Als kind leerde ik wat slecht was en wat gezond was. Groente en fruit is gezond, snoep en frisdrank niet. Ik vraag mij soms best af, hoe de kinderen anno 2020 dit leren. Zij groeien op in luxe, weelde en welvaart. Weten vaak niet eens, dat melk afkomstig is van een koe, en dat appels aan bomen groeien. Dat vind ik echt heel triest en zorgwekkend. Ouders weten ook vaak niet veel beter dan wat zij hebben geleerd. Ouderen onderscheiden nog, dat snoep niet gezond is, maar jongeren zien totaal geen ongezonde effecten. Er worden dagelijks drie / vier blikjes energiedrankjes weg gedronken, pakken koek, repen chocolade, vette / suikerrijke broodjes, er wordt totaal niet stil gestaan wat er allemaal in zit. Ik moet lekker zijn en goedkoop.

Ik heb vaak het gevoel dat ik iets heb gemist. De periode, waarin snoep opeens gezond lijkt te zijn geworden. Opeens bevat snoep geen toegevoegde suiker, kleur / geur/ smaakstoffen, is het vegan, biologisch, en calorie-vrij of arm. Wauw. 😐 We mogen opeens zakken winegums, drop, schuimpjes, chocolaatjes, Engels drop, lolly’s eten. Want het is gezond verklaard. Als we door deze mooie bubbel heen zouden prikken, lezen we in de ingrediënten-lijsten dat het allemaal een wassen neus is. Maar stiekempjes willen we dat niet weten en in het mooie sprookje geloven. Hoe vaak ik berichten ontvang van mensen die met zo’n gezonde zak drop thuiskomen, is niet meer te tellen. De meesten belanden op het toilet of hebben een rommelende-darm/maagstreek, waar het lijkt alsof David Guetta er een performance geeft. Sommigen zijn naïef, sommigen zijn echt onbewust, sommigen willen graag geloven in het sprookje dat snoep gezond is.

Snoep is natuurlijk helemaal niet gezond, hoe erg fabrikanten er ook aan sleutelen en knutselen om het mooier te maken dan het is. Snoep blijft wat het is: snoep. Of daar nu kunstmatige meuk aan is toegevoegd of niet. Snoepen zou een verwennerij moeten zijn, wat je eens per week doet, binnen de lijntjes. En niet de hele dag door, omdat een verpakking vertelt dat het dit / dat/ zus / zo niet bevat, en rijk is aan zus en zo. Toch zijn we ergens dit gegeven verloren en snoepen we alsof we een maaltijd eten

Nu is het niet bepaald de schuld van de consument. Ja, natuurlijk is iedereen verantwoordelijk voor wat hij / zij in de mond stopt, maar de voedsel en levensmiddelenindustrie heeft het wel erg rooskleurig voorgeschoteld. Als je niet erg met voeding bezig bent, zelfs niet een klein beetje, kunnen al die mooie kletspraatjes behoorlijk aannemelijk zijn. En klinkt “ rijk aan vezels” op een pak ontbijtgranen heel erg gezond en verantwoord. En eten we graag een LIGA koek waar op de verpakking wordt geschreeuwd dat het rijk is aan vitaminen en mineralen. Sterker: we den het met veel liefde, omdat het echt heel erg lekker is. Alles volgepropt met suiker is immers lekker.

Rationeel gezien zouden we ook in de sprookjes mogen geloven. We vertrouwen op de wet en regelgevingen. We vertrouwen op de goedgekeurde stoffen in ons voedsel. Dat is niet meer dan logisch, want er moet worden gewaakt over ons welzijn. Voedsel wat we kunnen kopen moet daarom voldoen aan zeer strenge wet en regelgevingen om een 100% volledige voedselveiligheid te garanderen. Dit is de belangrijkste vaststelling.. Fabrikanten moeten zich hier netjes aan houden. De regels zijn zeer streng. Voedsel mag bijvoorbeeld niet snel bederven, het mag geen giftige stofjes bevatten, en ook verpakkingen moeten voedselveilig zijn.

Waar minder strenge regels voor zijn opgesteld, zijn de toegelaten stoffen ( E nummers) en basisgrondstoffen als suiker, zout en transvet-zuren. Uiteraard zijn alle stoffen die worden toegepast goedgekeurd door de EU, en dragen deze een E nummer. Er wordt ook gekeken naar de toelaatbare doseringen. Het probleem is dat veel fabrikanten zich daar niet aan houden, of veel van deze stoffen in één product gebruiken ( meestal in kant en klaar producten) waardoor het een vrij ongezonde cocktail aan stoffen kan worden. Daarnaast wordt niet gekeken naar de gezondheid-aspecten. Het wordt beoordeeld op een voedsel-veiligheid. Hoeveel suiker er bijvoorbeeld in een ontbijtkoek zit, dat moet de consument zelf maar uitvissen.

Ook is de industrie gericht op verkopen en winst. Daarom zijn de regels zeer flexibel. En mag een pak suiker als 100% natuurlijk worden bestempeld. Hoe dat dan mogelijk is? Wel, de wet gaat uit van het feit, dat suiker uit suikerbiet wordt gemaakt en suikerbiet is natuurlijk. Wat er van deze suikerbieten overblijft in de zak suiker, dat is dan even niet relevant. Het blijft een oorsprong houden van een suikerbiet en mag daarom worden bestempeld als 100`% natuurlijk.

Je begrijpt, dat dit een ware speeltuin is voor fabrikanten om hun product een gezond imago te geven. Van tomatenketchup ( want : tomaten ) tot lolly’s ( want suiker = suikerbiet = 100% natuurlijk ) De term “ 100% natuurlijk” komt dan ook het meeste voor op verpakkingen. Het geeft de consument het rotsvaste vertrouwen iets “ goeds’ te kopen. Natuurlijk is immers goed, groen, beter, en op zijn minst gezonder dan on-natuurlijke producten. De wet en regelgeving is zeer flexibel opgesteld, waardoor fabrikanten hun producten beter kunnen verkopen. Deze regels worden gehandhaafd door de Reclame Code Commissie en de Nederlandse Voedsel en warenautoriteit. Deze organisaties treden dan ook alleen op, als iets niet aan bepaalde wet en regelgevingen voldoen. Een pak suiker wat 100% natuurlijk wordt verklaard, is toegestaan, omdat de wet zegt dat de oorsprong inderdaad 100% natuurlijk is. Hoe het uiteindelijk eindigt in de zak suiker, dat is niet relevant aan deze opgestelde regel. De inhoud van een zak suiker heeft uiteraard NIETS te maken met een 100% natuurlijkheid. De suikerbiet is volledig vernietigd door talloze chemische bewerkingen, waardoor alleen de glucose uit de suikerbiet overeind is gebleven. Maar wettelijk gezien mag het dus wel 100% natuurlijk worden genoemd. Wat verwarrend werkt op de consument.

Door alles 100% natuurlijk te mogen claimen ( zeer ruim genomen ) komen vele producten gezonder over dan ze in werkelijkheid zijn. Dit veroorzaakt veel misleiding, waardoor de consument verkeerde keuzes maakt, denkend een hele goede keuze te maken. Verpakkingen zijn erg rooskleurig in het verstrekken van misleidende claims en een kei in het verbloemen van de echt nuttige informatie, zoals ingrediënten en voedingswaarden. Dit wordt zeer klein, on-opvallend, en onduidelijk en ingewikkeld vermeld op verpakkingen. Ingrediënten-lijsten worden meestal zo geformuleerd, dat de woorden voor de meeste consumenten lijken op Chinese schrift. Of worden er enkel E nummers genoemd, wat de consument een struikelblok geeft om dat eerst op te zoeken. De meeste mensen hebben daar uiteraard geen zin in en al helemaal niet in een supermarkt tijdens het boodschappen doen. Het vraagt tegenwoordig studies om etiketten te kunnen ontcijferen. Zelf ik, de doorgewinterde kenner, sta soms even twee keer met mijn ogen te knipperen om te zien wat er nu precies staat. Ook zijn de letters van de nuttige info op verpakking zo sterk verkleind, dat een loep erbij nodig is om iets überhaupt te kunnen lezen. De claims en kreten daar in tegen staan er in niet-te-missen koeienletters geschreven. Het zijn stiekeme trucjes om de consument op een ander been te zetten en om de tuin te leiden.

