Vlierbloesem…lekker, gezond, heilzaam, en….gratis van moeder natuur!

Zo rond Mei komen ze weer volop tot bloei: …de vlierbloesem!!!!!!  Ik kan daar altijd heel erg gelukkig van worden, wat een pracht! De bloesem wordt steeds meer ontdekt als een gezonde en heilzame aanvulling op de gezondheid. Dit werd ook eens tijd, want dit gegeven is al eeuwenoud. In dit artikel vertel ik alles over de wondere wereld van de vlier! 

IMG_3514

WAT IS VLIERBLOESEM?

Vlierbloesem, ook wel “ vlier” genoemd is een struik die 3 tot 10 meter hoog kan worden. De officiële naam van de vlier is “ Sambucus nigra”. De schors van de vlier is diepgegroefd en kurkachtig. De gebogen takken zijn vrij gemakkelijk breekbaar en zijn gevuld met een witachtig merg. De groene bladeren geveerd met langwerpige, ei-ronde fijn getande blaadjes. De bloesem vormt samen een vlakke, schermvormige pluimen. Deze kunnen zich verbreden van 10-24 cm. Ze zijn te vinden aan het einde van de takken. De bloemetjes zijn klein, wit, geurig en stervorming. De helmknoppen zijn geel.
De bloei begint in Mei tot begin Juli. De besjes zijn aanvankelijk rood van kleur, maar worden later zwart en zijn zo rond September /Oktober rijp. Het sap van de besjes is zuur van smaak. De bestuiving van de vlier vindt plaats door insecten. De rijpe bessen worden vaak in de herfst geplukt om sap te persen. De bessen zijn licht giftig en dienen eerst te worden gekookt.
De vlier gedijt het beste op licht vochtige tot droge grond, in een zonnig tot half beschaduwd gebied. Ze zijn te vinden tussen struikgewassen, lichte loofbossen, rivieroevers en wilgenbossen.

IMG_3518

WAT KUNNEN WE GEBRUIKEN VAN DE VLIER?

Niet alle delen van de vlier zijn eetbaar. Ik zet op een rij, wat we wel kunnen gebruiken:
JUDASOREN
Watteehh?  Ja, je leest het goed, judasoren. Dit zijn eetbare paddenstoelen in de winterperiode. Deze groeien voornamelijk op de takken van de vlier. Ze worden  het gehele jaar geplukt maar de beste tijd ligt zo rond Oktober tot Januari.
JONGE SCHEUTEN
Deze jonge scheuten zijn zeer onbekend en daarom ook zeer weinig gebruikt van de vlier. En dat is een beetje jammer want deze jonge scheuten zijn heel erg lekker. De jonge scheuten van de vlier wordt ook wel “ de Nederlandse bamboe” genoemd. De jonge scheuten kun je het beste in April tot Mei ( voor de bloesem inzet) plukken, dan zijn ze nog niet “ houtig”.
IMG_3515
BLOEMKNOPJES VLIERKOPPENKNAPPERTJES
De schermen van de bloemknopjes ontpoppen zich zo rond Mei. De nog niet onttrokken bloempjes kun je eten, maar er is wel enige voorzichtigheid geboden. Ze bevatten een klein gehalte aan blauwzuurglycosiden. Net voordat vlierbloesem gaat bloeien kun je de schermen oogsten en de bloemknoppen van de schermen halen. Maak een zoutoplossing van ½ liter water met ½ eetlepel zout. Zet hier de bloemknoppen in drie dagen donker en koel weg. De knoppen zeven en spoelen. Dep de knoppen droog. Verwarm  voor een bakje van 150 cc aan bloemknoppen ongeveer een ½ liter witte wijnazijn met ½ teentje knoflook, ½ theelepel zout, ½ theelepel gemalen zwarte peper en wat foelie. Meng dit warm met de bloemknoppen en doe dit alles in kleine jampotjes. Zet zeker 4 weken weg om de smaak te laten ontwikkelen. Smaakt heerlijk, maar wat anders dan kappertjes, gebruik is hetzelfde. Eet geen grote hoeveelheden tegelijk, i.v.m de blauwzuurglycosiden.
IMG_3521
BLOESEM
Met bloesem kun je veel kanten op. Het kan vers of gedroogd worden gebruikt of worden gekookt om er siroop van te trekken. Wanneer de bloemschermen veel geel stuifmeel bevat ( eind Mei) kunnen ze worden geoogst. Gedroogd kun je de bloesem een jaar bewaren, en gebruiken voor thee. Bewaar de gedroogde bloesem in een licht en lucht afgesloten pot. De bloesem is meest populair van de vlier.
BESSEN
De bessen kunnen worden gebruikt voor siroop, sap of jam te maken. Pluk geen onrijpe bessen, deze zijn giftig. Het lekkerste sap verkrijg je door de besjes een nacht lang in suiker te laten staan en het sap te onttrekken door osmose. Het sap dat op deze manier is gewonnen mist de wat scherpe, medicinale smaak die het krijgt wanneer de bessen simpelweg worden gekookt. Helaas moet het sap alsnog gekookt worden omdat de bessen sambunigrine bevatten en dat onschadelijk gemaakt wordt door koken.
De bast van de vlier wordt niet gebruikt. De bladeren worden alleen voor uitwendig gebruik gebruikt.
IMG_3517

