…Waarom we beter moeten kijken naar zuivelvrije zuivelvervangers……
Eerder schreef ik een vrij verhelderend artikel over de zin en vooral onzin rondom de sterk in opkomst geraakte zogenoemde plantaardige zuivelvervangers. KLIK HIER om dit artikel na te lezen. We leven inmiddels in 2022, en de vele soorten en maten aan zuivelvrije / plantaardige toetjes, yoghurts en kwark zijn niet meer aan te slepen. Niet alleen is het door gesijpeld naar biologische winkels, ook grotere supermarkt-ketens als AH, Jumbo, en LIDL hebben inmiddels allemaal hun eigen huismerk aan zuivelvrije producten in hun assortiment. Je zou het in twee soorten daglicht kunnen bekijken: dat het een fijne ontwikkeling is voor het milieu, maar ook het andere meer donkere daglicht van de ongezonde, tot soms zelfs ZEER ongezonde aspecten. Want helaas zijn 9/10 soorten niet gezond voor ons. Daarover heb ik uitgebreid verteld IN DIT ARTIKEL Ik vertel in dit artikel ook, dat de zuivelvrije vervangers ONTZETTEND DUUR zijn. Hoe komt het dan toch, dat deze alternatieven op zuivel razend populair zijn een zelfs door mensen die geen enkele bezwaren hebben tegen zuivel, massaal worden gekocht en geconsumeerd ?
ONGEZONDE TREND
Daar moet genuanceerd op worden geantwoord. Het heeft namelijk een aantal verschillende factoren. Om te beginnen is zuivelvrij eten en drinken, net als destijds glutenvrij en vetvrij, de allerlaatste nieuwe trend. Social media staat rammetje vol met allerlei informatie over hoeveel beter en gezonder en vooral HIPPER het is om zuivelvrij te consumeren. Als je denkt dat dit alleen bij de “ vegan-wappies” speelt, dan heb je het mis. Sterker, het speelt veel meer onder de “ gewone” consument dan onder deze groep mensen. Social media en de zeer slimme marketing van vele fabrikanten / voedselindustrie zijn de allergrootste bronnen waardoor wij worden geprikkeld deze producten te kopen. Het wordt neergezet als gezonder, verantwoorder, diervriendelijker en milieuvriendelijker. Alhoewel dit bij sommige producten best lijkt te kloppen, zijn de meesten verre van milieuvriendelijk en gezond. Zo kost het produceren van o.a amandel drank, amandel yoghurt en kwark ontzettend veel CO2 en water. Ook zijn de meeste verpakkingen zeer milieu-onvriendelijk met bijvoorbeeld erg veel overbodig plastic ( dekseltjes, doppen lepeltjes, seals) dat dit nu niet bepaald de gigantische plastic soep doet slinken.
Maar vooral zijn de meesten ongezond tot zelfs ronduit SLECHT voor onze algehele gezondheid. Dit heeft te maken met de soms gigantische hoeveelheden suikers ( toegevoegde ) en verzadigde vetten. In de praktijk zien we in regel, dat de meeste zuivelvervangers in basis worden gemaakt met kokos, soja, noten en haver. Ik ga zeer kort in op deze basis-ingrediënten:
– KOKOS
De absolute koploper als het komt op de basis van de vele zuivelvervangende alternatieven. Geen onlogische keuze als je je bedenkt dat kokosmelk ( wat meest wordt gebruikt ) goedkoop is, goed in textuur en smaak, en een goede conservering biedt. Kokosmelk, ook wel klappermelk genoemd, wordt gemaakt van het vruchtvlees van de volwassen bruine kokosnoot. Het wordt dus niet, zoals hel veel mensen denken, gemaakt van het kokoswater. Het geraspte witte vruchtvlees van een rijpe kokosnoot wordt eerst gemengd en daarna gekneed met warm water. Dit wordt vrijwel altijd gedaan met gewoon water, maar specifieke merken gebruiken ook wel kokoswater. Het mengsel wordt vervolgens in een kaasdoek uitgeknepen. Het dikke romige vocht wordt kokosroom genoemd. Als ditzelfde proces wordt herhaald, dus als de kokospulp opnieuw met warm water wordt gemengd ,wordt het vocht wat vervolgens vrijkomt kokosmelk genoemd. Dit vocht is minder dik en minder romig dan de ” eerste persing”.
De blikken kokosmelk die we vrijwel overal kunnen kopen is vaak een mengsel van deze twee persingen: dus de room en de melk. Het kan echter enorm variëren in dikte/vetgehalte. Dit is sterk afhankelijk van de dosering room die een fabrikant toevoegt. Het mengen wordt gedaan omdat pure verse kokosmelk al binnen één dag kan verzuren. Door de melk in te koken wordt dit voorkomen. Dit noemen we dan kokoscréme, de bekende geconcentreerde blokken. Voordeel van deze blokken is dat het maandenlang buiten de koelkast houdbaar is. Deze kokoscréme kun je met water aanlengen om er kokosmelk van te maken, één blok kokoscréme is goed voor een liter kokosmelk. Je hebt dus eigenlijk vijf blikjes kokosmelk in huis met een blok kokoscréme.Voordeel is ook dat een blikje kokosmelk binnen een dag al verzuurt, met de créme kun je afgepast doseren. Deze blokken worden voornaam in de Indonesische keukens gebruikt. Er zijn dus eigenlijk drie persingen.
de eerste persing:
- kokosroom, coconut cream, santen kental
de tweede persing:
- kokosmelk, klappermelk, santen
de geconcentreerde/ingekookte versie:
- kokoscréme, creamed coconut, blokken santen
Industrieel wordt kokosmelk veel toegepast. Waaronder dus ook in de vele zuivel-vervangers als toetjes, yoghurts, melk en kwark. Kokosmelk bevat ontzettend veel ( verzadigde ) vetzuren en zeer weinig eiwitten.
SOJA:
Sojabonen zijn peulvruchten.Ze groeien in groene peulen De bonen kunnen van kleuren verschillen, meestal zijn ze geel, maar ze kunnen ook bruin/zwart of groen van kleur zijn. De peulen worden gedeeltelijk onrijp geplukt voor consumptie van verse sojaboontjes, ook wel EDAMME genoemd. We vinden deze edammer sojaboontjes vrijwel standaard op iedere menukaart van sushi-restaurants. De rest van de oogst blijft hangen Na de oogst worden de bonen van de peulen gescheiden De bonen worden verder verwerkt voor producties. De meeste soja wordt in de Verenigde Staten en Zuid-Amerika verbouwd. Deze gebieden zijn groot, en worden voortdurend uitgebreid omdat de vraag naar veevoeder groot is. Dit geeft milieu-problemen. Ter vergelijking: om een kilo vlees te produceren is vijf kilo soja nodig. Dit resulteert o.a in ontbossing en watervervuiling. Ook verdwijnen in rap tempo vele natuurreservaten en regenwouden. Daarnaast is een ander probleem bij de productie van soja de genetische modificatie. Dit vindt op zeer grote schaal plaats. Genetisch gemanipuleerde soja komt voor het grootste deel uit Argentinië. De meeste sojabonen worden gebruikt voor veevoeder, een klein deel wordt gebruikt voor menselijke consumptie. Sojabonen komen oorspronkelijk uit het Verre Oosten, daar worden de bonen beschouwd als één van de vijf heilige gewassen. In Azië wordt ontzettend veel soja gebruikt, denk aan tofu, tempeh en sojasaus. In de Westerse landen wordt soja vooral als meel gebruikt in allerlei voedingsmiddelen en wordt het gebruikt als veevoeder. Omdat soja een zeer goedkope grondstof is, wordt het ontzettend veel toegepast in producten, net zoals suiker en zout. Nederland is na China de grootste importeur van soja. We kunnen daarom in Nederland erg veel soja-producten kopen zoals sojamelk, sojaolie, sojasauzen, vleesvervangers op basis van soja, en talloze producten waarin sojameel is verwerkt. Sojaolie is zelfs de meest geconsumeerde olie wereldwijd. Er is eigenlijk geen wereld zonder soja meer voorstelbaar. We komen het overal tegen. Het zijn naast graan, maïs en rijst veelgebruikte stoffen die als additief worden toegevoegd. De wet verplicht vermelding van genetisch gemodificeerde gewassen pas bij een percentage hoger dan 0,9%. De marge is dus breed en fabrikanten maken daar gebruik van.
