Spruiten

Spruiten….you love them, or you hate them. Spruiten worden nog steeds vooral in de wintermaanden gegeten, maar omdat ze tegenwoordig vrijwel het gehele jaar door verkrijgbaar zijn, worden ze steeds vaker ook het gehele jaar door gegeten. Helaas is het spruitje van vroeger het spruitje van nu niet meer. Dit hebben we te danken aan de veredeling (het knutselwerk) Spruiten  worden bijvoorbeeld minder scherp van smaak gemaakt omdat we dit niet waarderen (denk aan de spruitjeslucht van vroeger!) Spruiten werden in 1821 voor het eerst geteeld in Brussel. Het werd erg veel in de wintermaanden gegeten. In Engeland heten spruiten nog steeds “Brussels Sprouts” vanwege de herkomst. Spruiten worden in Europa vooral verbouwd in Frankrijk, Engeland en Nederland. Dus ja: we zijn echt wat je noemt een spruitjes-land. De belangrijkste teeltgebieden in Nederland zijn Zuid-Holland, Zeeland en Groningen. Spruiten zijn de okselknoppen van de spruitkool, de groente van de volle grond. De echte spruitentijd begint tegenwoordig al half Augustus en eindigt rond eind Maart.

IMG_1251

Knettergezond

We weten wel dat spruiten best gezond zijn, maar hoe gezond weten maar weinig mensen.

Een kleine opsomming per 100 gram spruitjes:

  • 5 gram koolhydraten
  • 0,5 gram vet
  • 4 gram eiwitten
  • 0,12 mg vitamine B1
  • 0,12 mg vitamine B2
  • 150 (!) mg vitamine C

Zoals je ziet bevatten spruiten ontzetten veel vitamine C.  Spruiten bevatten tevens glucosinolaten, wat kanker remmend kan werken. Onderzoeken zijn nog in volle gang. Maar vast staat, dat spruiten zeer gezonde bommetjes zijn. Ze zijn ook rijk aan kalium en fosfor.

Tja, en dan is er ook nog die spruitjeslucht….. Wie herinnert zich nu niet die zeer indringende scherpe lucht die vooral vroeger in erg veel huizen hing? Spruitjeslucht is zelfs een uitdrukking geworden om de bekrompen regels van vroeger te benadrukken op iets. Toen moest alles blijven zoals het was, inclusief lange kooktijden. Spruiten werden vroeger urenlang op het vuur gezet en dan pas gegeten. Dit leverde niet alleen die bekende spruitenlucht op, maar ook erg bittere, scherp smakende spruiten die bovendien ook nog eens vreselijk zwaar op de maag lagen. Spruiten behoef je dan ook echt niet zo lang te koken. De typische spruitjeslucht is goed te verklaren. Een koolsoort heeft erg veel behoefte aan zwavel, ze halen dit uit de bodem om goed te kunnen groeien. De geur die we ruiken als we koolsoorten gaan koken is die van vluchtige zwavelverbindingen. Een voorbeeld is waterstofsulfide. Deze geeft een geur af wat lijkt op een rottend ei. De geuren komen vrij, als de spruiten (te) lang worden gekookt. Wat is nu het verschil tussen spruiten waar “de vorst overheen” is geweest en niet? Spruiten kunnen erg goed tegen vorst en heb je ze dus in je moestuin, kun je ze gerust laten hangen. Omdat tijdens vorst in de plant zetmelen worden omgezet in suikers, zorgt dit ervoor dat de plant niet bevriest. Spruiten zijn na een nachtje vorst minder scherp en wat zoeter van smaak. En dit waarderen mensen wat meer.

Helaas zijn spruiten niet echt meer de spruiten van vroeger, tenminste die we in supermarkten kunnen kopen. Er is, mede door de bittere smaak die niet door mensen werd gewaardeerd, erg veel geknutseld aan de natuurlijke bittere smaak. Hierdoor zijn spruitjes van nu een stuk minder bitter en scherp. Dit proef je vooral als je een biologische en een niet-biologische spruit eet. De niet-biologische zijn vrijwel smaakloos en moeten echt wel een “kruidje en/of specerijtje” krijgen om er wat smaak aan te krijgen. Wil je dus nog de echte spruitjes van vroeger proeven, kies dan voor biologische varianten. Kook spruiten ook nooit lang. Hier is hoe je ze het beste kunt bereiden:

IMG_1250

Snij het ” kontje” van de spruiten en ontdoe van blaadjes.  Was de spruiten in koud water en breng de spruiten met een klein snufje Keltisch zeezout aan de kook. Dit hoeft overigens niet. Laat de spruitjes ongeveer 10 minuten doorkoken. Prik met een vork even in een spruitje om te zien hoe zacht ze zijn. Beetgaar zijn ze op hun best. Dit is het algemene bereidingsadvies, maar ik doe daar nooit aan mee……

