Deze uitdrukking vertelt, dat het ontbijt moet worden gezien, als de meest belangrijkste maaltijd van een dag. Alhoewel dit een klein beetje is achterhaald, zit er toch kernen van waarheid in. Anno 2021 kunnen we nog steeds spreken van een zeer belangrijke maaltijd die liever niet moet worden overgeslagen. Dit ligt wel iets genuanceerder, ik ga in dit artikel proberen uit te leggen waarom het ontbijt niet moet worden onderschat, maar ook niet moet worden overschat.

Als ik naar mezelf kijk, ben ik een stevige ontbijter. Als kind al had ik vreselijke honger zodra ik mijn ogen maar opende na een lange nacht. Tegenwoordig geniet ik de meest lekkerste en bijzondere ontbijtjes die ik zelf naar mijn eigen behoefte samenstel. Ik eet bijvoorbeeld veel gestoomde verse groente, iets waar wij Nederlanders nog steeds niet zo goed aan kunnen wennen.

In Nederland zijn we anno 2021 nog steeds meest verknocht aan de boterham met zoet of hartig beleg. Dit wordt op de voet gevolgd door de kommen muesli / creusli en de hippe granola’s. Havermout heeft ook zijn enorme come back gemaakt en lijkt zelfs populairder dan de jaren zestig / zeventig, waar de borden havermoutpap zo’n beetje het enige alternatief in de morgen was. In havermout zitten erg veel nuttige voedingsstoffen, en het is erg goedkoop. KLIK HIER om meer over haver ( mout ) te lezen.

Een goed ontbijt is een goed begin van je dag. Maar dit geldt niet voor iedereen, of hoeft niet voor iedereen het geval te zijn.

In de jaren vijftig /zestig  werd veel handmatig werk verricht. Er waren nog geen geavanceerde machines die al het werk uit handen nam, geen super-hippe keukenmachines die de huisvrouw al het werk uit handen nam, en internet bestond al helemaal niet. Het leven was anders, en daar werd qua voeding erg goed op geanticipeerd. Vaste eet-tijden waren heilig ( zes uur bord op tafel! ) en het voedsel was nog een stuk voedzamer, onbewerkt, en karig voor handen. Wij kunnen het ons nu niet voorstellen, maar in die tijd was een kopje koffie een ware luxe, en was een zak suiker goud waard.

Zaken die in regel altijd wel voor handen waren, als melk, vlees van slacht, granen en groenten van het land, waren hoofdvoedsel. Dit werd niet eerst bespoten, naar een fabriek afgevoerd om te worden bewerkt en verpakt, nee, dit werd rechtstreeks geconsumeerd. Dit kostte niet alleen veel werk, maar ook veel energie. Het was daarom belangrijk, om rust, reinheid en regelmaat aan te houden. Boeren ploegden het land handmatig achter de trekpaarden, huisvrouwen stonden uren te schrobben op wasbordjes om de was te doen, alles koste veel energie en tijd. De dag opstarten met een groot bord havermoutpap was vaste prik, en daarop kon een hele morgen worden gewerkt. Zonder tussendoortjes, zonder snacks. Want die bestonden in die tijd helemaal niet. Dit is bedacht door de voedsel en levensmiddelenindustrie. In die tijd bestond het eetpatroon uit drie hoofdmaaltijden, en dat leek meer dan voldoende om gezond en fit te blijven.

Het gekke is, dat het allemaal een nogal rare wending heeft gemaakt. Als we het groot bekijken, zijn we met zijn allen dankzij de technologie en het kant-en-klaar voedsel-tijdperk, minder gaan bewegen en ons minder aan een regelmaat gaan houden dankzij de 24-uur economie. We leven lang niet meer volgens een bepaalde volgorde in dag / nachtritme, en zijn daardoor ook volledig anders gaan eten en drinken. Terwijl het ons reuze gemakkelijk werd gemaakt, zijn we slechter en ongezonder gaan eten, bewegen we minder en eten we MEER dan ooit tevoren.

Alles bij elkaar genomen heeft de tijd en de tijdsontwikkeling ons niet veel goeds gedaan. Nu was het vroeger uiteraard ook allemaal niet zaligmakend, maar we waren wel een stuk gematigder en minder “ hebberig” en “ hongerig” naar meer, meer, en nog veel meer. We waardeerden vroeger veel meer, we nemen nu alles te vanzelfsprekend, en dat is natuurlijk niet zo raar. Het wordt ons gemakkelijk GEMAAKT.