NOTEN :
Er wordt vooral veel melk-achtige dranken gemaakt uit noten, maar nu zien we dus ook vrij veel zuivel-vervangers als yoghurts en kwark die een bepaalde noot-soort in basis gebruiken. Meest voorkomend is de amandel. Amandelen zijn zaden van de vruchten van de amandelboom. De bomen komen we oorspronkelijk tegen in Zuid-Azië en het Midden-Oosten. Ze worden in Augustus geoogst. De buitenkant van de steenvrucht wordt dan gekraakt, en het vlies wordt verwijderd door de amandel kort te blancheren. Amandelen zijn ovaal van vorm. Ruim 80% van de amandelen is afkomstig uit Californië. Maar ook komen ze vrij vaak uit Spanje. Zaken als noten en graansoorten kunnen een impact hebben op het klimaat. Zo kost het maken van amandelmelk veel water. Ook het produceren van havermelk kost relatief veel water. Natuurlijk blijft de melk-industrie meest belastend, maar denk absoluut niet dat plantaardige melk op dat gebied “ groen” is. Het verschilt sterk in het soort plantaardige melk. Noten kosten het milieu veel meer dan je aanvankelijk denkt.
HAVER :
Havermout is een ware gezonde trend en het is dan ook niet vreemd dat we tegenwoordig ook haver tegenkomen in zuivel-vervangers. KLIK HIER om er meer over te lezen.
DIT IS WAT JE MOET WETEN :
Afgezien dat het dus niet zo best is voor het milieu, wat wel vaak wordt gesuggereerd en aangenomen, moet je nog een aantal dingen goed onthouden . Om te beginnen moet er niet worden gedacht, dat er bijvoorbeeld heel veel amandelen / noten of haver wordt gebruikt om al die zuivelvervangers te produceren. Kijk eens goed en aandachtig naar deze ingrediënten tabel van een pot amandel yoghurt :
Zoals je kunt zien begint deze ingrediënten lijst met WATER. Het eerste ingrediënt op een ingrediënten lijst betekent zoveel dat daar het MEESTE van in het product zit, en er zo-goed-als uit bestaat. De BASIS is in dit geval dus helemaal niet de amandelen, maar WATER. Die komen pas op de tweede plek voor in de vorm van 12%. Als je denkt, dat het dan ook echt om pure amandelen gaat, ook daar moet ik je in teleurstellen. Het PULP ( fijn vermalen amandelen) wordt met water vermalen en daar wordt een aftreksel van gemaakt die in deze producten worden verwerkt. Het is dus niet zo dat we veel amandelen terug gaan vinden. Wat we verder zien is amandel olie ( 3%) maïzena, appelconcentraat, carrageen, een natuurlijk aroma en plantaardige yoghurt culturen om de yoghurt waarschijnlijk ook echt 100% veganistisch te maken.
Kijk eens naar de gemiddelde voedingswaarden. Aardig wat vetten, weinig eiwitten. Ook moet worden onthouden dat het om plantaardige eiwitten gaat, wat door ons lichaam stukken moeilijker wordt opgenomen dan dierlijke eiwitten. Veel consumenten denken dat zij een volwaardige vervanging voor yoghurt consumeren, maar zie hier wat we WERKELIJK eten. Wat mij persoonlijk betreft een potje onzin.
