Biologisch, vegan, lactosevrij, glutevrij….altijd een gezonder idee?
Het valt tegenwoordig niet mee, om een perfecte gastvrouw of heer te zijn. Grote kans, dat er tenminste drie of vier gasten aan je tafel gaan zitten die geen gluten, geen koemelk, geen vlees, of geen suiker eten. Als je niet thuis bent in deze stromingen dan kan het inkopen voor je gasten knap lastig worden en niet alleen dat, maar ook aardig in de papieren gaan lopen. Het lijkt erop, dat hoe meer er wordt weg gelasten in een product ( geen gluten, geen lactose, geen suiker) hoe duurder het product wordt, terwijl je juist andersom zou denken.
Er zijn maar betrekkelijk weinig mensen, die ECHT allergisch en/ of intolerant of overgevoelig zijn voor bepaalde voedingsmiddelen. Anders gezegd zijn dit de mensen waar we echt heel erg goed rekening mee moeten houden omdat zij daadwerkelijk veel klachten kunnen krijgen. Het grootste gros valt echter onder de “ dat-eet-ik-niet-meer” trend. ( DEINM aanhangers noem ik deze 😉 ) Deze grote groep mensen volgen een voedselstroming, een trend of een hype. Allemaal gebaseerd op een gezonder eet en leefpatroon, of de wens om gezonder te gaan leven in het algemeen. Zij zijn ervan overtuigd, dat hun manier van eten en drinken ( geen dit/ dat/ zus en zo) gezonder is. Of zijn van mening dat deze producten beter zijn.
De meest populairste voedselstromingen zijn biologisch, veganistisch, glutenvrij en lactosevrij.
We zien dit vooral terug in supermarkten. De grotere, meest bekendste ketens als AH, Jumbo, Plus, en de LIdl en de Aldi voegen inmiddels wekelijks nieuwe producten toe aan hun assortiment op basis van deze voedselstromingen. Vroeger konden wij alleen deze bijzondere, aparte en speciale producten kopen in biologische winkels, inmiddels is de biowinkel overbodig. We kunnen in de supermarkt terecht voor gepofte Quinoa, biologische noten, zaden en pitten, biologische granen en meel, en honderden andere producten die biologisch, veganistisch, lsctosevrij en glutenvrij zijn verklaard. Vaak zijn al deze producten goedkoper of net iets onder de prijzen van de biowinkel.
FIJNE ONTWIKKELING?
Je zou dus kunnen denken TOP! GEWELDIG! En dat is het natuurlijk ook wel. Maar niet helemaal. Want het is allemaal toch niet zo rooskleurig als het lijkt. Om te beginnen lijden de kleinere ondernemingen ( biowinkels, gezondheidswinkels, reform winkels) eronder. Er valt uiteraard nooit echt op te boksen tegen de grotere winkelketens en al helemaal niet als deze ook nog eens onder hun prijzen gaan zitten schoppen.
Daarnaast wordt er MASSAAL geproduceerd. We zien vooral eigen huismerken of merken onder een private label, De kwaliteit is anders dan de biologische producten in een biowinkel. Ook zijn de regels strenger in een biowinkel dan in supermarkten. Zo mogen de producten in een biowinkel echt geen chemische / synthetische meuk bevatten. In biologische massaproducties is dit wel toegestaan. ( in biologische variant) Zo kan een zak biologische chips gewoon een aroma bevatten, en zijn gebakken in gehard vet. De chips in de biowinkel bestaan vaak alleen uit aardappel en wat kruiden en specerijen en is gebakken in ongehard ( olie) vet. De “ marge” van bio-producten in de supermarkten is dus veel breder dan de marges in de biowinkel. De grondstoffen zijn daarom ook goedkoper, en kunnen de verkoopprijzen ook lager worden gehouden.
Omdat de producties massaler zijn, is de afkomst ook vaag. Er wordt voornamelijk gewerkt onder een eigen huismerk of onder een fantasienaam die onder private labeling wordt geproduceerd. Op een verpakking staan vrijwel altijd deze gegevens af te lezen en niet de werkelijke komaf. Waar jouw potje kokosolie van de Lidl echt vandaan komt…..dat blijft de vraag. Het komt uit Sri Lanka, en het wordt onder een huismerk naam verkocht ( het botermerk van de Lidl , VitaD’or) Verder vind je geen informatie van afkomst, zodat het eigenlijk onmogelijk is om te traceren, tenzij je kritisch healtblogger bent 😉 Maar ook na wat speuren kom je niet waar je moet zijn, namelijk waar de olie vandaan komt, welke plantage, en hoe het is geproduceerd. Dit blijft dus een zeer vaag vlak. En geen enkele garantie op een echt goed en zuiver product., De kokosoliën die we in biowinkels kunnen kopen zijn beter traceerbaar omdat dit veel kleinere fabrikanten zijn en specifiek gericht op een bepaald product. Royal Green zal je bijvoorbeeld ook nooit in een supermarkt gaan tegenkomen, omdat dit merk zeer exclusief werkt, en zeer zuiver is. Hoe “ zuiver” al die biologische producten in supermarkten zijn, dat is dus de grote hamvraag.
Resumerend: fijne ontwikkeling? ja en nee. Want er zitten erg veel haken en ogen aan vast. Natuurlijk is het tof dat biologisch toegankelijker is geworden, maar de vraag blijft wel hoeveel gezonder dit is te noemen en of het hier om eerlijke, gezonde concurrentie gaat m.b.t biowinkels.
BIOLOGISCH
Biologisch verkoopt. En dat snappen ze heel goed in de voedselindustrie. We willen graag beter voor mens, dier en milieu. En als we ook nog eens gezonder kunnen eten en drinken, dan betalen we daar graag meer voor. Toch ligt dit genuanceerder. Want biologisch is niet altijd logisch. En al helemaal niet gezonder dan niet biologisch. Sterker nog: vaak is biologisch ongezonder dan biologisch. Wat wel fijn is aan de biotrend, is dat we meer oog hebben gekregen voor mens, dier en milieu. We zijn bewuster geworden en dat is uiteraard alleen maar toe te juichen. Maar verder is “ biologisch” vooral een woord wat meer verkoop oplevert.
Er is veel verwarring rondom de term biologisch. Veel mensen zien het als beter, gezonder en daarom duurder. Dit klopt niet geheel. Want biologisch is niet altijd beter en gezonder, maar inderdaad in regel wel altijd duurder.
Zoals je eerder hebt kunnen lezen, is de marge voor massaal geproduceerde biologische producten groter dan de producten die we vinden in biowinkels. Daar moet biologisch ook ECHT biologisch zijn. Vele biowinkels gaan nog een stap verder door bijvoorbeeld alleen maar producten uit de streek / uit Nederland afkomstig te verkopen. Of wordt er zo minimaal mogelijk uit het buitenland gehaald om het milieu te sparen. Daar houden supermarkten geen rekening mee. Biowinkels kunnen kritischer zijn, omdat zij veel kleiner inkopen. En dit ook doen bij kleinere ondernemingen. Een supermarkt kijkt vooral naar winst. En heeft een veel groter platform om zijn waar aan te bieden. Wil je als kleinere onderneming jouw product in een supermarkt, dan moet je daar ontzettend veel geld voor betalen,wat bijna niet haalbaar is. Veel wordt dan ook verkocht onder private label, het kan dus zomaar, dat je hetzelfde product met een ander label erom in een supermarkt tegenkomt. Dit gebeurt overigens ook erg veel met reguliere producten. ( huismerk versus kwaliteitsmerk) Zo is de goedkopere havermout van de AH ( € 45 eurocent per 500 gram) hetzelfde als de AH havermout in pak ( € 98 eurocent voor 450 gram) Het verschil? De goedkopere is “ het gruis / afval” wat overblijft uit de algemene productie en niet mooi genoeg meer is ( lees: de geplette graankorrel is niet perfect meer) Het is EXACT hetzelfde, maar niet mooi genoeg om in een pak te zitten. Dit is maar een klein voorbeeld.
Biologisch wil zeggen dat het afkomstig is uit biologische teelt. Waar de regels steiger zijn ( bijvoorbeeld onbespoten, geen chemische toevoegingen) maar verder niet gezonder of anders dan niet biologisch. Zo worden pinda’s niet opeens gezinder omdat ze biologisch zijn. Wel zijn ze onbespoten. Een stronk biologische broccoli wordt ook niet gezonder omdat het niet is bespoten. De voedingswaarden blijven vrijwel gelijk, al ben ik persoonlijk wel van mening dat de smaak van biologische groente en fruit veel beter is, maar dat is mijn eigen mening.
Biologisch of niet, voedingswaarden blijven vrijwel altijd gelijk. En is biologische pindakaas niet gezinder dan niet-biologische . Tenzij er veel meer meuk aan is toegevoegd. Maar ook biologische producten bevatten hulpstoffen. En omdat het vaak meer smaak, kleur en geur nodig heef, kunnen deze biologische hulpstoffen behoorlijk worden toegevoegd waardoor een biologisch product zelfs ongezonder kan worden dan niet biologisch. Even een voorbeeld.
Deze biologische FETA kaas van de Lidl is gemaakt van biologische schapen en geitenmelk. Maar ook deze zijn gewoon gepasteuriseerd. ( en niet rauwmelkse) Rauwe zuivel heeft een totaal ander effect op onze gezondheid dan gesteriliseerde en gepasteuriseerde zuivel: alle enzymen die in rauwe melk zitten om het te kunnen verteren zijn in gepasteuriseerde zuivel onwerkzaam gemaakt zodat er een moeilijk te verteren voedingsmiddel overblijft die (zeker) bij gevoelige mensen voor veel klachten kan zorgen. het is ook logischerwijs deze reden dat er zoveel allergieen en intoleranties op koemelk zijn: als we het niet kunnen verteren worden niet goed afgebroken eiwitten gemakkelijk een allergeen. Ook zijn de stoffen die ons immuunsysteem goed van dienst kunnen zijn uit gepasteuriseerde melk onwerkzaam gemaakt. We vergeten helaas ook vaak dat fermentatie op de industriële manier totaal iets anders is dan de traditionele/langdurige fermentatie zoals die vaak nog bij traditioneel biologische en vooral bij biologische dynamische en rauwe zure zuivel gebeurt. Bij échte fermentatie is de zuivel al deels voor-verteerd en levert het dus veel minder problemen op voor onze spijsvertering. En nogmaals: ‘niet wat we eten maar wat we verteren komt ons ten goede’. Bij de snelle industriële fermentatie is de lactose vaak nog niet afgebroken en dat kan weer tot klachten leiden. Naarmate we ouder worden kunnen we lactose zeker minder goed verteren.
De biologische feta varianten die we in de biowinkels kunnen kopen zijn meestal gemaakt van rauwmelkse schapenmelk. Maar uiteraard komen we daar ook wel gepasteuriseerde varianten tegen.
In de biologische feta van de lidl vinden we 70% schapenmelk en 30% geitenmelk. Daarnaast een microbieel ( vegetarisch) stremsel en zuursel, wat mogelijk via genetische manipulaties kan zijn gemaakt. Het bestaat dus wel uit biologische melk, maar het stremsel en zuursel niet.
Ander voorbeeld: de biologische tofu van de AH. Deze bestaat voor 38% uit biologische sojabonen, maar verder wordt er bijvoorbeeld een calciumsulfaat toegevoegd ( E516) terwijl we in de biologische tofu uit de biowinkel o.a nigari als verdikkingsmiddel terugvinden. Het is dus wel gemaakt van biologische ingrediënten maar hulpstoffen kunnen niet biologisch worden toegevoegd en ook kunnen verschillen in percentages bestaan, bijvoorbeeld meer sojabonen .
VEGANISTISCH
We kunnen inmiddels ook niet meer om veganistisch bestempelde producten in de supermarkten heen. Veganistisch is op dit moment “ booming’ en daar wordt gretig op ingesprongen door de voedselindustrie. Opeens is een simpel reepje ook veganistisch. Of zijn bepaalde bestaande producten opeens aangepast en geschikt gemaakt voor de veganist. Goed nieuws voor de veganist? Ja en nee. Het is natuurlijk ontzettend fijn, dat er alternatieven op de markt komen die geschikt zijn voor de veganisten onder ons, dit maakt het zoeken naar geschikte producten ook een stuk eenvoudiger. Maar…..heel veel van deze producten bevatten ontzettend veel hulpstoffen. Van suiker tot smaakversterkers, van kleurstoffen tot verstevigingsmiddelen. Vaak heeft een veganistisch product deze extra’s nodig om er IETS smakelijks van te maken. Of om iets te laten lijken op bijvoorbeeld een stukje vlees ( denk aan de vele vleesvariaties)
Deze pot haveryoghurt is veganistisch. . Het is een alternatief voor gewone ( koemelk) yoghurt. Het klinkt gezond, het lijkt gezond. Maar in deze yoghurt vinden we suiker, room aroma’s, raap-olie en zetmelen. Allen zorgen voor een behoorlijke voedingswaarde, niet allemaal in positieve zin. Zeker de suiker is niet echt gezond. Persoonlijk detail: ik vond deze yoghurt ook gruwelijk vies. En betaalde daar € 3 euro voor.
Vegetarische producten zijn al niet veel beter. Deze vegetarische “ salami” boterhamworst ( Lidl) Is gemaakt van kippen en erwten-eiwitten, maar ook met dextrose, glucosestroop en gistextract. Daar is nu niet bepaald veel echt gezond aan te noemen. Het is leuk, dat de vegetariër ook “ vlees” kan “ mee-eten” maar is dit nu echt de bedoeling van het vegetarisme? Namaakvlees eten, wat ook nog eens ongezonder is en niet altijd even lekker smaakt ondanks de vele hulpstoffen?
GLUTENVRIJ , LACTOSEVRIJ
Het duurt al eventjes, en het lijkt erop dat de glutenvrije trend een blijvertje is. We zien steeds meer producten met “ glutenvrij’ in de supermarkt. De producten zijn verhuist van een stoffig hoekje in een schap, tot ” all over the place”. Dit zelfde geldt voor lactosevrije producten. Veel producten worden zonder koemelk ( lactose = melksuiker) en / of caseïne ( melk eiwit) gemaakt. Mensen kiezen vooral lactose / koemelkvrij vanwege het dierenleed. Iedereen kent vast wel de filmpjes op social media waarin we gruwelijke beelden zien van de melkindustrie. Dat is voor velen al meer dan genoeg reden om melk te mijden.De voedselindustrie maakt zich zorgen. Want de zuivelconsumptie daalt. Maar ook hier weet de industrie zo zijn draai te vinden, en dachten:” we halen de lactose er gewoon uit”. Resultaat: honderden lactosevrij gemaakte zuivelproducten. Toch blijft melk melk. En zal niet iedereen de lactosevrij gemaakte zuivel waarderen.
Gluten vinden we in ontzettend veel dagelijkse voedingsmiddelen. En op zich is de glutenvrij-hype in dat opzicht geen slechte ontwikkeling. Alleen zien we ook hier weer vaak, dat de producten vol zijn gepropt met hulpstoffen.. Zeker broodproducten zitten vol met bewaar en bindmiddelen. Maar ook koekjes, hartige producten en soepen vinden we een enorme lading hulpstoffen wat zo’n glutenvrij product ongezonder maakt dan het niet-glutenvrije broertje.
Onthoud ook, dat lactosevrije zuivel niet betekent dat het vrij is van koemelk. Smeerkaasjes, yoghurt, melk, toetjes….het wordt allemaal nog gewoon in basis gemaakt met ( gepasteuriseerde) koemelk. Als er op een verpakking staat ” een plantaardig alternatief voor ….” dan is het wel en koemelk vrij product,
Deze pot plantaardige yoghurt is bijvoorbeelds op basis van kokosmelk gemaakt.
Samenvattend;
Biologisch , veganistisch, glutenvrij, lactosevrij….het zegt allemaal niet dat het gezonder is. Ook hier geldt, dat je ontzettend goed de etiketten moet lezen. Er vallen gelukkig genoeg gezonde keuzes te maken in de supermarkt, maar onthoud ook, dat je de kleinere ondernemers daar geen plezier mee doet. Bovendien vind je in de biowinkel echte biologische producten. Echt in die zin, dat ze 100% biologisch zijn en afkomstig zijn uit de streek, of uit Nederland ( Nederlandse fabrikanten)
Ik denk dat het merendeel van de mensen die veganistisch gaat eten net als bij de keuze voor vegetarisch eten dit niet zozeer doet voor de eigen gezondheid, maar om niet of minder bij te willen dragen aan onrecht ten opzichte van dieren.
In die zin doet het er vanuit gezond geredeneerd dan weinig toe of je de zuivelproducten neemt van de grote merken, die helaas ook suikerbommen zijn of de veganistische variant. Blijkbaar is er ook bij melkproducten veel suiker nodig om er qua smaak iets van te maken.
Qua dierenleed erachter is er dan wel winst behaald bij de veganistische variant.
Ik hoop echter dat de veganistische en vegetarische producten steeds gezonder zullen worden, zodat de mensen die het meeste aan anderen willen denken ook zelf beter uit zullen zijn.
Bedankt voor helder verhaal!