Daar zijn de vele ontbijtproducten een goed voorbeeld van. Het was vroeger ondenkbaar, om hele gangpaden in de supermarkt gevuld te zien met ontbijtproducten. Ontbijtproducten bestonden niet. Een ontbijt moest vooral VOEDEN en niet vullen. Met wat er dagelijks voor handen was, als melk en havermout wat handmatig werd vermalen, werd er gedaan en was dit ook iets vanzelfsprekends. Een beetje suiker in je havermoutpap was een waar feestje, omdat suiker duur was. Nu is het andersom. Ontbijtproducten bestaan voor het grootste deel uit suiker en andere bewerkte ingrediënten waar je lichaam eigenlijk helemaal niets mee kan.

Nu moeten wij het land niet meer handmatig omploegen, en is ons energieverbruik ook heel anders. Maar wat niet verandert, is dat we belangrijke en nuttige voedingsstoffen nodig hebben. En dat zijn niet alleen suikers.

De hamvraag die rondzingt is: moeten we nu wel of niet ontbijten? Is het echt belangrijk voor je gezondheid?

JA EN NEE. 😐  Ik leg het uit.

Het heeft met een aantal factoren te maken:

– je energieverbruik ( licht of zware arbeid)

Iedereen gebruikt zijn energie anders. Dit kunnen we stoppen in lichamelijke arbeid, denk aan beroepen waar je veel moet sjouwen, tillen en rennen, maar je kunt ook een zittend beroep hebben. Beiden vragen veel energie, maar mensen die een zittend beroep hebben verbruiken logischerwijs wel iets minder energie, omdat zij hun spieren minder hard aan het werk zetten. Deze groep kan dan mogelijk behoefte hebben aan minder voedsel. Het metabolisme loopt ook nét even anders dan de vliegende en hollende serveerster. De serveerster gebruikt meer energie op dan als je zit, maar het wil niet zeggen, dat je zittend niets verbruikt. Je hebt dus wel gewoon goede en nuttige energie nodig, maar wellicht nét even wat andere voedingsstoffen dan de rennende serveerster, die vooral wat extra eiwitten zou moeten eten voor haar spierherstel. De serveerster kan dan erg verstandig zijn, als zij haar dag start met een kom havermoutpap, met vers zacht fruit, aangemaakt met verse melk. Voor de kantoor-yup kan dit juist wat teveel zijn, en wellicht beter af zijn met een volkoren boterham met een plakje kaas. Het heeft allemaal met een goede en juiste balans te maken.

Omdat niet iedereen hetzelfde is, kan de behoeften aan voedingsstoffen sterk uiteenlopen. Maar waar het allemaal wel op neerkomt, is dat we wel die voedingsstoffen nodig hebben.

Daag je jezelf uit, bijvoorbeeld door te gaan sporten ( extra beweging nemen ) dan kunnen deze behoeften toenemen. Ook hier moet er dan worden gezocht naar een juiste balans in behoeften en voedingsstoffen. Wat overigens NIET zegt, dat je na een fikse work-out lekker kunt gaan schransen. Door de juiste aanvullingen te kiezen herstel je beter, en blijf je fitter en gezonder.

Uiteraard speelt WAT je eet en in welke HOEVEELHEDEN en de frequentie een grote rol. We zijn dankzij de 24-uur economie ook 24/7 gaan eten en drinken. Onze kaken lijken eigenlijk nooit echt stil te staan. We eten de hele dag door, er zijn geen hoofdmaaltijden meer om een richtlijn aan te houden. Ook eten we op de meest rare tijdstippen, eten we meer, eten we veel ongezond / bewerkt voedsel waardoor de balans volledig is zoek geraakt. Dat heeft gevolgen gehad, afgelopen jaren. Diabetes is explosief gegroeid, overgewicht, hart en vaatziekten, nier-aandoeningen, lever-ziekten…..Het heeft een grote sprong gemaakt.

Een goede balans is een groot sleutelwoord. Niet alleen in voeding, maar ook in levensstijl. Hoort een ontbijt daarbij?