Heb je een spruit eens goed bestudeerd ? Dan zie je pas hoe mooi hij in elkaar steekt. En daarom vind ik het persoonlijk erg zonde om al dat moois van een spruit af te snijden. Ik was daarom alleen mijn spruiten en droog deze. Ik laat verder ALLES zitten, ook het ” kontje” of stronkje en de buitenste blaadjes. Ik eet al jaren zo mijn spruiten. De smaak is veel intenser als alles intact blijft,Spruiten zijn ontzettend veelzijdig. Je kunt ze werkelijk wel overal in verwerken, in de wok, in ovenschotels, gekookt bij de zoete aardappelen, kortom gebruik je fantasie ! KLIK HIER om bijvoorbeeld een heerlijke pizza bodem van spruiten te maken! 

Je kunt spruiten rauw eten. Rasp ze bijvoorbeeld om door een salade of wokschotel te verwerken. Je kunt ze ook met een scherp mes zeer fijn snijden en dit als knapperige bite door gestoomde groenten verwerken.

IMG_1249

…of je spruitjes lust!!!!!!!!

” Ieeeuuuuwwwwhhhhh!”
” Dat lust ik niet! ” ” Dat stinkt!”
Bekende kreten bij jou in huis zodra je iets op tafel zet wat algemeen niet populair is? Diverse groenten spannen daarin wel de kroon, zoals spruitjes en witlof, over het algemeen groenten met een nogal bittere smaak. Maar ook zijn vele toetjes en granen met name bij kinderen niet altijd zo populair. Vroeger was dat ook al zo, dit is niet iets van afgelopen jaren. Vroeger was daar gortepap, grutjespap, ook weer toch die spruiten, en ook was havermoutpap bij kinderen niet zo onwijs popie-jopie.
Er zijn grotere verschillen betreft vroeger en nu.Vroeger werd alles niet met de mantel der liefde bedekt, en was voedsel schaars en dus luxe. En at je maar wat de pot schafte.
Vies of niet. Niets geen schepje suiker door de pap, niets geen paar scheppen appelmoes door de spruitjes-prak. Je moest het gewoonweg opeten, ook al zat je te kokhalzen.

Omdat er in vrijwel al ons voedsel-aanbod in supermarkten wel iets van suiker zit , zullen we niet snel iets meer vies vinden. Toetjes zijn vol gepropt met suiker en/of kunstmatige zoetstoffen, zodat een yoghurt of zelfs karnemelk niet meer zo zuur smaakt. Alles is ook over de jaren minder zuur geworden omdat mede dankzij GMO ( genetische manipulatie) aan alles kan worden geknutseld. Ook verse groente en fruit zijn langzaam maar zeker van smaak veranderd, door voedselarme teelgronden, en daardoor ook veranderd van voedingsstoffen/waarde. Gelukkig blijft er nog wel voldoende aanwezig om ons goed te voorzien van de essentiële vitaminen en mineralen.
Als ik terugdenk aan mijn kinderjaren, waren spruitjes ook geen directe favorieten van mij.Ik heb tot de dag van vandaag iets raars met spruitjes.Ik vind ze zalig, tot een bepaald punt: dan kan ik er geen ééntje meer extra eten,ik ga dan gewoonweg echt kokhalzen. Zeer raar..  Ik was en ben ook geen groot fan van witlof. Gelukkig is er geen enkele groente/fruitsoort wat ik niet lust, maar er zijn bepaalde soorten die ik nauwelijks eet.Daar is witlof er eentje van.
Als klein meisje at ik ook al erg graag zuivel/toetjes. Van gortepap tot havermoutpap, van vla tot yoghurt,en ik vond niets lekkerder dan een glas karnemelk. Helaas is er ook in het land van zuivel ontzettend veel veranderd, en zijn de zuivelproducten lang niet zo lekker als vroeger. Op uitzondering van rauwe melk gehaald bij een biologische boer, smaakt melk echt nergens meer naar vandaag de dag. Vroeger proefde je romige melk, nu een waterige drank. Het is één van mijn beweegredenen om alleen biologische geitenzuivel te genieten.

Maar ik dwaal af, we hadden het over spruitjes  .
Ik ben ze toch de laatste jaren wat meer gaan eten en waarderen. Al blijft die ” kokhals-grens” dus bij mij voortduren. Ik ben ze eigenlijk steeds lekkerder gaan vinden.En ik word ook ontzettend blij van de prachtige lijst aan voedingsstoffen die deze super-spruit bezit. Ja,ook spruiten mag je gerust onbekende superfood-mini-kooltjes noemen. Want er zit nogal wat in.

iiiiieeeeuuww!  Dat stinkt!