GEZOND EN HEILZAAM

De bloemen van de vlier bevatten enorm veel flavonoïden. Het rijtje is imposant:
quercetine
– ruiten
– isoquercitrine
– hyperoxide
– antragoline
– kaemferol
– eldrine
– ribosomen, inactieve proteïne
 
Vlierbloesem bevat verder looistoffen, slijmstoffen, triterpenen, fenolzuren, p-coumaarzuur en feruleenzuren, etherische oliën, stereopen, vetzuren, appelzuren ( organische zuren) , valeriaanzuur, en wijnsteenzuur. De bessen hebben een iets andere samenstelling. 
Vlierbloesem is in de wetenschap ook met open armen ontvangen. De werkingen zijn in talloze studies bewezen, en dit geeft vele mogelijkheden. Hieronder enkele geneeskrachtige werkingen van de vlierbloesem:
 
– griep, girale aandoeningen
– werkt zweet-afdrijvend
– diverse kinderziekten
– verkoudheid
– koorts
– helpt vochtopeenhopingen tegen te gaan
– bloedzuiverend
– tegen voorjaarsmoeheid
– ontstekingsremmend
– werkt tegen keel, neus, en mondproblemen ( o.a door te gorgelen) 
– Ondersteunt je cardiovasculaire systeem
– werkt ontspannend en rustgevend
– goed voor de ogen

IMG_3519

INWENDIG EN UITWENDIG

Vlierbloesem kun je zowel inwendig als uitwendig gebruiken. Vele mondproblemen zijn bijvoorbeeld te verzachten door te gorgelen met vlierbloesem sap of extract. Gebruik je vlier in de vorm van lotion. kan de bloesem helpen bij kneuzingen zwellingen, of een droge en schrale huid. De bloesem kan ook helpen tegen jeuk en uitslag.

Vlier heeft een zweetdrijvende werking en daarom kan de plant goed worden ingezet bij griep. De proteïnen die in de bloesem van de plant zitten, spelen een belangrijke rol bij het voorkomen van bacteriële infecties en versterken bovendien het afweersysteem van het lichaam. De bloesem werkt niet alleen antiseptisch, maar zorgt er ook voor dat nieuwe virussen uit het lichaam geweerd worden en dit betekent dat je minder snel ziek kan worden. Kortom: vlier helpt niet alleen als je al griep hebt, maar kan ook helpen voorkomen dat je griep krijgt door het afweersysteem te versterken. Door de werking van vlierbloesem op het gebied van griep, kan de bloesem voorgeschreven worden bij grippale aandoeningen, griep, verkoudheden (eventueel met koorts) en diverse kinderziekten die door een infectie veroorzaakt zijn. De bloesem kan bestaande klachten drastisch verminderen, maar bij het juiste gebruik van de bloesem kunnen de klachten ook helemaal verdwijnen.

IMG_3520

WAAR MOET JE OP LETTEN BIJ HET PLUKKEN?

Waarschijnlijk sta je nu te popelen om ook op zoek te gaan naar een vlierbloesem. Neem voordat je gaat plukken deze tips nog even mee:
* Pluk de bloesem op een droge dag, en zo vroeg mogelijk in de morgen. De bloesems hebben dan de meeste aroma’s. 
* Pluk de bloesem nooit langs drukke ( snel) wegen waar veel verkeer langsgaat. Dit geeft uitlaatgassen. Zoek liever een struik op in de bossen of in een rustige steeg, of park.
* Pluk alleen wat je nodig hebt. Dit zijn dus enkel de bloesems. Als je de rest gewoon laat zitten groeit alles door tot vlierbessen.
* Was de schermen niet. Maar schud ze goed uit, zodat alle beestjes worden verwijderd. Als je de bloesem gaat afwassen gaat veel smaak verloren. 
* Zorg ervoor dat je een bloesem kiest die geplukt mag worden. Soms staan er prachtige vlier in tuinen van anderen, die dit niet op prijs stellen. Vraag anders netjes, of je wat vlier mag plukken. 
* Wees tijdig met de pluk, de bloesem komt ooit tot een einde. En hoe langer je wacht, hoe minder het aroma. Pluk de bloesem zodra je ziet dat ze prachtig zijn uitgekomen. 
* Pluk niet te gretig. Veel bloesem heb je bijvoorbeeld niet nodig als je siroop of sap wilt maken. Een kom vol volstaat. Door niet teveel te plukken laat je wat over voor anderen en de bijen, die de bloesem ook hard nodig hebben voor bestuiving.
* Pluk alleen de schermen ( bloesem) die mooi zijn uitgekomen en fris ruiken. Laat ongebloemde schermen intact zodat deze door kunnen groeien, je hebt er toch niets aan.
 IMG_3527

WAT KUNNEN WE ERMEE?

Meest bekend is de vlierbloesemsiroop. Dit wordt gemaakt met ontzettend veel suiker. De suiker wordt niet alleen voor smaak toegevoegd, maar ook voor conservering. Gelukkig kun je ook suikervrije vlier-siropen maken, al zijn deze minder lang houdbaar. Naast siroop wordt er ook veel sap gemaakt. En worden de schermen gebruikt in tal van gerechten en salades. Gedroogd kun je er ook alle kanten mee op, meest bekend is thee. Maar je kunt er bijvoorbeeld ook beignets van maken..
IMG_3522

Vlierbloesemsiroop

Gezonde siroop zoet je met zuivere stevia en/of erythritol. De siroop is wel minder lang houdbaar, maar waarom zou je het lang willen bewaren? Daar is het veel te lekker voor! 😉

IMG_7663

Ik heb een zeer eenvoudig recept voor een siroop bedacht die is gemaakt van gedroogde vlierbloesem. KLIK HIER om naar het recept te gaan.  Dit is supersnel om te maken, omdat je gedroogde vlierbloesem ook in de biowinkel kunt kopen. Wil je verse bloesem gebruiken? Hanteer dan het volgende recept:

IMG_3521

Gebruik een kom vol bloesem. Sla de beestjes uit de schermen, was ze echter niet.Haal zoveel mogelijk blad en takjes van de schermen.  Vul de kom vol met heet water en laat dit ongeveer 6-8 uur weken, terwijl je de kom afdekt. Je kunt, voor de meeste smaak/ aroma de bloesem het beste 24 uur laten trekken, maar dit hoeft dus niet. Gebruik een hydrofiele doek of kaasdoek, en drapeer deze over een kom, schenk de bloesem over en knijp goed uit. Als er in het bloesemwater nog teveel oneffenheden zwemmen, even opnieuw in de doek zeven en uitknijpen.

IMG_3524

Doe het bloesemwater in een liefst gietijzeren pan en breng aan de kook. Voeg aan het water :

toe, en roer dit goed door terwijl je alles ongeveer 5 minuten laat doorkoken. De johannes broodpitmeel zal de siroop iets dikker van structuur maken ( stroperiger) en de citroenzuur maakt het geheel fris van smaak en geeft goede conservering. Je kunt citroenzuur kopen in sommige biowinkels en via internet en in vele toko’s ( niet biologisch) Wil je liever geen citroenzuur gebruiken, dan kun je ook vers geperst citroensap gebruiken, maar deze zal niet een optimale conservering en fris-zure smaak geven. Als de massa goed op smaak en op de juiste dikte is, de pan van het vuur halen en de massa overschenken in een schone fles. Laat afkoelen. Bewaar in de koelkast. Daar kun je het ongeveer een weekje goed houden.

IMG_3526

Vlierbloesemsap

Dit is mijn grote favoriet. Het wordt zo’n beetje op dezelfde manier gemaakt als de siroop, alleen is het dus meer een drank dan een siroop. Deze drank is heerlijk fris-zuur van smaak en dorstlessend.Je maakt het bloesemwater op exact dezelfde manier als hierboven omschreven bij de siroop.