Als we dit van deze realistische kant bekijken, kunnen we ons serieus af gaan vragen waarom dit wettelijk allemaal is toegestaan. Zeker nu steeds meer  duidelijk wordt hoe ziek we er met zijn allen van worden. Waar het gevaar wat mij betreft in schuilt, is deze flexibele toelaatbaarheid van wetten en regelgevingen. Fabrikanten mogen ver gaan, om te verkopen ( money makes the world go Round tenslotte ) en de economie zo “ gezond” te houden. Maar hoe gezond worden wij er zelf van? Ten koste van wie?

Deze vraag zoemt sinds enkele jaren steeds vaker rond, en wellicht wordt het echt de hoogste tijd voor een drastische verandering in wet en regelgevingen. Wat mij betreft liever vandaag nog dan morgen.

Goed.

We weten dat niet alles rozengeur en maneschijn is, we weten dat snoep ongezond is en verse intacte groente gezond. En wie weet, zal de gemiddelde consument ook enige kennis hebben van suikers in voedingsmiddelen. Toch worden er dagelijkse honderden ontbijt-producten verkocht omdat wordt geacht dat deze erg gezond en volwaardig zijn. Rijk aan vezels? Dan moet het goed zijn. Rijk aan ijzer? Top, daar heb ik vast een tekort aan. Vlees? Dat is slecht. En dus gaan we aan de vleesvervangers. Veel gezonder. En wat ben je meteen lekker bezig, iedereen mijdt immers tegenwoordig vlees. En zit daar ook niet alles in wat we mogelijk tekort kunnen komen als we vlees laten staan? We volgen het als makke lammetjes. Wat zou er gebeuren, als iedere consument voortaan zijn boodschappen kritisch inkoopt? Zouden we dan nog steeds hele gangpaden vol ontbijtgranen leeg kopen? Ik denk van niet. En DAAR valt dus heel veel winst te behalen. BEWUSTWORDING. 

Een appel of banaan bevat geen streepjescode of een rits aan gezonde claims. De algemene kennis heeft ons geleerd dat een appel en een banaan gezonde tussendoortjes zijn. Een fles tomatenketchup daar in tegen moet ons wel vertellen of dit goed is voor ons. En als de fabrikant daar goed genoeg zijn best op doet, zal jij de fles in je winkelwagen zetten voordat je nog maar bij de ingrediënten bent belandt. “ 100% natuurlijk! “  “ gemaakt van zongerijpte tomaten! “ “ arm aan vet! “ . Het heeft niet veel nodig om ons over te halen die lekkere ketchup te kopen met het gevoel gezond bezig te zijn. Een gemiddelde fles ketchup bestaat echter voor het grootste deel uit suiker . En valt onder een “ liegbeest-product”. Dit zijn producten die zich een zeer gezond imago hebben aangemeten, maar in werkelijkheid echte wolven in schaapskleren zijn. Kant en klare tomaten ketchup is niet gezond, en al helemaal niet verantwoord. Het is net zo slecht als drie of vier suikerklontjes op knabbelen per portie. Bijna alle producten in de supermarkt verkrijgbaar hebben zo’n liegbeest-gehalte, maar er springen een aantal producten uit waarvan niet meteen wordt gedacht aan iets ongezonds. Ik licht er een paar uit om voorbeelden te geven:

Deze claim mag wettelijk worden gemaakt als er sprake is van een product waaraan geen vrije suikers zijn toegevoegd. Dit zegt dus NIET dat:

Het product kan bijvoorbeeld “ een natuurlijke suiker” bevatten die door de wet als zodanig wordt gezien, denk aan fruitsuiker ( van nature aanwezige) melksuiker ( lactose ) en honing. Wat uiteindelijk in sommige gevallen ertoe kan leiden, dat een product NOG RIJKER aan suiker is dan een alternatief met toegevoegde vrije suikers. Let daarom AL-TIJD GOED op de voedingswaarden. Lees daarop de geschatte suikergehalten af. Onthoud, da suiker suiker is voor je lichaam. En het geen boodschap heeft of dit nu uit een natuurlijke of on-natuurlijke bron afkomstig is.