Als we het zeer diep gaan formuleren , zijn sulfaten in de anorganische chemie de zuurresten van zwavelzuren en de resten daarvan ( detergenten )  Maar zo diep wil ik niet gaan om alles begrijpelijk  voor iedereen te houden. Sulfaten zijn reinigende schuimvormende stoffen die een verzorging / cosmetica / reinigingsproduct zijn reinigende en schuimende werking geeft.  De sulfaten in shampoo en conditioners zorgen er bijvoorbeeld voor, dat je haren worden gereinigd van talg, resten van styling en ander vuil wat je haren hebben weten te vangen.  Het onttrekt vuilresten en olie van de haren en het zorgt ervoor, dat je alles makkelijk kunt uitspoelen. In zepen en reinigingsmiddelen worden sulfaten voornamelijk gebruikt, om oppervlakken te reinigen. Het schuimende effect wat sulfaten geven, vinden we zeer fijn, gevoelsmatig geeft een lekker schuimend hoofd met shampoo ons een extra schoon en fris gevoel. Even kort door de bocht en in Jip & Janneke taal gehouden bestaan sulfaten uit twee delen ; sulfaten op een oliebasis, en sulfaten op een waterbasis. De sulfaten op oliebasis zijn in staat oliën en vuil naar zich toe te trekken, terwijl de sulfaten op een waterbasis ervoor zorgen dat de shampoo overal kan komen waardoor het allemaal zo makkelijk wordt om uit te spoelen. Zodra de sulfaten in contact komen met vocht, creëert zich het schuimende effect, waar we zo dol op zijn. Er wordt ontzettend veel gezegd over de schadelijke effecten van sulfaten, en dat klopt voor een deel. Maar er is ook een ander deel, en dat zijn de niet-direct-aggressieve sulfaten. Je hebt dus twee gradaties ; agressieve sulfaten en niet of minder ( mildere ) agressieve sulfaten. De meest agressieve sulfaten geven de meeste irritaties en klachten, omdat het dan sterk ontvet en reinigt.

Sulfaten zijn best een beetje ingewikkeld. Omdat het zowel voordelen geeft als nadelen, en de vraag is hoe het voor jou persoonlijk zwaarder weegt. Veel mensen vinden een schuimend hoofd geweldig, en vinden het belangrijk dat een shampoo reinigt. Maar de andere kant hiervan is dan weer wel, dat het de huid kan irriteren en in het ergste geval, huidproblemen kan geven, zoals uitdroging, schilfers, droge plekken en zelfs wondjes. Ook kan het haar zelf nogal uitdrogen.  De voordelen van sulfaten zijn het schuimende effect waar we in regel erg van houden, omdat het ons zo’n fijn schoon en fris gevoel geeft, de grondige reiniging, de gemakkelijke verspreiding waardoor het voor ons makkelijk is gemaakt om alles uit te spoelen, en het is erg ontvettend en goedkoop. De nadelen zijn dus wel dat de huid erg geïrriteerd kan raken , en erg kan gaan uitdrogen, maar…het is ook erg slecht voor het milieu. Sulfaten zijn dan ook voor erg veel wereldwijde organisaties die zich inzetten voor het milieu en oceanen, een hoofdpijn dossier.

Als je op vele online platformen kijkt, kom je veel verschillende benamingen tegen, die meestal als een afkorting staan vermeld. Er zijn, zoals je eerder kon lezen, vrij veel verschillende sulfaten, die van zeer agressief naar milder/ minder agressief verlopen, ik geef een aantal voorbeelden :

Ik denk, dat iedereen de twee bekendste wel herkent : SLS  en SLES. Met name de SLES wordt erg groen gewassen in talloze zogenaamde natuurlijke alternatieven, zoals Marcel’s Green soap vrij veel SLES toepast in de producten. Wat zijn om te beginnen nu de verschillen tussen SLS en SLES? SLS ( sodium lauryl sulfate ) en SLES ( sodium laureth sulfate ) worden nogal eens over één kam geschoren. Het gaat in beide gevallen wel gewoon om CHEMISCHE stoffen. Als we het simpel houden, en dat doe ik graag, is SLES qua molecuulstructuur een AFGELEIDE van SLS. SLS heeft een zeer sterk reinigende werking, wat nog het meeste risico geeft op huidirritaties en andere ellende, de afgeleide, dus de SLES , doet dat in iets mindere mate. Om deze reden wordt SLES bijvoorbeeld ook toegepast in producten die geschikt zijn behouden voor de gevoelige huid, maar in de praktijk blijkt, dat ook deze producten nog altijd overgevoeligheidsreacties kunnen geven, of huidirritaties veroorzaken. Als een merk dus pronkt met het feit, dat zij “ milde sulfaten” gebruiken als een SLES, raak dan niet gedesillusioneerd, want het zegt eigenlijk helemaal niet zoveel.

Je kunt je wellicht afvragen, waarom we sulfaten tegenkomen in shampoo / conditioners en ook de inmiddels razend populaire shampoo-bars.   We komen daarin meestal de sulfaten  SCI, ( Sodium Cocoyl Isethionate ) SCS ( sodium Coco sulfate ) en BTMS ( behentrimonomixm methosulfate. ) tegen.  Zijn deze sulfaten niet slecht? En droogt het je haar niet uit ? En vooral: geeft dat geen irritaties op de hoofdhuid ????
Ik heb deze vragen voorgelegd aan  twee formulators van shampoo bars : De Poolse Joanna en de Poolse Marlena. Beide dames hebben gestudeerd aan de Technology of Cosmetics at Lodz University of Technology in Polen. Ze deden hun  bachelor in Cosmetology at Medical University of Lodz en  Joanna deed daar Management and Production Engineering at Wroclaw University of Economics and Business bij. Opgroeiend studeerde Marlena een holistische kant van skincare aan de Medical University. Vanuit hun eigen standaarden en interesses in gezonde voeding en natuurlijke cosmetica hebben zij hun studiekeuzes hierop aangepast, zodat ze uiteindelijk zelf natuurlijke verzorging en cosmetica kunnen ontwikkelen. Ik vroeg hen allereerst hoe het komt dat veel shampoo bars zo goed schuimen. Dit is dankzij de sulfactanten zo optimaal. De methode is dezelfde als dat in vele andere zepen wordt toegepast, en ontwikkelen schuim, zodra de bars / zepen worden geactiveerd met water. Dit zorgt niet alleen voor schuim, maar ook voor de reiniging.
Het verschil tussen zepen en deze bars zit hem in de alkaline pH, die niet in de bars voorkomen, maar wel in zepen. Dit zorgt er o.a voor dat er geen azijn aan de bars hoeft toegevoegd, om goed uit te kunnen spoelen.
Okay, maar hoe zit het dan met het uitdrogende en irriterende effect ? Volgens de dames klopt dit, maar hoeft dat niet met ALLE bars zo te zijn. Zo zijn de shampoo bars van BON SENS zodanig samengesteld dat de sulfaten onschadelijk worden gemaakt dankzij het toevoegen van veel terugvettende stoffen. Dit zorgt ervoor dat de mogelijke irriterende eigenschappen zo goed als nihil worden.
En dan over de sulfaten zelf. Laten we deze wat meer uitlichten:

SCS  ( SODIUM COCO SULFATE ) is het sodiumzout van de vettige alcohol-sulfaten uit kokosolie. Het gaat om een semi-synthetische, reinigende substantie uit plantaardige bronnen, specifiek genomen een “ anionic “ surfactant. In verzorgingsproducten, ook in vele natuurlijke, wordt dit toegepast voor een verzachtende en emulgerende werking. In haarverzorging wordt het meestal toegepast om het haar minder statisch te maken, te reinigen en te versterken.

SCI ( SODIUM COCOYL ISETHHIONATE ) behoort net als SCS tot de groep van anionische surfactanten. Het staat vooral bekend om zijn milieuvriendelijke eigenschappen, en we komen het dan ook vaker tegen in natuurlijke producten dan in conventionele. Het wordt gemaakt uit kokosolie en bevat vettige vetzuren en isethionische zuren. Het gaat om een zeer milde surfactant voor huid en haar, en geeft algemeen gezien weinig klachten. In contact met water vormt het zich tot een zeer aangenaam dik schuim. Het heeft een goed vermogen vuil te binden en daardoor werkt het reinigend in shampoo’s.

BTMS  ( BEHENTRIMONOMIXM METHOSULFATE ) is een extractie wat wordt gewonnen uit raapzaadolie. Het wordt toegepast in shampoo bars als emulgator. Vanwege de zeer verzachtende en milde eigenschappen wordt het vrij veel toegepast in verzorgingsproducten voor baby’s en producten voor de gevoelige huid.

Goed. 😐 We weten nu wat het inhoudelijk voorstelt, maar de hamvraag is en blijft of deze sulfaten nu wel of niet “ goed’ zijn. Linksom of rechtsom blijven het in elk geval SULFATEN. Maar er zijn degelijke verschillen. We lezen nu erg veel over sulfaten en hoe schadelijk deze zijn voor mens, dier en milieu. Ook ik zorg ervoor dat er bij mij geen sulfaten in huis binnen komen wandelen . Maar toch sta ik deze WEL toe. En dat heeft te maken met twee factoren:

– het gaat om de meest haalbare natuurlijke vormen 
– het gaat niet om industriële SLS en SLES

Om heel erg right-to-the-point te blijven, zijn sulfaten nodig om een shampoo te laten werken in reiniging. Het schuimende effect is meestal niet nodig, omdat het reinigende vermogen van sulfaten meer dan voldoende is.  Schuim associeren we echter nog altijd met schoon en reinigend, daarom worden sulfaten in conventionele alternatieven in vrij hoge hoeveelheden toegevoegd. Hoe beter een product schuimt, hoe fijner wij daar ons bij gaan voelen. Kijk ook maar eens naar de vele FOAMY” producten. Die zijn razend populair.
Zeker in shampoo bars zijn sulfaten nodig, omdat deze anders zijn samengesteld. Er bestaan shampoo bars ZONDER SULFATEN, maar dat heet dan geen SHAMPOO BAR maar HAARZEEP. En daar zit wel degelijk verschil in. Haarzeep reinigt harder, vaak minder goed en kan het haar verzwaren en slap maken, of zeer stroef doen aanvoelen. Als je echt geen sulfaten wenst, op welke manier ook, dan kun je voor haarzeep kiezen. BON SENS heeft bijvoorbeeld één haarzeep in het assortiment voor deze mensen: de SOUVENIR DE MARRAKECH. Deze zeep kun je voor het gehele lichaam gebruiken.
Kort samengevat: het is een KEUZE die je zelf moet maken.

Er gaan nogal wat verhalen rond op het internet. Eén van de opvallendste bewering gaat over de kankerverwekkendheid van sulfaten. Gelukkig kun je opgelucht ademhalen, want deze beweringen kloppen niet. Ik kon zelf geen enkel wetenschappelijke studie vinden, die zelfs maar een mogelijkheid tot kankerverwekking aantoonde. Integendeel, ik vond vooral studies, die juist het tegendeel aantoonden ( KLIK HIER ) Daarnaast wordt overal in elke wetenschappelijke studie gezegd, dat je sulfaten met gezond verstand moet gebruiken.

Wat betreft het milieu heb ik wel erg slecht nieuws. Want ja, het klopt, dat sulfaten echt ontzettend slecht zijn voor ons milieu. Zoals je hebt kunnen lezen zijn sulfaten een soort van familie van chemicaliën, die de volledige geoxideerde ionische vorm van zwavel bevatten, in combinatie met metaal en / of waterstof ionen.  Opgelost sulfaat in het watermilieu is voornamelijk afkomstig van zowel natuurlijke als antropogene bronnen . Natuurlijke bronnen zijn onder meer het oplossen van sulfaatmineralen (bijv. gips), oxidatie van sulfidemineralen (bijv. pyriet), neerslag en vulkanische activiteit, enz. Het kan uiteindelijk leiden tot ecologische problemen. Sulfaten als SLS en SLES breken niet erg gemakkelijk af in afvalwater zuiveringsinstallaties en vervuilen zo beken, rivieren en meren. Sulfaten zijn zeer giftig voor het waterleven als vissen en alg. De tragere afbraak leidt uiteindelijk tot bioaccumulatie in de weefsels van vissen en zeeplanten waardoor ecosystemen bruut worden verstoord. Maar het is helaas nog niet alles. Het verontreinigt ook onze schone lucht. Wanneer sulfaten als SLS en SLES door onze vele afvoer putjes wordt gespoeld, verdampen de chemicaliën in de omringende lucht. Dit draagt bij aan smog-vorming en afbraak van de ozonlaag. Het schaadt ook de bodemgezondheid, als rioolslib met deze chemicaliën als meststof wordt gebruikt. Het grondwater en de voedselketens worden vervuild en zorgen daardoor voor een bedreiging voor zowel de menselijke gezondheid als het milieu. Maar ook de producties van sulfaten zijn niet fijn voor ons milieu. Voor het productieproces van SLS en SLES is aardolie nodig. Hierbij komen giftige bijproducten vrij, zoals 1,4 dioxaan, wat weer bijdraagt aan vervuiling en afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.

Sulfaten zijn resumerend echt ONTZETTEND slecht voor het milieu, wat het weer indirect koppelt naar ons eigen welzijn. Als het milieu je lief is, maar ook uiteindelijk je welzijn en gezondheid, gebruik je liever geen tot minimaal sulfaten. Het is dus niet alleen maar irriterend voor je huid.

Goed. Daar sta je dan, midden in een wereld vol sulfaten om je heen. Want de industrie lust er wel pap van, van die sulfaten. Ze leveren vette winst op. Voor de industrie zijn sulfaten een zeer fijne basisgrondstof met veel functies, waardoor er op een zeer goedkope manier producten kunnen worden gemaakt. Het komt daarom helaas in ONTZETTEND VEEL verzorging / cosmetica / reinigingsmiddelen en wasmiddelen voor. Hoe ga je dat in hemelsnaam eens aanpakken ?

Gelukkig zijn er oplossingen, zelfs hele goede oplossingen tegenwoordig. Want de industrie is gaan merken dat er erg veel tegenstand / weerstand is gekomen voor sulfaten. De consument wordt zich dankzij sociale media steeds bewuster van de schadelijke gevolgen, en dat hun huid en haarproblemen vast eens aan die sulfaten kunnen liggen. Waar vaak ook het geval is, als het gebruik van sulfaat-producten wordt gestaakt. De industrie is daarom druk bezig met groenwassen. En gebruikt bijvoorbeeld de zogezegde mildere sulfaten om zo hun product in een beter daglicht te zetten. Marcel’s Green Soap is zo’n merk, die zegt SLES te gebruiken omdat dit in hun visie minder tot niet schadelijk is. Het wordt voor de gemiddelde consument, maar ook voor de meer bewuste en zelfs bewuste consument op deze manier niet gemakkelijker. Inmiddels lijkt er een nieuwe weg in te zijn geslagen, en kunnen we sulfaat-vrije cosmetica en reiniging kopen. Alhoewel dit niet meteen zegt, dat het zoveel beter is, kunnen we deze stap wel beschouwen als een betere stap, dan al dat groenwassen.

Op gebied van cosmetica kun je vrij veel sulfaat “ vriendelijke “ alternatieven scoren, eerder in dit artikel kon je daar al iets over lezen. Er worden dan meest natuurlijke / mildere sulfaten gebruikt, die zeker op gebied van irritaties zinvol kunnen zijn. Op gebied van het milieu blijft het allemaal wat lastiger. Dat ligt allemaal erg gecompliceerd, omdat het veel invloed heeft, hoe een sulfaat wordt gewonnen, en in welke mate het aanwezig is in een product.

Laten we voorop stellen, dat we de “ gemene” sulfaten als een SLS en een SLES zeker moeten proberen te mijden. Er valt dan meteen een zeer groot aanbod weg. Je komt dan als vanzelf terecht bij de “ natuurlijke “ alternatieven. Deze natuurlijke alternatieven gebruiken in regel de mildere sulfaten. Maar er zijn inmiddels ook producten, die geheel vrij zijn van sulfaten. Er zijn ook een aantal sulfaten, die én zeer mild zijn, maar ook geheel biologisch afbreekbaar is, waardoor het ons milieu niet schaadt. Coco glucoside is bijvoorbeeld zo’n sulfaat. Het blijft dus wel een surfactant-vorm, maar omdat het geheel anders en zonder chemische stoffen wordt gemaakt, heeft dat geen schadelijke gevolgen. Coco glucoside wordt gemaakt van het gedroogd vruchtvlees van kokosnoten. Het niet-drogende vetalcohol derivaat uit de olie van de kokosnoot en het suikerglucose maken een soort chemische reactie met elkaar. De chemische formule is C18H36O6. In de natuurlijke cosmetica wordt Coco glucoside dan ook gewoon toegestaan. Toch moet je wel opletten, want Coco glucoside kan ook in een fabriek op de synthetische manier worden gemaakt. Het is daarom wel belangrijk, dat je producten kiest met een keurmerk en / of certificaten . Deze zijn op zeker gemaakt met 100% natuurlijke Coco glucoside.

Veel producten die “ sulfaat vrij “ claimen, gebruiken dus wel Coco glucoside , wat nogal eens wat verwarring kan opleveren. Je hebt nu kunnen lezen, hoe dat zit. De producten bevatten een surfactant, maar wel op geheel natuurlijke basis, waardoor het zelfs de meest gevoelige huid ( baby huid ) niet irriteert en omdat het geheel biologisch afbreekbaar is, en het milieu niet schaadt.