IMG_3523

Zet het bloesemwater op het vuur en breng aan de kook. Zodra de massa kookt, voeg je toe:

Roer dit ongeveer 5-8 minuten goed door. Giet de drank daarna over in een schone fles en laat afkoelen. Bewaren in de koelkast.

IMG_3529

Je kunt de drank puur drinken, maar ook bijvoorbeeld vermengen met homemade plantaardige melk ! Schenk een bodempje vlierbloesemsap in een groot glas en schenk hierop de melk.…GENIETEN! 

 

IMG_3528

Geheel ongevaarlijk?????

De vlier bevat, zoals je eerder hebt kunnen lezen, veel delen die we kunnen eten/ gebruiken. Maar bevatten ook wat gifstoffen, met name de bessen. Minder bekend is dat onrijpe bessen en groene delen van de vlier giftig kunnen zijn. Vlier  bevat namelijk sambunigrin, een stofje dat gesplitst kan worden in blauwzuur (waterstof cyanide) en een onschadelijke suikergroep. Blauwzuur is erg giftig maar ook vluchtig, na verhitten van vlierbessen is er geen risico meer.
Er zijn gevallen bekend van vergiftiging door het eten van vlier, maar de slachtoffers van deze vergiftiging hadden drank met rauwe vlierbladeren gedronken en dat is niet erg verstandig of slim. . Of het echt cyanide vergiftiging was is bovendien nooit echt  bewezen. Vlier bevat ook een stofje (een ribosome inactivating protein) dat erg lijkt op het extreem toxische ricine maar de vlierversie wordt juist bestudeerd omdat het niet erg giftig is. Resumerend: het loopt zo’n vaart niet betreft giftigheid, maar uiteraard moet je wel oppassen. Gebruik alleen uitgebloeide schermen, die mooi ogen en lekker fris ruiken. Wil je ook graag de bessen gebruiken, laat je dan goed informeren.

IMG_3536

Maak ook eens deze heerlijke vlierbloesem flensjes! KLIK HIER OM NAAR HET RECEPT TE GAAN

 

16 Reacties op “Vlierbloesem…lekker, gezond, heilzaam, en….gratis van moeder natuur!

  1. Leg de siroop aan met water, ongeveer 1 deel siroop tegen 7 tot 10 delen water en je hebt opnieuw sap ???? of limpnade als je spuitwater gebruikt ????

  2. Hey Monique,

    Weet jij hoe het komt dat de vlierbessensap die ik in Duitsland gekocht heb bijna paars is?

    • hai!,
      Nee…ik heb geen idee….zou het wellicht door toevoegingen kunnen komen?

    • De bessen zijn ook helemaal paars, dus het lijkt me dan toch logisch dat het sap ook paars wordt. Vlierbloesemsap daarentegen heeft de kleur zoals op de foto’s van Monique.

    • Misschien Omdat het van bessen gemaakt is en niet van bloesem ?

  3. Bij mij thuis deden ze er altijd drop staven bij en daardoor zo donker paars

  4. Ik koop gedroogde vlierbloesem Bio Demeter, daar maak ik thee van en de bloesem die daarvan dan over is doe ik door mijn rauwkostsalade. Zo heb ik er dubbel plezier van en hoef ik niets weg te gooien.

  5. Ik ben allergisch voor citrusvruchten…kan ik ook siroop maken zonder citroen?

  6. Wat erg onbekend is dat als je de bast droogt en daar thee van trekt dat het glucose in je bloed verlaagt, je drinkt 2 koppen thee per dag een week of 3.

  7. Een vriendin vertelde dat ze ziek geworden was na het eten van een moesje van gekookte vlierbessen met suiker, en dan met name van de pitjes (?) vertelde ze. Ik ben bang dat ze de verkeerde bessen heeft gebruikt want na koken zijn ze toch niet meer giftig?

  8. Een vraagje, hoe komt dat de siroop maar een week houdbaar is? Heeft gewone suiker een langere houdbaarheid? En als je er pure alcohol zou bijdoen, zou het dan langer houdbaar blijven?

    • Heb afgelopen week vlierbloesemstroop gezoet met erythrol/stevia gekookt. Heerlijk verfrissend was het, is al bijna op

    • Ik vries mijn siroop in. Kun je gemakkelijk een schepje van afnemen en de rest terug in de diepvries steken. is een lekker ijsblokje dat je laat smelten in je glas.

  9. Je hoeveelheden stevia, erythritol en ctroenzuur, is dit per liter voch?

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *