Misschien heb jij je vriezer vol liggen met kant en klaar gekochte producten uit supermarkten, grote kans dat dit zo is. De inhoud van de gemiddelde vriezer van een Nederlands huishouden beslaat producten als ijs, pizza, snacks en patat. Er komt maar weinig ingevroren groente en fruit in voor. Een vriezer lijkt in Nederland vooral te worden beschouwd als een plek voor dit soort ongezonde producten. En dat is echt jammer. Maar vooral zonde. Want het is een zeer gemiste kans voor je goede gezondheid, je portemonnee en het milieu.

Laten we eerst kort even dieper ingaan op het fenomeen invriezen. Dankzij de lage temperaturen in een vriessysteem worden groei van micro-organismen tot stilstand gebracht. Dit zorgt ervoor, dat voedsel veel langer goed blijft en langer bewaard kan worden. Sommige levensmiddelen moeten ingevroren blijven, zoals ijs en ijsklontjes. Zonder de vriezer kunnen deze producten niet bestaan.

Een vriezer geeft mede door de langere houdbaarheid enorm veel voordeel om voedsel in handbereik te hebben.

Hoe zit het met de vitaminen en mineralen / andere voedingswaarden ? Wel…anders dan vaak wordt gedacht, meer dan goed. Sterker, ingevroren voedsel behoudt in de meeste gevallen alle voedingsstoffen, terwijl deze bij bijvoorbeeld vers sneller verloren gaan. Algemeen bekeken liggen de voedingswaarden wat betreft vers en ingevroren groente en fruit gelijk. Het heeft erg veel te maken met hoe lang vers in een winkel ligt en onderweg is geweest naar hun bestemming. Ingevroren grote en fruit wordt direct na de pluk gewassen, waar nodig geblancheerd en direct ingevroren. Dit behoudt alle voedingsstoffen optimaal, en gaan ook niet verloren tijdens het vriesproces. Zowel diepvries groente en fruit als verse groente en fruit verliezen kort na het oogsten vocht waardoor er ook verlies van voedingsstoffen optreedt, in het bijzonder antioxidanten en vitaminen. Uit diverse onderzoeken is gebleken, dat diepvriesgroente meer vitamine C bevat dan vers, omdat deze specifieke vitamine hard achteruit holt als het bijvoorbeeld vers te lang in de winkels ligt. Als we de verschillen moeten verduidelijken, komt het neer of zeer kleine, niet noemenswaardige verschillen. Met stiekem de ingevroren groente als klein voorsprongetje. Wat wel significant is: het moet op een juiste manier zijn ingevroren, onder de juiste temperaturen.

Tot slot is invriezen een natuurlijk bewaringsproces waar geen hulpstoffen als bijvoorbeeld bewaarmiddelen bij komt kijken. Dat kan wel geval zijn bij vers verpakte groenten en fruit en ingeblikte groente en fruit.

Feitelijk bekeken is invriezen gebaseerd op twee principes :

Zoals je eerder kon lezen brengt een vriesproces de groei van micro-organismen tot stilstand, maar het vertaalt ook de enzymatische activiteit en vele andere biologische processen, daarbij kun je denken aan de oxidatie in de cellen van het ingevroren voedsel.

Diep invriezen gaat gepaard met de vorming van ijskristallen. Wat zoveel betekent dat het aanwezige water in voedingsmiddelen niet meer beschikbaar is voor micro-organismen waardoor de groei stopt. Ook worden de biochemische processen van water tot stilstand gebracht.

Top! We gaan dus lekker voortaan alles invriezen, zou je nu kunnen denken. Maar lees vooral dan even verder. De bewaartijd van voedingsmiddelen zijn inderdaad vrij lang, maar niet onbeperkt. Invriezen zet de bederfelijke factoren als ware op een lager pitje, maar schakelt deze niet definitief geheel uit. Zodra jij iets uit de vriezer haalt en laat ontdooien, ontwaken de micro-organismen uit hun schijndood, en kunnen de enzymen en andere biologische processen gewoon weer ontwaken om hun werk voort te zetten.

Waar je goed op moet letten is hoe jij invriest. Algemeen geldt : hoe sneller het invriesproces, hoe beter. Dat heeft te maken met die ijskristallen, hoe groter deze worden, hoe slechter het vriesproces de micro-organismen tot stilstand kunnen brengen. Naarmate ijskristallen groter worden, bijvoorbeeld door dooien, kunnen deze schade toebrengen aan celmembramen en brozere celwanden doorprikken. Hierdoor lopen de voedingsstoffen ( vitaminen / mineralen / koolhydraten / eiwitten / smaakstoffen ) uit de cel en bevriest vervolgens buiten de cel. Als je dan het product volledig ontdooit, gaan al deze kostbare voedingsstoffen verloren in het dooiwater. Ook verliest het product zijn smaak en textuur. Denk aan vers ingevroren aardbeien, die na een korte dooi weer zijn ingevroren. Je houdt een plasje snot over.

Andersom kan het ook : als je een nog te warm / niet geheel volledig afgekoeld product invriest. Tijdens het bevriezen van de kern blijven micro-organismen zich vermenigvuldigen. Tijdens of na een gehele ontdooiing zal deze toegnomen biomassa verder uitgroeien.

Het is erg belangrijk, om te weten wat je nu wel / niet in kunt vriezen, en hoe je dat het beste kunt doen.

In principe kun je alles wel invriezen. Maar zijn er wel kanttekeningen. Ook kun je veel minder lang en langer ingevroren houden. Een rijtje :

De meeste Nederlandse huishoudens hebben een koel/ vriescombinatie, sommigen hebben daar nog een extra vrieskist bij, die bijvoorbeeld in een schuur of kelder staat. Om te beginnen moet je jezelf goed verzekeren, dat je koelkast / vriezer werkt. Dat klinkt ietwat banaal, maar je wilt niet weten hoeveel koel/vriescombinaties / vriezers niet werken of niet naar behoren werken. Het kan zeker geen kwaad, om dit eens per maand te controleren. Je kunt eens per maand bijvoorbeeld een thermometer in je vriesvak leggen om de temperatuur na te kijken. Alhoewel de koel / vriescombinaties van tegenwoordig een eigen “ DEFROST “ functie bezitten, kunnen in vrij veel vriesvakken ijsontwikkeling aan de wanden ontstaan. Dit levert naast een sterk verminderde vrieswerking ook een extra hoge energierekening op, zorg er dus voor, als je geen de-frost-functie op je koelkast hebt, dat deze ijsvorming wordt verwijderd.

Invriezen moet op een zo laag mogelijke temperatuur gebeuren, namelijk bij -24*C. De bewaartemperatuur, dus de temperatuur waarop je vriezer moet staan, ligt tussen de -18-19*C. De koel/ vries combinaties van tegenwoordig bevatten erg veel handige snufjes, zoals ook een functie om het vriesproces tijdelijk te versnellen ( schock-vriezen ) Hou je altijd aan de gegeven gebruiksaanwijzingen van je apparaat.

Je kunt niet alles invriezen. Ik geef een aantal voorbeelden ;

Verderop geef ik wat tips om producten zo efficiënt mogelijk in te vriezen.

Eerst wil ik een erg belangrijk punt aansnijden: een goede hygiene .

De koelkast en vriezer schijnen volgens diverse steekproeven één van de meest ondergeschoven kinderen te zijn als het aankomt op reinigen, onderhoud en hygiene. Er wordt amper stilgestaan, dat in een koelkast EN vriezer ook wordt geknoeid. Velen denken dat in een vriezer het wel losloopt met de bacteriën omdat het daar rond de min negentien is. Maar niets is minder waar. Net als in een koelkast kunnen bacteriën zich ook in een vriezer vermenigvuldigen. Dat zit hem dan niet zozeer in de vriezer zelf, maar vooral in de rubbers van deuren. Maar ook in de vriezer zelf kunnen bacteriën gewoon voortbestaan. Net als bij de micro-organismen worden bacteriën niet gedood. Als je een met bacteriën besmet product ontdooit, kunnen de bacteriën net zo hard weer toeslaan. In 2022 nog kwam in het nieuws, dat TWEE FRANSE KINDEREN WAREN OVERLEDEN na het eten van diepvriespizza met een E.colibacterie. Het zegt dus genoeg, dat we ook wat betreft onze vriezer voorzichtig moeten zijn. Dat is overigens niet alleen voor je gezondheid en welzijn goed, maar ook voor je portemonnee. En niet goed onderhouden vriezer kost meer stroomverbruik. Hoe hou je je vriezer hygiënisch schoon ?

* ZORG ERVOOR DAT JE VRIEZER GEEN IJSVORMING HEEFT / KRIJGT 

De condensor is zo’n typisch ondergeschoven kind, letterlijk, omdat deze achter een koel / vries / vriezer zit. Als deze niet is afgedekt, trekt dat enorm veel stof aan. Dit kan op ten duur de werking van je vriezer / koelkast verminderen. Maak deze condensor met een klamvochtige katoenen doek schoon, en zorg dat er wat afstand zit tussen de muur.

De rubbers van de deuren kun je eveneens met een licht vochtige doek reinigen. Gebruik liever geen reinigingsmiddel, en trek de rubbers droog met een vel keukenpapier.

We kopen wat diepvries-spul af….Meestal zijn dat niet bepaald gezonde zaken. Het gaat om ijs, snacks, en pizza’s. Maar gelukkig kunnen we ook groente / fruit en vis vinden. Toch moet je daar even wel goed op letten. Het lijkt allemaal koek en ei, want wat is er mis met ingevroren doperwt / tuinboon / bessen / aardbeien / spinazie…..niets. Maar ook wel. En dat heeft te maken met DE TOEVOEGINGEN die vaak worden toegepast. Zo is er aan spinazie á la crème room en suikers toegevoegd, en kunnen sommige ‘ smoothie” diepvriesfruit soorten ook aardig wat extra suikers bevatten. Het is daarom goed, dat je kijkt naar de ingrediënten. Bevat een product alleen 100% spinazie / bloemkool / tuinbonen / edamme / doperwten / rode kool / enzovoort, dan zit je goed, en kun je dit gerust mee naar huis nemen. Dat geldt ook voor ingevroren fruit en vis.

Je kunt tegenwoordig ook kiezen uit biologische diepvries groente en fruit, ik adviseer altijd om voor deze opties te kiezen in verband met de bestrijdingsmiddelen.

Diepvries groente / fruit en vis zijn in regel altijd een stuk goedkoper. Dit heeft te maken met de minder te maken transport en productiekosten. Het is eigenlijk best een win-win-situatie, als je de juiste diepvriesgroente / fruit en vis kiest.

Wat ik ook graag wil benadrukken, is dat je ALTIJD moet zorgen, dat je ingekochte diepvriesproducten ZO SNEL MOGELIJK van winkel in je vriezer krijgt. Gebruik speciale diepvriestassen om je diepvries spul in te vervoeren, en leg je diepvriesproducten nooit in de zon in je auto. Pak als laatste je gewenste diepvriesproducten en ga dan afrekenen. Als de buitentemperaturen boven de 25*C komt, leg dan wat vriesblokken in je diepvriestas. Dit zorgt voor meer koeling tijdens het transporteren.

Je kunt vast wel iets voorstellen bij het bevoorraden van de vriesvakken in supermarkten.  De producten worden ingevroren getransporteerd van opslag naar de winkels in speciale vrieswagens. De bedoeling is, om deze zo snel mogelijk op de plek van bestemming te krijgen. Helaas gebeurt dat niet altijd. Zo kunnen de karren met nieuwe aanvoer te lang buiten de vriezer staan, bijvoorbeeld als men de vakken aanvult en steeds even wat anders moet doen. De producten kunnen dan té ver door dooien, waardoor de kwaliteit uiteraard ook meteen achteruit holt zoals je eerder hebt kunnen lezen. Ook kan diepvries fruit erg snotterig worden na ontdooiing. Hoe kun jij nu als consument ontdekken of het product té ver is ontdooid ? Via de zogenoemde RAMMEL TEST. als de dooien minimaal of zelfs niet heeft plaatsgevonden, kun je het product door het doosje rammelen, alles ligt dan nog los. Is het te ver door gedooid, dan kan het fruit aan elkaar zijn gaan versmelten, en hoor of voel je een vrij grote bonk in het doosje zitten. Deze kun je dan het beste laten liggen.

Wat betreft vis en vlees kun je je neus het beste in de strijd gooien. Ruikt iets vrij heftig en / of onbestendig ? Neem het risico dan niet. In principe zou een supermarkt keten waarborg moeten staan voor voedsel veiligheid, maar aangezien dat in de praktijk gewoonweg niet haalbaar is, moet de consument zelf ook erg goed opletten en alert blijven.

Goed, je wilt dus lekker gaan invriezen, en geen kant en klaar meuk meer gebruiken. Hoe doe je dat ?

Was de groente zorgvuldig en blancheer deze kort. Laat volledig afkoelen. Je kunt ook gekookte / beetgare groente goed afkoelen en invriezen.

Was zorgvuldig en laat het uitlekken op een stukje keukenpapier. Dep zacht fruit voorzichtig droog.

Spoel de vis zorgvuldig af en dep droog. Wikkel in een stukje BPA vrije plastic huishoudfolie of BPA vrije diepvries zak

Verdeel het vlees in stukjes en verdeel over goed afsluitbare diepvrieszakken of bakken.

Gebruik een goed afsluitbare zak, zodat de kruimels niet in de bak terechtkomen. Laat volledig afkoelen.

De materialen waarin je je diepvries spul bewaart, is uiteraard ook ontzettend belangrijk. Daarnaast is het belangrijk, dat je alles op datum markeert. Daar zijn handige diepvries bestendige stickers voor in de handel, die je gemakkelijk op een zak of bakje kunt plakken. Er zijn tegenwoordig vrij veel milieuvriendelijke bewaarbakken, maar glas geef ik persoonlijk mijn voorkeur. Zorg uiteraard wel, dat het glas bestendig is tegen zeer lagere temperaturen. Glas is zeer goed schoon te maken en heeft een goede afsluiting. Dat geeft pluspunten op bijvoorbeeld BPA plastic bakjes, die vrij snel kunnen krassen en splijten.

Wat betreft diepvries zakjes kun je prima terecht in de biowinkel. Koop deze liever, in plaats van goedkope bij de Action. Wat heel veel mensen niet weten, is dat je met ALUMINIUM FOLIE alles perfect kunt invriezen. Het heeft zelfs voordelen, omdat het folie de producten langer vers houden. Kies echter wel de juiste, die je kunt vinden in een biowinkel, of online.

Wat betreft glazen bakken kun je het beste gaan voor duurzaam glas. Dit vind je meest online, bijvoorbeeld bij GREEN JUMP.

Iets wat nog steeds aardig hip-and-happening lijkt is meal preppen, ook wel voor bijvoorbeeld een week je eten bereiden en in bakken invriezen. Ik heb er in 2020 een leuk artikel geschreven met tips en recepten; KLIK HIER