De kunstjes van de voedsel en levensmiddelenindustrie: …de kunst van het WEGLATEN
Ik ontvang dagelijks veel mail. Daarin worden meestal vragen gesteld over producten. Er zijn ook “ pieken” waarin er bijvoorbeeld een nieuw product is geïntroduceerd en mensen daar vraagtekens bij zetten. Die vraagtekens zijn goed, want we moeten echt kritischer zijn over wat we in onze mond stoppen tegenwoordig. Er worden heel veel spelletjes gespeeld met de consument, erg veel gesjoemeld en heel veel onder het kleed geveegd. De consument heeft het anno 2019 absoluut niet gemakkelijk, als hij of zij een beetje gezond wil eten en drinken. Dankzij de vele kunstjes die de voedsel en levensmiddelenindustrie op ons afvuurt, worden we heel veel bewust en onbewust misleid, terwijl de wet en regelgeving vrolijk toekijkt en dir gewoon toestaat. De allergrootste kunst is wel de kunst van het weglaten. In dit artikel leg ik uit, hoe dat in zijn werk gaat, en hoe jij je daar het beste tegen kunt wapenen.
DE KUNST VAN HET WEGLATEN
Laat ik meteen eens beginnen met een goed voorbeeld die ik gisteren in mijn mailbox ontving. Dit verduidelijkt alles direct, wat ik met “ de kunst van het weglaten” bedoel. Een fan / volger had een nieuwe ijssoort in het vriesvak bij de JUMBO ontdekt, van het bekende merk ALPRO. Het heet “ 360”. Vernoemd naar het aantal aan calorieën in één pot van 450 ml. Daar betaal je bijna € 6 euro voor. Zoals je hierboven kunt lezen, wordt de tekst op de website nogal sprookjes-achtig gehouden. Naast dat de 360 kcal -claim wordt uitgemolken, lezen we ook de GOEDE punten. Geen zoetstoffen, 100% plantaardig, en lactosevrij. Allemaal termen waar de consument anno 2019 rekening mee wil houden. Verder wordt het aangedikt met een tropisch verhaal wat de consument prikkelt om meteen in dit ijs te geloven en naar de supermarkt wil rennen om een voorraad in te slaan. Laten we heel eerlijk zijn: klinkt dit niet te mooi om waar te zijn? Ijs wat je nog geen 360 kcal kost per beker? En geen rare zoetstoffen? Geen lactose? En ook nog eens 100% plantaardig? Dit is een regelrechte magneet voor veganisten, waar dit ijs vermoedelijk ok voor op de markt is gezet.
Hierboven zie je de werkelijke ingrediënten lijst. In het Engels, wat het voor veel Nederlanders een stuk lastiger maakt om te ontcijferen. Laat ik het dan maar eens in het Nederlands omzetten:
Sojabasis (water, gepelde sojabonen (5,5%)), oplosbare maïsvezel, suiker, kokosolie, mango (3,8%), passievrucht (3,5%), Fructose-glucosestroop, Fructose, emulgatoren (mono- en diglyceriden van vetzuren), stabilisatoren (pectines, johannesbroodgom, Guargom), Zeezout, Aroma, Wortelextract, Citroensap uit concentraat, Zuurteregelaars (natriumcitraten)
Wat we dus niet zo groot en uitgemeten aflezen op zowel de pot als op de website, is o.a dat dit ijs voor een zeer groot deel uit suiker en fructose-glucosestropen bestaat. En dat die tropische tintjes hooguit zo’n 7% van de totale inhoud beslaat, wat betekent dat je de mango-stukjes goed moet zoeken of, heel slim, bovenop het ijs wordt gelegd zodat de consument het idee krijgt bij het openen, dat het bomvol tropische mango’s zit. Als ik de tekst op de website om zou moeten zetten naar de realiteit, dan zou de tekst er ongeveer zo uitzien:
“…Toe aan een suiker-rijke en vetrijke snack?”Probeer het nieuwe Alpro 360 ijs met 360 kcal per 450 ml pot. Het kost € 6 euro. De naam betekent veel meer dan alleen 360 kcal per pot. Het betekent ook dat het ijs 100% plantaardig is, en geen zoetstoffen bevat. We hebben het ijs gezoet met suiker en fructose-glucosestroop. Verder hebben we er heerlijke aroma’s aan toegevoegd, om het ijs zijn tropische imago en smaak te geven. Aan echt fruit ( mango en passievrucht) zit maar liefst 7% ! Daar kun je in ieder geval een beetje de zon in proeven. Dit heerlijke ijs heeft een basis van water met 5,5% gepelde sojabonen. Dankzij de emulgatoren, stabilisatoren en concentraten verkrijgt dit ijs zijn smeuïgheid. Welkom in je eigen tropische suiker- paradijs! “
Als jij dit verhaaltje zou lezen, zou jij dit ijs dan nog kopen? En daar ook echt zo’n € 6 euro voor overhebben? Want naast dat het verre van een gezond alternatief is op ijs, is het ook ver-schrik-kelijk duur betaald. Als we inhoudelijk kijken naar de ingrediënten kost dit de fabrikant nog geen kwart van de verkoopprijs, allemaal zeer goedkope grondstoffen. Een goudmijntje voor Alpro, als je het mij persoonlijk vraagt. Een beetje goede PR erop zetten en ze hebben een kas-kraker.
GOED GELOVIG VOLKJE
Bovenstaand voorbeeld is nog maar het topje van de grote berg. We worden iedere dag misleid en om de tuin geleid, sprookjes verteld en van alles op de mouw gespeld. En wij geloven het, slikken het, en kopen het. Waarom trappen we erin?
Dat is vrij simpel. We zijn te goed gelovig en niet al te kritisch. Zeker de consument die niet erg met gezonde voeding bezig is, gelooft het allemaal wel. We bouwen ook ( vind ik persoonlijk ) teveel op wetten en regelgevingen die soms al jaren van kracht zijn en bijvoorbeeld niet worden bijgesteld als dat wel nodig is. Er wordt streng gecontroleerd op voedselveiligheid. Maar ik denk dat ik jou niet hoef te vertellen hoe vaak daar steken vallen. Het éne product na het andere wordt of terug geroepen of uit de handel gehaald. Nu kun je denken, dat dit juist te danken is aan de strenge controles, maar dit is juist waar de schoen wringt. Pas als iets wordt gemeld bij het NVWA wordt het opgepakt en bekeken. Echte controles worden nauwelijks uitgevoerd en daarom kunnen fabrikanten ook hun goddelijke gang gaan. Tot het een keertje mis gaat, zoals onlangs met het vleeswaren-schandaal, en ook de eieren-ellende ligt nog vers in het geheugen. Pas als er sprake is van een melding, wordt er actie ondernomen. Als ik bijvoorbeeld bij de Reclame Code Commissie een klacht indien, wordt er een zaak van gemaakt. Dit kost mij echter ontzettend veel werk en tijd en inzet, omdat de RCC het naadje van de kous wil weten. Kortom: globaal gezien is er nauwelijks controle op wetten en regelgevingen omtrent reclame en promoties . Wat hebben we er dan eigenlijk aan? Als mijn voorbeeld hierboven van de Alpro gewoon is toegestaan?
De wetten en regels zijn niet zo kieskeurig. Dit is ook gedaan om de fabrikant veel vrijheid te geven, om zijn product te verkopen. Zo is 100% natuurlijk een groot begrip en mag een kilo suiker 100% natuurlijk worden genoemd. Het komt immers van een suikerbiet, waar uiteindelijk niets meer van overblijft, maar dat terzijde. Daarom mag Alpro vertellen dat het ijs maar 360 kcal heeft en wordt het niet verplicht om groot te vermelden dat het bom-vol suikers en vetten zit. Is het wonderlijk, dat we al die sprookjes geloven? Ik vind van niet, want op iedere verpakking vinden we tegenwoordig wel een leugentje om bestwil en vooral kunst van het weglaten. Het is niet verplicht, om ook de slechte zaken ( zoals transvet, suiker en zout ) groot op een verpakking te zetten, de consument wordt geacht deze verantwoordelijkheid zelf te nemen. Wat eigenlijk betekent, dat we met zijn allen voeding-deskundigen moeten worden. Door de vele vreemde benamingen is voor de gewone consument niet door te komen. Ik weet zeker, dat ook jij ooit met een product in je handen hebt gestaan, waar de ingrediënten voor jou in het Chinees te zijn vermeld, en je het product dan maar op de mooie verhalen gelooft. Dit is de kracht van het weglaten en het ons zo moeilijk mogelijk maken.
HOE KUN JIJ JE WAPENEN??
Als we alles zelf zouden moeten ontcijferen, hebben we op zijn minst een cursus etiket-lezen nodig. Wat je hard nodig hebt als consument anno 2019 is een zeer kritische blik. Om te beginnen moetje stoppen met het lezen en luisteren naar sprookjes. Social media is het nieuwe “LOEKIE DE LEEUW-PLATFORM”geworden waar ik de meest hilarische producten en sprookjes-vertellingen voorbij zie komen. Koffie waarmee je kilo’s afslankt, smoothies die je bakken vol energie leveren. Smeersels ie je eczeem als sneeuw voor de zon doet verdwijnen, het vliegt ons dagelijks om de oren. Maar ook in supermarkten is het een Loekie-de-leeuw-circus geworden. We worden continu en overal geprikkeld om te kopen. Als je daar wat nuchterder tegenaan kijkt, zul je merken dat:
– je je af kunt vragen WAAROM dit nodig is. Waarom willen ze zo graag jouw aandacht?
– heb je het product nodig? Zo niet, wat heeft het voor nut om te kijken? Nieuwsgierigheid is uiteindelijk kopen
Als we nuchter naar een verpakking kijken, zien we dat we het meeste kunnen overslaan. Het meest belangrijkste is de ingrediënten lijst en de voedingswaarden. Deze informatie is van belang, om zo controle te houden over je energie inname en wat voor stoffen je binnen krijgt. De rest is , naast de info om wat voor product het gaat en de allergenen-informatie ( verplicht ) kwats. Mooie illustraties, kletspraatjes om jou over te halen het product te kopen, je kunt dit allemaal overslaan. Het heeft geen enkele meerwaarde op het product, zolang het alleen maar gaat om de goede punten. We lezen nooit groot af of het product suiker, transvet-zuren en / of veel zout bevat. Ook wordt er geen woord gerept over de vele hulpstoffen, die aardig kunnen oplopen tot cocktails en waarvan totaal onduidelijk is, wat al die hulpstoffen bij elkaar voor onze gezondheid betekent. Door de EU goedgekeurde E nummers zegt totaal niets over de mogelijke schadelijke effecten als er vele E nummers bij elkaar in één product worden gebruikt. Het komt zelden voor, dat een fabrikant daarvoor waarschuwt, of een maximale hoeveelheid voor consumptie vermeld op de verpakking. Ook hier geldt de kunst van het weglaten. Als we immers op een verpakking zouden lezen “niet meer dan 100 gram per dag consumeren”laten we het product al meteen in het schap liggen. Ook hier is meestal niets wettelijk verplicht gesteld, tenzij het ergens onder een wettelijke regel is vast gesteld.
Ook kloppen veel etiketteringen niet. Dit kan komen door een drukfout, maar ook door een totaal verkeerde berekening van een voedingswaarde. KLIK HIER om daar meer over te lezen. Drukfouten zijn menselijk, maar kunnen grote gevolgen hebben. Zo kunnen diabetes patiënten totaal foutieve informatie krijgen over suiker-gehalten in een product wat gevaarlijke situaties op kan leveren. Drukfouten zijn niet te voorkomen, maar er zou zeker wat meer controle op moeten worden gezet, vanuit de fabrikant zelf. Wist je dat discount winkels als Action grotendeels bestaan om deze drukfoute artikelen te verkopen? De meeste producen die daar voor een habbekrats worden verkocht komen voor een deel uit het buitenland, maar ook voor een zeer groot deel uit Nederland, waar de misdrukken en foute etiketteringen nog met winst kan worden weg gesluisd. Uiteraard is dit een goede ontwikkeling, want het voorkomt dat het wordt weggegooid. En de consument profiteert er ook nog een beetje van door iets goedkoper in te kunnen kopen dan in de supermarkt met de juiste etiketten.
KOOP VERS EN PUUR
Zoals je kunt lezen, valt het echt niet mee om je als consument te wapenen tegen al die “aanvallen”op ons uit de voedsel en levensmiddelenindustrie. Wil je dit alles omzeilen, dan ben je aangewezen op de biowinkel, waar het ook uiteraard wel voorkomt, maar in veel mindere mate. De producten bevatten minder tot geen sprookjesverhalen en de goede punten worden minimaal uitgelicht. Het allerbeste ben je af, door vers en intact te kiezen. Verse groente en fruit, en losse verse en pure ingrediënten waarmee je zelf alles kunt maken zonder de sprookjes en de vele hulpstoffen. Het is eigenlijk best simpel: koop NIETS ( of tenminste zo min mogelijk ) producten die uit een fabriek komen rollen. Koop niets waaraan veel is toegevoegd. Aan een verse pompoen is niets toegevoegd. En ook niets uit gehaald. Er staan geen claims groot afgedrukt op de schil, het vraagt helemaal niets om ons over te halen om te kopen. Het is wat het is, een pompoen. Met van binnen vruchtvlees en zaadlijsten, die niet in een fabriek worden gemaakt, maar door moeder-natuur. Koop je een zakje gesneden pompoen, kunnen daar tal van hulpstoffen aan zijn toegevoegd om de geschilde en gesneden blokjes langer vers te houden. Zo reikt moeder-natuur ons haar pompoenen in elk geval niet aan. Wees daar KRITISCHER over. Denk na wat je koopt en bepaal dit zelf, door een kritische blik te werpen op een product. Niet wat een mooi gelikt verhaaltje jou op de mouw probeert te spelden. Kijk VERDER dan het puntje van je neus, bekijk de voedingswaarden, bekijk de ingrediënten.
Deze pot pindakaas vertelt dat er geen suikers zijn toegevoegd. Hoera, denk je. Maar wat niet groot op de pot staat vermeld, is:
……….dat de pindakaas voor 85% uit pinda’sbestaat en de 15% verder is aangevuld met olie, gehard palmvet en zout. De mooie verhaaltjes van “zonder toegevoegde suiker “en “bron van vezels? ten spijt, deze pindakaas is verre van gezond te noemen vanwege het vele zout en de harde palmvetten.
Een boterham met 15 gram pindakaas levert je een gram verzadigde trans-vetzuren op, bijna 1 gram suiker en bijna een gram zout. Als je er dan ook nog eens wat boter op smeert, is het een ware vetbom. Daar denk je vast niet over na als je alleen de goede punten op de pot leest. Als er op de pot “rijk aan transvetten! “ “ rijk aan zout! “ zou zijn af te lezen, zou jij deze pot pindakaas dan ook net zo snel in je winkelwagen zetten?? En neem van mij gerust aan, dat je je eiwitten en vezels ook uit pure en verse producten direct uit de natuur zonder tussenkomst van een fabriek, kunt binnen harken. Gebruik je gezonde verstand, niet je nieuwsgierigheid .
Zo mee eens!
Wat erg duidelijk MOET worden bij ons, is dat wij allemaal, bijna niemand uitgezonderd, in de greep zitten van de (grote) bedrijven, zoals Unilever en de supermarkten.
Hun honger naar steeds meer winst zorgen voor steeds lagere inkoopprijzen naar de producenten toe, meer gekunstel met ingrediënten om nog goedkoper te verwerken en vooral hogere verkoopprijzen voor de consument.
Wij consumenten, maar ook de producenten van voedsel zijn de moderne ‘slaaf’. Niet zozeer met lijfstraffen zoals in oude tijden, maar op een manier dat ons allemaal raakt: geld. Steeds duurder voor steeds minder.
Inhoud wordt verkleind tegen eenzelfde prijs. Btw-verhoging van 3 cent per euro resulteert in ordinaire prijsverhogingen, al weken, maanden vooraf en ook nog eens daarna. Om vervolgens naar boven af te ronden op een psychisch mooi uitziend getal.
Dankzij voorvechters, zoals hier Monique, tv programma’s als KVW, Broodje Gezond, Kassa en meer, kúnnen we steeds meer dingen doorzien. Maar dan moeten wij het ook nog eens toepassen als we weer de boodschappen gaan doen, online gaan winkelen of China (AliExpress) gaan leegkopen.
Als ik kijk naar mijn moeder die een paar jaar Alzheimer heeft en steeds minder een volwassen en zelfstandig denkend mens aan het worden is, dan zie ik haar lopen in de supermarkt en een pak koek uitzoeken. Ze loopt nu rechtstreeks naar de vrolijk gekleurde verpakkingen en kiest de kinderkoeken uit. Iets wat ze nooit heeft willen hebben en nooit heeft willen kopen.
Ze heeft het niet in de gaten, maar hiermee laat ze mij zien hoe ‘de verleiding’ werkt. Hoe doortrapt de fabrikanten en de supermarkten inmiddels zijn en hoe ze gebruik en soms zelfs misbruik maken van de psychologie van de consument.
Wij zijn nog niet verloren, we kunnen wel iets doen. Al doe je het voor jezelf en je familie maar informeer jezelf. Blijf niet in je Social Media bubbel hangen met alleen gelijkgestemden. Dáár kunnen wij consumenten niet eten en drinken. Leven, eten en drinken gebeurt toch in het echte leven.
Als je naar de supermarkt gaat, dan heb je de gangpaden in het midden niet nodig. Het zijn hooguit plekken die je ‘wilt’ dankzij allerlei soorten van reclames en verleidingen. Zelfs de indeling wordt zo gedaan dat je langer blijft ronddolen en dus meer koopt.
Op dit moment is het verstandigst om een rondje door de buitenste gangpaden te wandelen. Daar heb je de minste verleidingen en vind je de belangrijkste etenswaren zoals groenten en fruit, kruiden, brood, vlees, vis, eieren en zuivel: de basis.
Meer heb je bijna niet nodig en thuis kun je de basis leuker en lekkerder maken.
Behalve bovenstaande is het een goede start om minder naar reclames, lees: verleiding en indoctrinatie, te kijken. Neem programma’s op en bekijk ze later en spoel de reclames door. Neem een nee-nee sticker. Reclames lijken je dingen te besparen maar het draait om 1 ding: ons geld.
Is het lastig om te veranderen? Ja, het hoeft ook niet in 1 keer of in 1 maand. Stapje voor stapje en beetje bij beetje.
Het besef dat we allemaal en we overal kunnen worden bespeeld is het belangrijkst.
Dit artikel is echt een verademing in deze wereld van rotzooi en geldgewin. 😅