Spruitjes hebben nogal een slecht imago als het komt op de geuren die ze verspreiden tijdens het koken. Vroeger stonden spruiten urenlang op het vuur te koken , iets wat is achterhaald en juist slecht wordt bevonden omdat het veel vitamine C verloren doet gaan. Mede omdat spruiten vroeger zo lang op het vuur stonden te pruttelen, ontstond die welbekende ” spruitjeslucht”. Deze geur heet ook wel ” zwavelstank” wat vrijkomt bij langdurig koken dankzij het vrijkomen van vluchtige zwavelverbindingen. Spruitjes hebben een grote behoefte aan zwavel tijdens de groei en nemen dan ook veel op uit de bodem waar ze op groeien.
Spruitjes behoef je dus niet lang op het vuur te laten staan. Afhankelijk van de grootte ( er zijn drie maten) liggen kooktijden zo tussen de 8-15 minuten. Je kunt daarnaast ook een kleine ui mee laten koken, dit haalt de meeste lucht ook weg. Spruitjes zijn op hun best als ze beetgaar zijn.Snotterige, kapot gekookte spruiten zoals we die vroeger aten, zijn juist de veroorzakers van de vele jeugdtrauma’s  Ze stinken alleen dan niet veel erger, maar ze smaken ook nog eens dubbel zo bitter en bezitten veel minder voedingsstoffen. Zonde! Laat ze dus nooit te lang koken,nergens voor nodig.

lust ik niet!

Hoe je ze ook kookt en behandelt,spruiten blijven toch zo’n ” ding” met name bij kinderen. Dat is best jammer want ze zijn dus echt best lekker te noemen. Om kinderen wat meer aan de spruitjes te krijgen zijn er gelukkig tal van lekkere recepten.Ook kun je erg veel lekkers uit de natuur toevoegen aan spruitjes om het voor hen een stuk aantrekkelijker en lekkerder te maken.Het klinkt vast niet indirect als een ” match in heaven” maar dat is het wel: spruiten met peer en kaneel. Ook appel doet het erg goed . Wat scheppen homemade appelmoes door geprakte spruiten kan al wonderen doen, zeker als je daar overheen nog wat ceylon kaneel strooit. Serveer gekookte spruiten ook eens met een kerrie sausje die je zeer simpel maakt van twee eetlepels arrowroot en drie eetlepels kerrie masala.Even een papje maken van de arrowroot met wat water, daar de kerrie goed doorheen roeren. 75 ml havermelk op het vuur zetten en laten koken, papje toevoegen en tot de gewenste dikte laten inkoken. Het sausje royaal over de spruiten schenken en je hebt een heerlijk kids-proof maaltje.

Meer inspiratie?

KIDS PROOF SPRUITJES PUREE

SPRUITEN / GEITENKAAS BOTERHAMSPREAD

SPRUITEN PIZZABODEM

 

 

IMG_1247

Paarse spruiten????

We zien tegenwoordig verschillende varianten op spruiten, waaronder paarse spruiten.  De paarse spruit, ook wel Coraletta genoemd, is het kleine zusje van de groene spruit en heeft een funky paarsachtige kleur en is wat kleiner dan de groene spruit. De paarse spruiten hebben naast een andere kleur ook een zoetere, mildere en meer nootachtige smaak. Paarse spruiten bevatten naast veel vitaminen, mineralen en vezels ook veel anti-oxidanten die belangrijk zijn voor een gezond gestel en goede weerstand. Omdat ze een stuk milder zijn van smaak zijn ze geschikter voor kinderen.

IMG_1245

De paarse kleur komt door natuurlijke anthocyanen, die van oorsprong aanwezig zijn in koolsoorten. De paarse kleur is een simpelweg een variatie die de natuur ons biedt. Hij zit barstensvol antioxidanten, die goed zijn voor onze weerstand in de koude wintermaanden.Belangrijk bij Coraletta is dat je ze niet kookt, want dan verliest deze zijn kleur en blijven er grauwgrijze balletjes over. Bij stomen, roosteren of roerbakken is er niets aan de hand.Coraletta zijn een typische wintergroente! Ze zijn bij de meeste supermarkten en groenteboeren verkrijgbaar vanaf november tot en met februari.

 

Biologisch of niet ?