Betreft kokos-vervangers is het andersom. Deze producten BESTAAN in de meeste gevallen uit kokosmelk. En wordt er dus in regel geen water aan toegevoegd, of als basis water gebruikt. Dit komt omdat koksmelk een zeer gelijkende textuur heeft als melk. En dat dit daarom ook één van de meest ideaalste basisgrondstoffen zijn om zuivel mee te vervangen. Lees de ingrediënten even mee:
Lidl heeft een “ LIGHT” variant in kokosyoghurt. Er wordt een light kokosmelk in basis gebruikt, zoals je hier ziet 95,8%. De rest is maïzena, en hulpstoffen die bijvoorbeeld een bepaalde voedingsstof omhoog krikt, in dit geval eiwitten uit soja eiwitten.
Alhoewel “ light” de indruk geeft minder vetten te bevatten wat uiteraard wel zo is ( wettelijk verplicht ) zie je hier dat je met een bekertje van 350 gram zo’n 20 gram verzadigde vetten binnen krijgt, en nauwelijks eiwitten. Ter informatie : het advies van de Gezondheidsraad luidt niet meer dan 10% verzadigde vetten uit je dagelijkse calorieën te halen, wat globaal zon beetje neerkomt op 22 gram per dag voor een volwassen man en 28 gram voor een volwassen vrouw. Eén potje kokosyoghurt brengt je daar dus al meteen dichtbij, en dan heb ik hier nog eens een LIGHT voorbeeld gepakt. In de meeste kokos-zuivelvervangers vinden we het dubbele aan verzadigde vetten.
Alhoewel er inmiddels aardig wat ONGEZOETE alternatieven zijn, blijft het grootste gedeelte naast vrij rijk aan vetten tevens rijk tot ZEER rijk aan suikers. Niet alleen van nature voorkomende suikers, maar ook vrije / toegevoegde suikers, in de vorm van sucrose, vruchtensappen / concentraten en kunstmatige zoetstoffen. Daarnaast zien we ook erg veel vruchten -smaken die ook veel suikers kunnen bevatten. Dit kan zeer hoog oplopen in suikers, die we bovendien in één keer naar binnen happen in vloeibare vorm. Dit heeft als nadeel dat we zelf niet zo snel in de gaten hebben HOEVEEL suikers we in één keer binnen krijgen. Zeker voor de bloedsuikerspiegel kan dit een vervelende verstoring geven met alle gevolgen van dien. Ik kwam tijdens mijn research voor dier artikel opmerkelijk veel reacties tegen op mijn socials van mensen die zeiden dat zij na het consumeren van al die zuivelvrije alternatieven zeer snel weer trek kregen. Wat logisch is als zo’n potje yoghurt voor de helft uit suikers bestaat. Veel consumenten starten hun dag met kwark / yoghurt, en vervangen deze met de zuivelvrije alternatieven. Na het ontbijt kan er dan al snel weer een enorme dip opduiken, als zo’n alternatief ramvol suikers zit.
Wat ook goed moet worden onthouden, is dat je voor al die luxe en hippe producten EEN HOGE PRIJS betaalt. Zeker de grotere merken kunnen behoorlijke uitschieters maken met de verkoopprijzen. Prijzen tot bijna €5 euro per 350 gram inhoud zijn niet vreemd meer, terwijl we jaren geleden wellicht nog zouden denken “ WTF??😵” en we er niet aan dachten om zulke bedragen neer te lappen voor éen klein potje yoghurt. Waarom doen we met nu massaal met zijn allen wel? Dat heeft ALLES te maken met groepsdruk, trends, hypes en worden mee gezogen in iets waar we mee om de oren worden gemept. Je moet een zeer standvastige consument zijn, om daar niet voor te zwichten. Nu zul je kunnen denken :
– het is het waard omdat het uniek en bijzonder is
– het is het waard omdat het 100% vrij is van dierenleed
– het is het waard omdat het erg lekker is
– het is makkelijker om het zelf te maken
Allemaal zeer begrijpelijke gedachtengangen. En uiteraard moet IEDEREEN zelf weten waaraan hij / zij zijn / haar goede geld aan uitgeeft. Maar laat ik bovenstaande argumenten eens wat nuanceren. Is het het WERKELIJK WAARD ? Nee. Als we INHOUDELIJK kijken naar de ingrediënten, dan zijn vrijwel alle zuivelvervangers niet bijzonder of uniek. Sterker: er wordt veel gebruik gemaakt van extra hulpstoffen om iets vergelijkbaars te produceren t.o.v het origineel. Denk aan verdikkingsmiddelen, zoetstoffen, oliën ( voor meer romigheid ) en tal van andere kleur / geur / smaakstoffen die we normaliter liever mijden. In eerdere artikelen liet ik al zien dat bijvoorbeeld kokosyoghurt eenvoudig kan worden nagemaakt door aan een blikje kokosmelk wat maïzena of tapiocameel toe te voegen en wat culturen. Het is precies hetzelfde wat in jouw peperduur betaalde potje kokosyoghurt zit, niets meer of minder. Maar je betaalt voor veel meer inhoud dan wel drie x minder.
Het argument dat het vrij is van dierenleed, daar kan niets tegen worden ingebracht, als iets 100% veganistisch wordt verklaard mogen we dit ook verwachten. Maar ook hier kun je in de wat diepere lagen kijken. Want WAAR komen al die plantaardig gewonnen ingrediënten vandaan? Op welke manieren worden ze geproduceerd? Zo kan een toegevoegde palmolie bijvoorbeeld afkomstig zijn uit gebieden waar apen door de ontbossing ernstig worden bedreigd. Het kan daarom niet altijd zo onschuldig en dierenleed-vrij zijn. Dit geldt zeker voor niet-biologische alternatieven die massaal wereldwijd worden geproduceerd.
En dan het argument dat het lekker is. Ook daar kan niets tegen worden ingebracht omdat smaken zeer persoonlijk zijn en iedereen daarin ook zijn eigen keuzes maakt. Maar ook hier moet je onthouden wat ik hierboven heb besproken betreft suikers en vetten. Zelfs een drol maak je smakelijker met hulpstoffen als suikers en vetten. Als je daar wat genuanceerder naar kijkt, kun je wellicht betere keuzes maken voor je algehele gezondheid.
En tja….😐….gemak dient de mens en daarom is het laatste argument een terechte die we vaak horen. We zijn met zijn allen chronisch druk geworden. Ik zie het zelf anders. We kunnen klaarblijkelijk waarschijnlijk meer dan genoeg tijd vrij maken voor social media, overal commentaar op te geven, tijd te steken in discussies enzovoort. Als we deze tijd nu eens anders gingen uitbesteden, bijvoorbeeld aan het zelf maken van zuivel-vervangers, dan denk ik zelf niet dat dit zo’n moeilijke opgave is die je kunt doen voor jezelf, je gezondheid en je portemonnee. In DIT ARTIKEL heb ik jullie al laten zien hoe eenvoudig het is om zelf kokosyoghurt te maken. En bij deze geef ik jullie graag een voorbeeld van hoe je zelf sojayoghurt of kwark maakt.
Zie hier links mijn eigen homemade soja yoghurt, rechts ( ongezoete ) soja yoghurt uit een pot. Zoals je meteen al kunt zien verschillen ze in kleur. Soja is namelijk helemaal niet wit, maar neigt meer naar geel. Hoe witter een soja-product, hoe minder soja er aanwezig is. Ik heb zelf in een handomdraai soja yoghurt gemaakt door 600 ml water en 100 gram geweekte en uitgelekte biologische sojabrokken in de blender te vermalen en dit te zeven. Daarna heb ik de massa in een pan gegoten en aan de kook gebracht. Intussen heb ik een papje gemaakt van circa 3 volle eetlepels biologische maïszetmeel met een beetje water ( of gebruik tapiocameel) , en dit toegevoegd. Goed roeren en dan de pan van het vuur. Even kort door blijven roeren en af laten koelen. Tot slot roer je er een dopje PRO DARM doorheen, giet je het over in een fles en bewaar je dit in de koelkast. Wil je het wat zoet? Serveer dan met een eetlepel biologische erythritol. Zo simpel is het. Je hebt niet alleen veel MEER inhoud, ook is dit goedkoper “ in-the-long-run” en gezonder. En lekker! Voordelen van deze homemade soja yoghurt zijn méér bruikbare eiwitten, zeer laag in verzadigde vetten en vrijwel geen suikers.
HELEMAAL MAAR GEEN ZUIVELVRIJE ZUIVEL MEER CONSUMEREN??? 🙁🙁
Je kunt nu denken “ FUCK YOU Monique, rot op met je gezeik, ik ga gewoon aan de plantaardige zuivel! “ en dat vind ik dikke-prima. Zoals ik eerder schreef moet iedereen lekker zelf weten waar en hoe hij of zij het geld uitgeeft, en waaraan. Wat ik met dit artikel hoop te bereiken is BEWUSTWORDING van WAT we eten en waar we ons toe laten misleiden. Doe er verder mee wat je wilt. I don’t care. Ik ben al gelukkig om tenminste éen iemand bewuster te maken.
De hamvraag : moeten we echt dan maar al die alternatieven skippen? NEE.
Want goddank zijn er krentjes uit de pap te vissen. Ik doel dan, wonderlijk genoeg wellicht voor velen, op de GOEDKOPERE huismerken van supermarkten. Een supermarkt als LIDL heeft bijvoorbeeld;d recentelijk een behoorlijk assortiment aan zuivel-vrije producten aangeboord. Ik kocht drie producten voor dit artikel, en heel eerlijk, inhoudelijk vond ik ze best OKAY. Het gaat dan wel om ONGEZOETE NATUREL alternatieven. Dat is een zeer belangrijk detail. De producten van LIDL vind ik, t.0.v de vele andere zuivelvervangers die we kunnen kopen, vrij goed in elkaar steken. Geen al te rare ingrediënten, geen lange ingrediënten lijsten, het is vrij simpel, en daar zijn ze ook netjes naar geprijsd. Ik betaalde onder de twee euro per pot wat in vergelijking met de vele andere alternatieven toch best redelijk is te noemen.
De smaak……..☹️…..laten we het erop houden dat smaken verschillen. Ik vond alleen de amandel yoghurt “ te doen “ maar de rest vond ik echt smerig. Voor mij persoonlijk geen succes, maar dat hoeft voor jou uiteraard niet zo te zijn. Met een paar druppels stevia vond ik het overigens wel te behappen. Qua textuur zijn ze wat mij betreft prima.
RESUMEREND :
– kijk goed naar de ingrediënten en gemiddelde voedingswaarden van zuivel-vrije alternatieven op zuivel. Zorg tenminste dat er GEEN SUIKERS ZIJN TOEGEVOEGD en kijk naar het VET-PERCENTAGE, in het bijzonder naar de verzadigde vetzuren. Kijk tevens naar het aantal aan EIWITTEN.
– kies voor NATUREL EN ONGEZOETE alternatieven
– kijk naar de prijs, t.o.v de inhoud.
Hoi Monique, kan het zijn dat je de dagelijkse vetinname van man (22) en vrouw (28) omgedraaid hebt of hebben vrouwen meer vet nodig?