillen in de vorming van bessen.
De knollen zijn eetbaar, maar kunnen giftig zijn door een hoog gehalte aan solanine. Hierdoor zijn zetmeel-aardappels van bepaalde rassen niet geschikt voor consumptie voor de mens. Ook kunnen aardappelen een hoger gehalte aan solanine krijgen als ze langere tijd aan licht worden blootgesteld tijdens het bewaren en groen kleuren.De aardappelen zijn dan ook giftig.Je kunt de groene plekken/ uitlopers dan nog wel goed wegsnijden.

Aardappelen zijn, samen met rijst, tarwe, en maïs het belangrijkste voedselgewas ter wereld. Aardappelen komen van oorsprong uit Zuid-Amerika maar is in veel Europese landen sinds de 16e eeuw één van de basisvoedingsmiddelen. In heel veel landen, waaronder ook Nederland en België, worden aardappelen al jarenlang gezien als maaltijddrager.In andere landen worden aardappelen gezien als een groentesoort bij de maaltijd.
Er zijn vele rassen en soorten. De aardappelsoort die wereldwijd het meest geteeld wordt is de “ Solanum tuberosum”, een tetraploïde met 48 chromosomen. Andere soorten worden vooral in Zuid-Amerika geteeld.
In de aardappel komen twee typen zetmeel voor:

– amylose
– amylopectine ( waarvan 21% amylose)

In 2005 is er een ras in de handel gebracht die bijna 100% amylopectine bevat. Naast dit onderscheid kunnen we aardappelen ook onderscheiden in ;

– vastkokend ( behouden tijdens het koken hun vastigheid)
– bloemig/ kruimig/ droogkokers ( vallen tijdens het koken al uit elkaar)
– afkokers ( tijdens het koken vallen afkokers volledig uiteen)

DIKMAKERS?

Rond de jaren tachtig kwamen de trendy en hippe diëten sterk in opmars. Diëten als Montignac, Atkins en South Beach kwamen vanuit het buitenland overgewaaid en vertelden ons vooral koolhydraten te mijden, omdat we daar juist zo dik van worden. Tot de dag van vandaag zijn deze koolhydraatvrije diëten enorm populair. En als we wat willen afvallen, mijden we als eerste koolhydraten uit ons menu. Het ligt echter nogal wat genuanceerder.
Koolhydraten worden in ons lichaam omgezet in glucose. Dit gebruikt ons lichaam als brandstof. Eten we teveel koolhydraten, wordt er ook teveel glucose aangemaakt, wat niet snel genoeg kan worden opgenomen. De suikers worden vervolgens in de vetcellen opgeslagen als vet ( voorraad) en vetverbranding wordt stil gezet.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen enkelvoudige en complexe koolhydraten. Om te bepalen tot welke categorie de koolhydraten uit een bepaald product/voedingsmiddel behoren, moet je kijken naar de glycemische index ( GI) Hoe hoger de GI-index, hoe sneller de koolhydraten worden verteerd door het lichaam. Dit geeft een sneller overschot aan glucose. Complexe koolhydraten worden veel geleidelijker verteerd.
Aardappelen vallen onder de complexe koolhydraten, dus wat dat betreft zijn het gezonde energie leveranciers. Echter bevatten ze wel vrij veel koolhydraten, gekookte aardappelen bezitten een GI tussen de 60/65. Op zich niet eens zo schrikbarend hoog, maar wel als je aardappelen daarbij anders gaat bereiden. Denk aan bakken, frituren en in een puree met tal van toevoegingen. Dit kan aardappelen maken tot zeer hoge koolhydraat-bronnen.
Om de vraag “ zijn aardappelen dikmakers?” te beantwoorden, is het antwoord nee. Aardappelen worden wel dikmakers als de glucose wordt omgezet in extra lichaamsvet. Hoe graag we het ook willen geloven, patat is bijvoorbeeld niet gezond, omdat deze worden gefrituurd. Dit zorgt niet alleen voor meer koolhydraten, het vernietigt ook veel van de voedingswaarde.
Doe je veel aan sport, dan zijn gekookte en/of gepofte aardappelen juist perfecte energie leveranciers. Vandaar dat veel proffesionele sporters veel aardappelen op hun menu hebben staan. Ook als je niet sport, kun je gerust dagelijks aardappelen op je menu zetten, overdrijf het alleen niet, en eet per maaltijd per dag niet meer dan twee middelgrote aardappelen. En uiteraard: serveer er geen sausjes bij, bak ze niet in bakvet, frituur ze niet en pureer ze niet met toevoegingen, Pas ook op met het consumeren van aardappelen als je diabetes hebt.Het kan vrij hoge pieken geven in de bloedsuikerspiegel.

GEZOND?

Laten we vooral niet vergeten dat aardappelen knettergezond zijn. Ze zijn erg rijk aan vezels.En bevatten aardig wat vitamine B6. Ze zijn tevens zeer rijk aan essentiële mineralen als magnesium, zink, en ijzer en zijn rijk aan eiwitten.Ze bevatten tevens een kleine hoeveelheid vitamine C. Eet aardappelen liefst met schil. Boen deze wel goed schoon.
Allemaal redenen te meer om aardappelen op het menu te zetten. Het zijn enorm goede bronnen van zeer essentiële voedingsstoffen die we dagelijks nodig hebben.

TOCH VERVANGEN?

Al het bovenstaande ten spijt: de aardappel blijft nog steeds in het zwarte hoekje hangen. Dit heeft uiteraard te maken met de nieuwste trends in dieet-land. We mijden nog altijd liefst koolhydraten. En daarmee de aardappelen. We kunnen de aardappel prima vervangen. Met bijvoorbeeld:

– Aardpeer
Pastinaak
Knolselderij
Zoete aardappelen
– koolrabi
– Venkel
Cassave

Maar ook kunnen we talloze verse groenten pureren, en dit ter vervanging gebruiken.Op dit moment maakt de bloemkool bijvoorbeeld een grote opmars, ter vervanging voor aardappelen, in pureevorm.
Meer puree ideeën vind je, door hier te klikken.

We kunnen aardappelen dus prima vervangen, maar vraag je eerst af of dit voor jou nodig is. Aardappelen zijn geen dikmakers als je ze met mate en verstandig gebruikt.

Aardappel parten uit de oven

Aardappelen zijn lekker en veelzijdig. Je kunt er ontzettend veel kanten mee op. Tegenwoordig bestaan er vele bereidingsmethode waar we de aardappelen zo gezond mogelijk kunnen houden. Denk aan de airfryer en de stoom-oven. Maar ook de ” good-old-oven” doet prima dienst om aardappelen zo gezond mogelijk te bereiden. Wat je vooral nooit moet doen, is de aardappels schillen. Het s nog steeds een hardnekkig misverstand dat de schillen van de aardappel giftig zijn. Zoals je eerder hebt kunnen lezen , geldt dit alleen, als er ” uitschieters” aan de aardappels zijn gaan groeien. Aardappelen kun je gewoon rauw en met schil eten. De kanttekening die hierbij moet worden gemaakt, is dat je goed moet opletten of er geen groene delen in/aan/op een aardappel zit, en er geen scheuten zijn uitgekomen. Deze kunnen de giftige stof solanine bevatten. Daarnaast zijn rauwe aardappelen nogal moeilijk te verteren voor de mens, en kunnen winderigheid veroorzaken. Zoete aardappelen zijn ook prima rauw en met schil eetbaar. Wil je graag rauwe aardappelen eten, snij het dan zo fijn mogelijk of rasp de aardappel en verwerk het door een salade. Hoe dan ook, laat de schil erom, deze bevat juist veel nuttige voedingswaarden. En het scheelt je bovendien ook nog eens veel werk! Zorg wel dat je de aardappelen goed schoonmaakt en droog dept.

In de oven kun je zeer snelle en lekkere aardappelgerechten maken. Als voorbeeld geef ik hier twee verschillende recepten die ik heb gemaakt met biologische, iets kruimige aardappelen. De eerste is vrij simpel, maar bijzonder. Door de aardappelen in parten te snijden en ze te bestrooien met een mengsel van havermout krijgen ze een betere voedingswaarde. Hoe maak je twee porties?

NODIG:

  • vier middelgrote, schoongeboende biologische, iets kruimige aardappelen, in de schil gelaten, in parten gesneden
  • 300 gram havermout
  • extra vierge olijfolie
  • vijf eetlepels RAS EL Hanout kruiden
  • een eetlepel gedroogde bieslook
  • twee tenen knoflook, gekneusd

ZO MAAK JE HET:

Verwarm de oven voor op 165*C , bekleed een bakplaat met bakpapier. Doe de aardappel parten in een kom en voeg de kruiden toe, de knoflook en een klein scheutje olijfolie. Hussel dit goed door elkaar. Stort uit over de bakplaat. Gooi in dezelfde kom de havermout en voeg een beetje warm water toe, hussel goed, zodat de restanten in de kom ( olie & kruiden) in de mout worden opgenomen. Verbrokkel de massa uit boven de aardappelparten, en bak in het midden van de oven gaar in ongeveer 45 minuten, blijf tussentijds controleren en indien nodig, even om husselen.