Spruiten kun je ook biologisch kopen, je vind deze onbespoten exemplaren in de biowinkel. Biologische spruiten zijn wel bijna 2 x zoveel duurder en je kunt je afvragen of het nu zoveel verschil maakt t.o.v de supermarkt-spruiten. Het antwoord is JA, het maakt wel degelijk verschil. Om te beginnen zijn biologische spruiten in regel veel groter dan hun supermarkt-familie. Biologische spruiten krijgen langer de tijd om te groeien, waardoor ze veel beter tot hun recht komen en meer uitblinken in smaak en voedingswaarden. Qua smaak zijn biologische spruiten dus ook veel sterker dan supermarkt-spruiten. Bovendien zijn supermarkt-spruiten door vele veredelingen hun originele smaak en scherpte kwijtgeraakt. Biologische spruiten zijn zog echt bitter van smaak, wat door kenners heel erg wordt gewaardeerd.

spruiten pizza

Er bestaan inmiddels talloze pizza recepten die zijn gemaakt met een bodem van bloemkool.Ik bedacht een poosje terug een pizza bodem die ik maakte van spruiten! Wedden dat iedereen deze pizza wel heerlijk vind, spruiten of niet?

DIT HEB JE NODIG:

  • 400 gram gewassen  spruiten
  • een klein scheutje havermelk
  • twee eetlepels kruidenmix, bijvoorbeeld Italiaanse kruiden
  • een eetlepel psyllium
  • twee eieren
  • twee eetlepels kokosolie,gesmolten
  • 50 gram havermoutmeel of boekweitmeel

Voor de topping

  • een verse teen knoflook
  • vier tomaten in stukken gesneden
  • drie eetlepels kruidenmix naar keuze 
  • gesneden groenten als paprika,prei,wortel,courgette enz
  • een flesje TeriYaki marinadesaus ( Lima,biowinkel)
  • eventueel om te bestrooien: edelgist vlokken

zo maak je het:

Verwarm de oven voor op 185 graden en vet een ronde platte vorm ( circa 24 cm doosnede) met kokosolie.
Maal de spruiten in de keukenmachine samen met twee eetlepels kruidenmix, psyllium en een heel klein scheutje melk ( niet teveel!) tot een fijne massa. Voeg de massa in een kom en voeg de eieren, meel en olie toe, roer er stevig door.
Stort de massa uit in de vorm en verdeel gelijkmatig, druk alles goed aan.
Bak de bodem in het midden van de oven gaar in ongeveer 30/35 minuten.De bodem moet mooi goudgeel zijn verkleurd.
Laat de bodem afkoelen.
Maak ondertussen de saus door de tomaten,knoflook met de drie eetlepels kruidenmix op middelhoog vuur in te laten koken tot een gewenste dikte.
Besmeer de bodem met de saus .
Voeg alle gesneden groente in een kom en schenk daar wat scheutjes TeriYaki saus overheen. Hussel goed door elkaar zodat alle stukjes goed in de marinade ligt.Schep de groente met een schuimspaan uit de kom en beleg de pizza . Strooi er opnieuw nog wat kruidenmix overheen en een klein scheutje TeriYaki saus.
Bak de pizza in de oven verder nog af in 10-12 minuten,controleer tussentijds.
Bestrooi eventueel,meteen uit de oven ,de pizza met wat edelgist vlokken.

EET SMAKELIJK!

spruiten pizza een

8 Reacties op “Spruiten

  1. Henk Angenent kweekte spruitjes zonder spruitjes geur!!!!! Hoe kreeg hij dat voor mekaar????

  2. hoi,wat ik graag wou weten is ,kun je spruitjes ook raw eten ,uiteraard na dat je ze gewassen hebt.

    • nee, dat is niet verstandig. Ze zijn moeilijk te verteren. Kook ze tenminste beetgaar. Warme groet!

  3. Spruiten uit de winkel smakeloos lees ik in dit artikel? Nou wij vinden ze over het algemeen meer dan heerlijk! Wij hebben ze altijd van eigen groententuin gehad tot voor kort, echt biologisch! Daarvan was de smaak ook heerlijk, maar nu tegenwoordig gewoon van de supermarkt smaken ze ook heerlijk en vol van smaak vinden wij. Ik zag ze vandaag ook nog in de bio winkel liggen, € 3,79 per pond! Best duur eigenlijk. Ok sommigen dingen van de bio winkel vinden wij ook lekkerder. En uiteraard is biologische groente wel zo gezond daar ben ik het wél mee eens! Verder vond ik het een interessant artikel over spruitjes!

  4. Ik eet ze alleen rauw, helemaal fijngehakt als salade met een dressing van yoghurt, mayo en za’atar👌🏻

    • Ik eet ze ook rauw, fijngehakt, maar met een vinaigrette en parmezaanse kaas. Jouw versie klinkt ook lekker, ga ik snel proberen!

  5. biologische spruiten zijn inderdaad super gezond!!!
    maar pas op voor de supermarkt spruiten: er worden erg veel bestrijdingsmiddelen gebruikt in de gangbare spruitjes teelt,

    • Helemaal eens met Lisette.
      Spruitjes staat hoog in de “dirty dozen” lijst (lijst van producten met hoog pesticiden resten NA het wassen) dus eigenlijk zou je spruitjes uitsluitend biologisch moeten (willen) eten.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *