De tegenwoordige cracker…..hoe gezond zijn deze nog te noemen?
Ik eet ze al sinds dat ik ze van mijn moeder mocht gaan eten: crackers. Ik vind ze echt heerlijk. Ik hou enorm van knapperige dingen, en ik hou enorm van brood. Een cracker wordt gezien als een vervanger voor de boterham, maar dan knapperig en “ lichter “. In de jaren 70 was het merk WASA de koploper in de markt van crackers. In die periode begonnen de onbekende merken in crackers zijn opmars te maken in Nederland, waardoor WASA wat lichte concurrentie ervoer.We leven inmiddels in 2022 en de cracker-markt, om het zo te formuleren, is gigantisch gegroeid. We kunnen tegenwoordig kiezen uit een half gangpad vol, met de meest bijzondere combinaties. Heeft het de cracker er eigenlijk wel zoveel gezonder op gemaakt?
BROOD UIT DEN BOZE, CRACKER DE HEMEL IN
Crackers waren in de jaren 70 / 80 en 90 voornamelijk populair als onderdeel van een ontbijt. Het werd gezien als een licht en lekker alternatief op de boterham. Het werd voornamelijk gegeten door mensen die op een dieet waren gezet, of door mensen die graag eens wat anders wilde dan de “ saaie” boterham. Crackers vinden zijn oorsprong “ way back”. Het is ontstaan als vorm van scheepsbiscuit en is ontwikkeld in 1792 door John Pearson uit Newburyport, wat ligt in Massachusetts, Amerika. Hij ontwikkelde een cracker-achtig broodproduct met bloem en water. Hij noemde het “ pilotbread “. Vooral zeelieden vonden dit pilotbread een ware uitkomst, omdat het zeer lang houdbaar was. Het kreeg de naam scheepsbeschuit.
De eerste ECHTE cracker ontstond pas in 1801. Josiah Bent, een bakker uit Massachusetts, liet een beschuit per ongeluk aanbranden in zijn steenoven. Het krakende geluid inspireerde hem, om het de naam CRACKER ( Engelse benaming voor “ kraker “ ) te geven.
We kenen vele varianten op de cracker, waarvan knackerbröd meest bekende is. Knackebröd ( knakkerbrood) is van oorsprong een Scandinavisch product. In het Nederlands vertaald heet het breekbrood. Het is een platte variant op de cracker wat meestal wordt gemaakt van roggemeel. Het wordt heel kort gebakken en daarna gedroogd. Hierdoor bevat knackerbröd bijna geen water ( minder dan 10% ) waardoor het veel krokanter en knapperiger wordt van structuur. Het heeft tevens een zeer laag vet-percentage, waardoor knackerbrôd ontzettend lang houdbaar kan blijven. Pas in 1960 maakte we in Nederland kennis met knackerbröd.. Het merk VERKADE bracht het op de Nederlandse markt. In 1919 opende het bekende cracker-merk WASA een bakkerij in een klein Zweeds dorpje. Nog steeds is WASA een grote koploper in de markt. Ook WASA doet mee met de laatste hypes en trends en heeft inmiddels een zeer ruim assortiment. Wat zo’n beetje ben in Nederland met volkoren, sesam, goudbruin en licht-gewicht, is inmiddels uitgegroeid naar meer dan 15 verschillende soorten.
Een cracker zou in wezen enkel moeten bestaan uit een meelsoort, zoals roggemeel of volkorenmeel, en een klein beetje zout. Dit is echt alles wat nodig is om fabrieksmatige crackers te produceren. Begin jaren 70 zagen we erg veel crackers die enkel bestonden uit roggemeel en zout. Helaas is er afgelopen jaren flink gesleuteld en geknutseld aan de simpele formule. En dat heeft de cracker er niet gezonder op gemaakt. Integendeel.
Enkele jaren geleden werd ons dagelijks brood opeens in een kwaad daglicht gezet. Dankzij bestsellers als “ broodbuik” werd er een ware boycot op onze dagelijkse boterhammetjes gedrukt. Het zou ons ziek maken, het zou ongezond zijn, en ontiegelijk veel koolhydraten bevatten wat in een periode waarin koolhydraten onder de loep zijn komen te liggen een druppel op de hete plaat. Of dit nu wel of niet terecht is, daar blijven veel meningen over verdeeld. Het heeft in ieder geval zijn uitwerking gehad. We zijn afgelopen jaren veel minder brood gaan eten en de voedselindustrie doet dan ook verwoede pogingen om ons weer aan het brood te krijgen met talloze campagnes.
De cracker is opgepakt als vervanger voor brood door de consument, en daar liet de voedselindustrie ook geen gras over groeien. Het gevolg is dat we inmiddels tientallen soorten crackers kunnen kopen, afgestemd op hypes en de wensen van de consument. Zo zien we spelt-crackers, crackers vol pitten en zaden, crackers die zo koolhydraat-arm worden geproduceerd, vezelrijke crackers, glutenvrije crackers, zuurdesemcrackers enzovoort. Als we geen brood meer kopen, moet de winst immers ergens anders uit worden geput. Crackers lijken de nieuwste slachtoffers te zijn geworden.
GEZOND IMAGO
En dat is best jammer. Want crackers in originele formules zijn gezond. En hebben dan ook terecht een gezond imago. Dit imago wordt op dit moment vreselijk uitgemolken, terwijl het imago van welleer onderuit is gehaald door het vele geknutsel aan samenstellingen. We vinden nauwelijks nog crackers die bestaan uit meel en wat zout. De gemiddelde volkoren cracker bestaat tenminste uit meel, zout en gist. In heel veel “ hippe” crackers vinden we naast meel, zout en gist ook suikers. Ook crackers zijn afgelopen jaren flink “ versuikerd”. Ze worden meestal verrijkt met oplosbare vezels, zetmelen, en diverse smaakversterkers en hulpstoffen. Dit gebeurt om een cracker bijvoorbeeld vezelrijker te maken, zodat dit kan worden geclaimd op verpakkingen.
We zien veel alias suikers in ingrediënten lijsten voorkomen. Het woord “ suiker” wordt vandaag de dag liefst vermeden door fabrikanten omdat de consument suikers zoveel mogelijk willen mijden uit hun voedsel, Zeker in crackers, wat toch zijn gezonde imago moet behouden, wordt dit woord niet gebruikt, maar zijn er alias suikers gebruikt. De alias suikers die meest in crackers worden gebruikt zijn:
GERSTEMOUT / GESTEMOUTEXTRACT / GERSTEMOUTMEEL
Gerstemoutextract is een product dat wordt gebruikt als kleurstof voor bijvoorbeeld brood. Om gerstemout te verkrijgen, wordt gerst in water gelegd en na ontkiemen gedroogd. Vervolgens wordt een extract gemaakt van de ontkiemde droge gerst.. Dit extract wordt wederom ingedroogd, waardoor er een poeder ontstaat Klinkt vrij onschuldig, maar wanneer granen gemout worden, ontstaan er enzymen die het zetmeel in de graan omzetten in suikers zoals monosaccharide, glucose, disaccharide, maltose, maltotriose en maltodextrine. Dus eigenlijk is het graan niet echt een graan meer, maar gewoon suiker dus, omgezet uit zetmeel. Het wordt gebruikt als kleurmiddel ( in broodproducten) en om te zoeten. Dus dat.
TARWE DEXTRINE / GEDEXTRINEERD TARWEMEEL
Het gaat hier om dextrineren. Dit is ook wel omzetten. Zetmeel wordt in oplosbare dextrine ( een suiker ) op zeer hoge temperaturen verhit. De zetmeelketens worden als ware in kleinere stukken geknipt wat de vergisting vele malen sneller op gang brengt. Hierdoor groeien gisten veel sneller, wat een snellere productie oplevert, bijvoorbeeld een versnelde rijzing van broden. Er blijven niet vergiste suikers ver. Deze worden gebruikt om te zoeten, maar ook om iets meer knapperigheid en kleur te geven.
DEXTROSE
Ook wel druivensuiker. Het wordt veel gebruikt in de industrie als alias suiker in vlees/ vleeswaren, kaas en pindakaas. En crackers….
MELKPOEDER
Veel mensen zijn zich niet bewust, maar wist je, dat melkpoeder uit zeker zo’n 51-55% suiker bestaat? Je kijkt denk ik nu wel anders aan tegen al die ingrediënten-lijsten waarin melkpoeder ( ook magere ) voorkomt. Inhoudelijk gezien is het niets meer of minder dan melk, waaraan het water is onttrokken, waardoor er een droge stof overblijft. Als we deze melkpoeder weer opnieuw aanlengen met water, ontstaat er weer gewoon melk, maar wel met een afwijkende smaak. We kunnen dit een beetje zien als de melk-variant op vruchten ( sap) concentraten. Ook dit wordt aan water onttrokken om het zo tot een brij te maken die in een fabriek weer kan worden aangelengd. Dit wordt gedaan om de transportaties te verkleinen. Maar ook, om iets te zoeten.
Melk bevat lactose, dit is een natuurlijk aanwezige melksuiker in melk. Net als fructose in fruit ( van nature aanwezige vruchtensuikers ) blijft er na onttrekking aan water voornamelijk suikers over. Per 100 gram bevat melkpoeder gemiddeld 40-45 gram suiker. Neem maar eens een theelepeltje melkpoeder in de mond en zuig. Je proeft direct een zoete smaak.
HAMVRAAG: ZIJN CRACKERS GEZOND OF NIET?
Deze vraag moet genuanceerd worden beantwoord. Crackers zijn op zich gezond, als ze bestaan uit een volkoren meelsoort en een klein beetje zout. Ze kunnen dan een erg gezonde aanvulling zijn in een voedingspatroon. Ze zijn bovendien licht verteerbaar. Dit helpt ons verteringsstelsel enorm, die het vandaag de dag al moeilijk genoeg heeft. Ze kunnen bovendien op ieder moment van de dag worden gegeten. Ze bevatten in regel weinig tot geen verzadigde vetzuren, maar zijn vrij rijk aan voedingsvezels van nature ( als er 100% volkoren meel / roggemeel is gebruikt ) Ze bevatten van nature dan ook relatief weinig suikers ( uit de granen afkomstig ) Dus: als de cracker is gemaakt van 100% rogge/ volkorenmeel en een beetje zout, is het absoluut een gezonde cracker te noemen. Maar daar begint de schoen al zo’n beetje te wringen, want deze crackers zijn zeldzaam geworden in de overvolle cracker-schappen in supermarkten.
Het moet allemaal hipper, zodat het op het blote oog gezonder lijkt. Maar de werkelijkheid is dat al die toeters en bellen een cracker alleen maar ongezonder maken. Het is vast superlekker, al die extra vezels, granen, zaden, noten, pitten, maar we hebben het niet echt nodig. Er worden, bij een vermeerdering aan ingrediënten, bijna altijd extra hulpstoffen gebruikt. Dit is nodig om de boel bij elkaar te houden, conserveerbaar en smakelijk. We zien oliën ( raapzaad bijvoorbeeld ) en suikers, maar ook extra veel zout, zetmeel, en andere E nummers. Dit is allemaal overbodig. Kort dor de bocht hebben we al die luxe toevoegingen niet nodig. Een cracker wat bestaat uit 100% volkorenmeel en wat zout geeft ons ook meer dan voldoende vezels en andere belangrijke voedingsstoffen. Om een cracker wat meer luxe te maken in voedingsstoffen als bijvoorbeeld vezels, moet er wettelijk gezien rekening worden gehouden met de doseringen. Die mogen niet worden overschreden, waardoor wij mogelijk risico lopen een teveel aan een bepaalde voedingsstof binnen te krijgen ( meer dan de ADH ) Een fabrikant gaat dus goochelen, waardoor de cracker uiteindelijk meer wordt bewerkt ( belast! ) om de juiste basis te verkrijgen. Terwijl je nét zoveel vezels binnen krijgt met die volkoren cracker die uit volkorenmeel en zout bestaat.
Vergis je ook niet in de soms belachelijk hoge prijzen die worden gevraagd. Ik zag prijzen voorbij komen in mijn research voor dit artikel van € 4,95 . Dat is natuurlijk van-de-zotte voor wat meel en wellicht wat zaadjes en pitjes. Resumerend; kies gewoon voor de meest simpele cracker of nog beter: maak ze zelf. Dit gaat net zo eenvoudig als brood bakken. Op mijn website vind je diverse recepten ( KLIK HIER voor een overzicht )
MIJN KEUZE? DE FJORD CRACKER!
Ik maak mijn crackers zelf, maar koop ze ook zo nu en dan in de winkel. En nu komt het meest hilarische van alles: daar betaal ik maar € 45 eurocent voor. Ja, echt waar. Het merk die ik al jaren gebruik is het merk FJORD. Het was vroeger ( jaren 80) vrij goed overal verkrijgbaar, maar de grotere spelers op de cracker-markt heeft deze zeer goedkope variant flink weg gedrukt. Het is nu nog verkrijgbaar o.a bij JUMBO, Deen, PLUS en Dirk van den broek / Bas van der Heyden.
Is dit dan het een gezonde cracker voor die prijs? NOU EN OF. Sterker: het bestaat uit maar liefst 111 gram volkoren roggemeel per 100 gram product. Verder wordt er een snufje zout aan toegevoegd. THAT’S IT. Per cracker bevat het ongeveer 1 gram vezel. Dat is echt veel, zeker afgezet tegen bijvoorbeeld een boterham Verder vrij laag in koolhydraten en het bevat amper suikers. Beter en simpeler kan het gewoon niet. Prima cracker, prima smaak. De afkomst is 100% te traceren. FJORD is afkomstig uit Groot Brittanië.
Trap niet in al die toeters en bellen, met de meest simpelste cracker ben je, ook qua gezondheid en portemonnee het beste uit!
Andere gezonde opties:
Wil je biologisch? Kies dan voor deze variant van NATURATA. Dit bestaat uit biologisch dynamisch volkorenmeel ( en is dus van DEMETER ) en zeezout. Wel prijziger da de Fjord: per 250 gram € 2,45 .
Een merk waar ik groot fan van ben, en daarom ook binnen bracht bij Puur & Fit, is LE PAIN DES FLEURS. Deze vind je in de meeste biologische winkels en supermarkten. Dit Franse merk maakt al ruim 20 jaar crackers in zijn meest natuurlijkste vorm. De crackers bevatten daarom geen overbodige ingrediënten, en de ingrediënten lijstjes zijn kort gehouden. Zoals je eerder kon lezen, heeft een echt goede cracker immers geen 20 ingrediënten nodig. De meeste crackers bestaan uit enkel twee ingrediënten. Het meest bijzondere aan Le Pin des Fleurs zijn hun vrij bijzondere en zelfs unieke crackers. Zoals een zwarte rijst cracker, één van mijn persoonlijke grote favorieten. Deze crackers bevatten 95,5% biologisch volkoren ( volle korrel) zwarte rijst met wat zeezout. Zeer simpel, maar juist door de simpelheid uniek in smaak.
De crackers kun je nog het beste vergelijken met een CRACOTTE cracker, het heeft dezelfde textuur. De kleuren kunnen sterk uiteen lopen, afhankelijk van het gebruikte ingrediënt. Kijk HIER voor alle varianten bij Puur & Fit .
Ze lijken bijna op rijstwafels qua luchtigheid, maar het zijn geen rijstwafels, omdat de knapperigheid stukken beter is. Ik noem deze crackers zelf dan ook wafel-crackers. Zo’n beetje een kruising tussen een cracker en een rijstwafel. RUDE HEALTH timmert in Nederland steeds meer vaste spijkers in de grond, we komen het steeds vaker tegen in fysieke en web-winkels. De crackers bestaan net als LE PAIN DES FLEURS uit enkel de ingrediënten die nodig zijn. Mijn favoriet, de boekweit / chiazaad cracker bevat bijvoorbeeld 98% biologisch volkoren boekweit, 4% chiazaad en wat zeezout. KLIK HIER voor meer varianten.
LEEV
Een cracker-merk, waar ik ook achter sta is het merk LEEV, Dit is een Nederlands merk wat is opgericht door Leo Voorwinden. LEEV producten worden meest natuurlijk, biologisch, duurzaam en milieuvriendelijk geproduceerd. Daarnaast heeft Leo de LEEV FOUNDATION opgericht, om zo zijn steentje bij te dragen aan het welzijn van mensen in Nederland die het minder goed hebben dan de gemiddelde Nederlander. Dat is best opmerkelijk te noemen aangezien de meeste bedrijfsopbrengsten gaan naar bestaande goede doelen voor mens dier en milieu. LEEV spitst zich dus meer op de Nederlandse onderlagen van onze samenleving,
Leev produceert diverse droge producten als crackers, rijstwafels, reepjes, ontbijtgranen/ producten , whole Foods, koekjes en bak-producten.
LEEV werkt overigens niet geheel vrij van suikers / gluten vrij ,en ook niet geheel veganistisch, alhoewel dit maar om enkele producten gaat. Daarnaast leggen zij veel focus op koolhydraten ( low carb ) en eiwitten ( proteïne ) wat voor veel doelgroepen erg prettig is.
De producties vinden in Nederland plaats en wordt meest duurzaam en met respect voor het milieu geproduceerd, van product tot verpakkingen.
Ik ben fan van de verschillende soorten crackers en van een aantal rijstwafels. LEEV is vrij toegankelijk dankzij de grote verkrijgbaarheid, het is o.a verkrijgbaar in veel supermarkten en biologische winkels.
De crackers zijn meest onderverdeeld in low-carb en proteïne, waar ik persoonlijk niet erg veel waarde aan hecht. Voor mij moet een cracker vooral lekker en voedzaam zijn en daar voldoen deze crackers zeker aan. De crackers bevatten veel biolische zaden en pitten, meel als lijnzaad en lupine meel, sojameel , en speltmeel, sommige soorten bevatten koolzaadolie, en bakkersgist. Alle soorten bevatten zeezout. Verder zijn er geen kleur / geur / smaakstoffen toegevoegd en ook geen conserveermiddelen. Het zijn voedzame crackers, die je bijvoorbeeld goed kunt inzetten als ontbijt, als een tussendoortje als je behoefte hebt aan wat extra energie of na het sporten. Ik vind vooral de knapperigheid en de smaken van deze crackers bijzonder. Erg lekker en vol van smaak. Wat ik ook erg fijn vind is dat de crackers aardig verzadigen, het zijn echt voedzame crackers die wel degelijk een bodempje legt op de maag, om het zo te formuleren. De crackers geven complexe koolhydraten, waardoor je wel even verzadigd blijft en niet na een half uur alweer trek krijgt. In de crackers zijn er vier verschillende soorten, drie “ low carb “ en eentje “ Protein”. De smaken zijn verrassend als rozemarijn/ zeezout, lijnzaad, bruschetta en vlaszaad. Alle crackers zijn bovendien erg rijk aan voedingsvezels wat zeer gunstig is voor de stoelgang en een soepele ontlasting. De crackers zijn lekker zonder beleg, maar uiteraard extra lekker met beleg.
Ook de rijstwafels van LEEV vind ik aanraders. Ze bevatten niet meer dan nodig, zijn biologisch en zijn er in allerlei bijzondere smaken als kikkererwten, linzen en spelt. Vooral de kikkererwten wafels vind ik VERRUKKELIJK!!! Deze wafels bestaan uit 60% biologische kikkererwtenmeel en 40% rijstmeel. That’s it, er wordt dus ook geen zout toegevoegd. Ik vind de wafels het lekkerste om “ droog” te eten, ze hebben explosief veel smaak! De wafels zijn rijk aan plantaardige eiwitten.
Ik gebruik deze al lange tijd.
Moet wel wennen aan het zoutgehalte, ze smaken zout.
Dit zijn de mijne:
Crackers Sesam – palmvetvrij TerraSana 300g
http://terrasana.nl/nl/producten/groep/818/artcode/190.2035/
Of crackers wel zo gezond zijn ? Mogelijk risico voor Acrylamide ?
Acrylamide is een stof die ontstaat als zetmeelrijke producten, zoals aardappelen en granen, worden verhit boven de 120 °C. Dit is het geval bij frituren, roosteren, barbecueën, bakken, braden of grillen. Tijdens het verhitten reageren suikers en asparagines* met elkaar. Dit wordt de Maillard-reactie genoemd.
Wat met vegan crackers?
Juist, heel goed van je
Ik eet graag matzes: alleen meel en water, zelfs geen zout.
Ik maak regelmatig zelf “crackers”. Heb ooit een heerlijk recept voor courgettecrackers gevonden. Smullen!!
Dank weer voor je speurwerk!
Dat recept voor courgettecrackers zou ik ook wel willen weten… ?
Zou dat recept ook wel willen!
Mvg Rita
klinkt heerlijk, wil je misschien het recept delen?
Dankjewel, ik denk dat ik mijn gedachten over de airfryer even ga aanpassen .
Zijn deze crackers van fjord gluten vrij?
nee, ze bevatten rogge
Jaa, die fjord crackers zijn ook mijn favoriet! Ze zijn er ook nog met sesam. Als je dan toch nog fancy wil doen :).
En hier koop ik ze bij de dekamarkt.
Ze zijn erg zout
Wow da’s wel een voordelige cracker die Fjord. Ga ik ook proberen. Nu koop ik de bio crackers van Lidl. Zonder toegevoegde suiker met volkoren tarwebloem en roggevlokken, zout en gist. Maar deze zijn wel stukje duurder dan Fjord. Thanks voor de info Monique.
Naar aanleiding van dit artikel heb ik de Fjord cracker ook gekocht, ze zijn lekker bros, klein en ik vind de zoute smaak wel meevallen. Maar ik gebruik ze nu een week en mijn darmen gaan er wel weg heftig van tekeer. Kunnen deze crackers daar idd de oorzaak van zijn? Ik slik sinds kort ook Zink…dus ik ik weet niet welke de boosdoener is😉
Hoi Monique vraagje over de Fjord crackers. Hierin zitten toch gluten? En zijn gluten niet ontstekings bevorderend?? Hoe denk jij hierover? Alvast bedankt groet Sandra
Dat is alleen als je hier allergisch voor bent. Kijk anders op de site van het voedingscentrum.nl en zoek het artikel “zijn gluten slecht voor je”.
Hoe zit het met het KH gehalte In de verschillende crackers?
Paula
Z olang als ik Jumbo winkels ken gebruik ik a l crackers van fjord,lekker,niet duur,voor mij zouden ze nog minder zout mogen bevatten
Onlangs kennis gemaakt met le pain des Fleurs met boekweit of kastanje ze vullen goed maar kosten wel duur
Nu probeer ik zelf te bakken met haver,boekweit,wat te crocant gebakken.
Mijn favoriet tot nu toe: Thin Crisp rogge crackers van de Lidl. Zit wel zout in.