Na een nacht, waar we gemiddeld acht uur rusten, lijkt het wellicht dat je lichaam heeft stilgelegen, maar natuurlijk is dat niet zo. Ook tijdens de slaapfase is er volop activiteit in ons lichaam om ons warm te houden, om organen werkende te houden en om ons metabolisme gaande te houden. Na acht uur geen vocht en voedsel kan je lichaam daarom na het ontwaken behoefte hebben aan energie. Het is dan erg belangrijk, om daaraan gehoor te geven. Afhankelijk van jouw persoonlijke energiebehoeften kun je je ontbijtje daarop aanpassen. Velen denken “ als ik maar WAT eet” maar dit heeft niet veel zin als dat WAT je eet niet de juiste voedingsstoffen zijn die je lichaam nodig heeft. Stel: je staat op na acht uur rust, en je moet de hele dag staand en lopend werk verrichten. Als je je ontbijt dan laat bestaan uit een glaasje jus de Orange ( veel suiker, weinig tot geen vitaminen / mineralen en vezels ) en een kop koffie zul je dit zeker merken gedurende de morgen. Ook kan je bloedsuikerspiegel enorm gaan schommelen. Gevolg is dat je snel honger krijgt en grijpt naar iets ongezonds tussendoor. Het is dus wel belangrijk, dat je een ontbijt geniet wat voor jou werkt, en niet tegen jou werkt.

Een stevig ontbijt kan tevens zorgen voor een langer verzadigd gevoel. Zeker als je graag wat kilo’s wilt afvallen, is het daarom wel slimmer om te ontbijten.

Ontbijten hoeft niet voor iedereen zo goed te zijn. Als men nachtdiensten draait, kan het metabolisme een heel andere werking hebben dan een partner die dagdiensten heeft, ongeacht de intensiteit van de arbeid. Als het lichaam op andere tijden energie krijgt aangeboden, zal het deze ook anders gaan gebruiken. Als je dus s’nachts hebt gegeten, kun je in de morgen daar minder tot geen behoeften aan hebben. Ook kun je simpelweg geen honger hebben, maar dan moet wel goed worden nagelopen of dit daadwerkelijk geen hongergevoel is, of meer een gebrek aan eetlust. Luisteren naar je lichaam is in dit geval ook belangrijk.

Als je absoluut geen behoefte hebt aan voedsel als je net je bed uitkomt, hoef je niet persé meteen te ontbijten. Veel mensen eten later in de morgen, wat helemaal prima is. Het gaat om die balans, waar ik eerder over vertelde.

Wat misschien nog wel belangrijker is dan al het hierboven geschrevene, is WAT we eten en vooral DE HOEVEELHEDEN. Eerder vertelde ik al, dat ontbijtproducten zijn bedacht door de voedselindustrie, en zijn daarom totaal géén enkele levensbehoefte. Ze bevatten 9/10 keer vreselijk ongezonde ingrediënten, waardoor we worden GEVULD en niet worden gevoed. De achterliggende sluimerende reden achter al deze hippe ontbijtproducten is dat wij later in de morgen opnieuw een hongerklap krijgen waardoor we opnieuw willen eten. En laat dat nu net het winstoogmerk zijn van de voedselindustrie.

De meeste ontbijtproducten bevatten heel veel suikers, en zijn licht verteerbaar. Dit zet ook aan tot meer eten. Ook kunnen ze gigantische hoeveelheden zout bevatten. Daarnaast zijn ze bewerkt. De meeste, van nature aanwezige voedingsstoffen, bijvoorbeeld in granen, zijn verdwenen na bereiding en worden synthetisch aangevuld, om tot een claim te mogen komen ( “ rijk aan vezels! ) Het lijkt dan, alsof de vezels uit een graan komen, maar in werkelijkheid is dit graan compleet vernietigd ( bloem) waardoor er weinig tot geen vezels meer achter zijn gebleven. Ontbijtkoek is zo’n voorbeeld. Peyenburg speculeert volop, dat zij met echte rogge werken, maar in werkelijkheid bestaan de ontbijtkoeken uit stropen en suikers.

Zelfs de zo gezond ogende muesli’s en noten/ zaden / pitten mixen kunnen behoorlijke hoeveelheden meuk bevatten. Het is eigenlijk onmogelijk voor de consument, om hier enige onderscheid in te maken. Zeker de vele claims op de verpakkingen kunnen de consumenten flink om de tuin leiden. De vraag aan mij om eens uit te kijken naar ECHT gezonde alternatieven was dan ook niet zo vreemd.

4 Reacties op “Ontbijten…..is dit nu wel of niet noodzakelijk?”

1. Hoi Monique, zoals altijd een grondig en degelijk artikel. Maar….ik mis in jouw artikel het feit dat steeds meer mensen door bv overgewicht of een andere lichamelijke kwaal overgestapt zijn op een andere leefstijl. IF intermitting fasting is iets dat steeds meer mensen helpt om hun gezondheid terug te geven. Nadat ik mij in de Keto life-style ben gaan verdiepen ben ik zo gaan eten. Wat was dat een openbaring. Ik at daarvoor in mijn ogen super gezond maar had niet in de gaten hoe verslavend koolhydraten zijn voor mij. Ook de supergezond koolhydraten zijn voor mij niet gezond omdat ik zoals jij al aan geeft, een zittend beroep heb. Zo fijn dat ik door over te stappen op een vetverbranding totaal geen snaaitrek meer had. De vele vetten geven zoveel energie en zolang dat tussendoor iets eten totaal niet meer aan de hand is. Ik ging me er meer in verdiepen en kwam bij de filmpjes van dr Eric Berg op YouTube uit. Hij heeft al ruim 30 jaar ervaring met de keto life-style en IF en legt heel helder alle processen in je lichaam uit. Als je IF toepast, 18 uur niet eten en 6 uur wel, komt je lichaam na 17 uur in de autofage toestand. Dat wil zeggen dat je je groeihormoon flink aan t werk zet en veel beschadigde cellen weer gaat herstellen en vervangen. Veel mensen met ernstige ziektes zoals reuma, hart en vaat ziektes, Crohn, herstellen hierdoor of de symptomen worden beduidend minder. Bovendien lijden mensen met overgewicht altijd ook aan insulineresistentie. Dan wordt er bij elke x dat je eet ook insuline aangemaakt wat niet helpt bij je herstel. Dus….in dit geval is je ontbijt overslaan super gezond. Ikzelf eet nu al een tijd van 8 uur ’s avonds tot 2uur,half 3 in de middag niet en voel me daar supergoed bij. Daarna eet ik altijd gezonde maaltijden met super veel groentes, vetten en eiwitten en alles zelf bereid uit verse pure ingrediënten. Ik heb nooit honger! Ik drink wel veel water en kruiden thee. Dus….deze aanvulling zou misschien wel handig zijn. Jij hebt al heel lang een super gezond metabolisme en bij jou past jouw manier van eten prima. De meeste mensen eten echter veel te veel en veel te vaak en hebben niet in de gaten dat dit komt door de enorm wisselende bloedsuikerspiegel vanwege de vele koolhydraten. Vriendelijke groet Clasina

   Reageer

   • Ik kan het verhaal van Clasina volledig onderschrijven! De oermens moest ook eerst jagen of verzamelen voor dat hij kon eten. Ontbijten is dus een uitvinding van toen we koolhydraatrijke voeding (granen) gingen eten. Maar als je vet-,vezel- en eiwitrijk eet, heb je geen ontbijt als start nodig. Dan kun je moeiteloos werken (ook zware arbeid zoals verhuizing of tuin omspitten) zonder eerst te eten. Je lichaam kan dan weer gewoon de vetvoorraad verbranden.

     Reageer

2. Ik kon vroeger een hele dag niet eten. Tot ik bij een diëtiste terecht kwam omdat ik niet echt super slank was. Conclusie: Ik at te weinig. Moest 6 keer per dag eten. Kreeg darm klachten en echt afvallen deed ik ook niet. At altijd met tegenzin en had nooit trek. Was altijd wat misselijk. Ik at wel gezond. Heb dat toch jaren gedaan. Nu ben ik sinds een tijdje bezig met IF en kom gewoon thuis in mijn lijf. Vind het heerlijk om een tijd niets te eten en geniet nu van de gezonde maaltijden. Ik eet nu gewoon weer weinig maar wel gezond. Dat past schijnbaar toch beter bij mij.

   Reageer

3. Jopiedo
   31-01-2021
   Door medische oorzaken ben ik ons eetpatroon gaan veranderen.Wij zijn boven de 75 jaar inmiddels.Ons ontbijt is in een vorm van een soepkom met een halve Kefir(200/50 Man/vr). Gemengt met halve etl. Havermouth,Hennepzaad,Psyllium,chlorella(tl)-1 koffie lepel met gemengde poeder van eiwit-Fenegriep-Maqui of acai-maca-camu camu. Gemengt door Kefir. Daaroverheen 1 koffie lepel zaad van Chia-zonnepit-pompoenpit-lijnzaad gemengd in een pot.Op de zaden allerlei fruit,banaan en vele bessen(ingevroren) overgoten door net geperste sinaasappel met 1 citroen. Op een gekookt ei in de middag, eet ik verder niks tot diner.

   Reageer