Deze Indonesische kerrie-masala aardappelschijfjes zijn mijn grote favoriet! Ik vind ze verrukkelijk met mijn veganistische mayonaise! Je maakt ze super-snel en eenvoudig. Je kunt uiteraard iedere soort kerriepoeder gebruiken, maar de Indonesische masala smaakt het beste, deze kun je tegenwoordig naast vele toko’s ook in supermarkten kopen.

WAT HEB JE NODIG?

  • drie middelgrote biologische aardappelen, licht kruimig, in de schil, schoongeboend en in plakjes gesneden
  • drie volle eetlepels Indonesische kerrie masala
  • extra vierge olijfolie
  • twee tenen knoflook, fijn gesnipperd
  • twee eetlepels gedroogde bieslook
  • een snuf Himalaya zeezout

Verwarm de oven voor op 175*C, bekleed een bakplaat met bakpapier. Doe alle ingrediënten in een kom, en voeg een klein scheutje olijfolie toe, meng dit doen door elkaar. Stort de massa uit over de bakplaat, en bak de schijfjes in het midden van de oven goudbruin gaar in ongeveer 35-45 minuten, blijf tussentijds controleren en indien nodig, de schijfjes halverwege omkeren.

13 Reacties op “Aardappelen, dikmakers ?

  1. Hi Monique, wat bedoel je precies dat aardappelen minder goed zijn in een puree met tal van toevoegingen? Bedoel je daar bijv ook boerenkool of andijviestamp mee waarbij je alle verse groente zelf toevoegd en een scheutje olijfolie of roomboter om het wat smeuiger te maken?

    • klopt, met diverse toevoegingen stijgt het aantal koolhydraten ook.

  2. duidelijk verhaal. Ik had deze week toevallig ergens gelezen dat aardappels erg ongezond zouden zijn. Met jouw verhaal ben ik wat opgeluchtiger

  3. Eindelijk een een echt culi blog,ik ken inmiddels alle weesitbs wel, maar voor een echte koker en culinaire liefhebber als ik stonden er toch weinig bevredigende dingen op.Nu ben ik helemaal happy en met name omdat j eook benadrukt dat het niet persee om af te vallen is maar ook omdat ik me gewoon beter voel zonder koolhydraten!bedankt!

  4. Begrijp me niet verkeerd, aardappelen zijn HEEERLIJK…maar of ze echt gezond zijn…en of de voedingswaarde (vitamines en mineralen) niet beter uit andere bronnen kunnen worden gehaald….ik denk van wel…desalniettemin eet ik ze wel, maar met mate. Zelfs af en toe friet, puree of chips, maar altijd meer groente. Ik las ergens anders de tip om zeker ook de schil te eten…. maar misschien is het toch beter van niet. De aardappel bevat namelijk veel solanine, dit zit direct onder de schil. Het is een giftige stof maar in kleine hoeveelheden niet ernstig. Ikzelf schil de aardappelen altijd en gooi het kookwater weg (vroeger gebruikkte ik dat voor de schil)….lees dit artikel op wikipedia maar eens: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Solanine

  5. hallo je hoeft aardappelen niet met veel water te koken,als je een beetje water toevoegd als je de aardappelen opzet dan breng je het aan de kook en als er stoom uitkomt op klein vuur draaien,dan hoef je niks af te gieten en behoud je de vitamines en mineralen

  6. Beste Monique en lezers,
    Pasgeleden is mij vertelt dat mijn moeder gezondheidsklachten heeft met als oorzaak aardappellijmstof wat zich heeft vastgezet op bepaalde plaatsen in het lichaam.
    Van aardappelen worden ook lijmmiddelen gemaakt. Dit had ik vroeger al geleerd op de lageren school…

  7. We eten veel aardappels en als ik veel zeg dan bedoel ik ook veel. Meestal op de manier zoals jij de “Vlaamse Fritten” omschrijft. In de oven gebakken met schil uit onze biologische moestuin met olijfolie/kokosolie, beetje zout en flink wat rozemarijn. We hebben zwaar lichamelijk werk dus dat zal ook meehelpen, maar er dik van worden…………………wij moeten het nog meemaken.
    De aardappeleters

  8. mag je krieltjes met de schil aan stomen ivm met de arcrylamide? Is deze manier van bereiden ook schadelijk?

    • stomen is een zeer gezonde bereidingsmethode. Het gaat voornamelijk om gefrituurd voedsel.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *