Maar gezonde trends hebben ook keerzijdes. Zo zijn er ontzettend veel gezond verklaarde voedingsmiddelen die dankzij een verkeerd imago populair zijn geworden, maar eigenlijk ongezonder zijn.

Gluten is afgelopen jaren een vies woord geworden. Dankzij bestsellers als “ broodbuik” hebben gluten een bijzonder slecht imago gekregen, en zijn we massaal veel glutenhoudende voeding gaan mijden, zoals brood, granen en diverse andere voedingsmiddelen. GLUTENVRIJ is een hype geworden die nog altijd voortraast. Dit gaat twee kanten op, een goede en een slechte kant. In dit artikel vertel ik alles over COELIAKIE ( spreek uit SOE-LIA-KIE) een chronische auto-immuunziekte ( glutonintolerantie) en waarom de glutenvrij-boycot niet altijd gezond of gezonder is.

Laten we beginnen om in het kort uit te leggen wat gluten nu precies zijn.  Gluten zijn een complex mengsel van eiwitten die  van nature aanwezig zijn in graansoorten als tarwe, rogge, gerst, maar ook spelt en kamut. Deze gluten zitten niet alleen in granen. Omdat deze granen ontzettend veel worden verwerkt in bijna al ons voedsel ( met name tarwe) komen we ook gluten in al deze producten tegen. Dat gaat van kunstmatige producten naar natuurlijke producten, van junkfood naar biologisch: overal kan gluten in voorkomen. Zelfs in tandpasta.

Coeliakie , ook wel glutonintolerantie, is een chronische ziekte waarbij mensen geen gluten kunnen verdragen. Het lichaam reageert heftig op inname van gluten. Wat gebeurt er precies?  Wel, een gezonde dunne darm heeft aan de binnenkant darmplooien met daarop darmvlokken. Door deze plooien en vlokken is er een grote ruimte voor voedselopname. Bij iemand die Coeliakie heeft, ontstaan door het eten van gluten ( eiwitten) ontstekingsreacties in het darmslijmvlies. Het gevolg daarvan is dat de darmvlokken kapot gaan. Dit leidt vervolgens tot ( langdurige) schade waardoor belangrijke voedingsstoffen niet goed meer kunnen worden opgenomen met alle gevolgen van dien. Diaree, of juist verstopping, gewichtsafname of juist toename, krampen, buikpijn, algeheel erg ziek voelen, het kan allemaal voorbij komen als je ziek wordt door het eten van gluten. Hoe eerder Coeliakie wordt herkend, hoe beter.Want elke keer als er weer gluten wordt geconsumeerd, beschadigt de darm opnieuw. En kan het zover komen dat de schade onherstelbaar is. We spreken dan van ” refractaire Coeliakie” Je kunt dan zo glutenvrij mogelijk eten wat je wilt, dit heeft dan geen enkel nut meer, en het ergste is: het risico op kanker verhoogt ook aanzienlijk. Er zijn ook mensen waarbij geen Coeliakie is geconstateerd, maar wel vergelijkbare klachten ondervinden.We spreken dan van “ glutensensitiviteit”. Als alle andere darm aandoeningen zijn uitgesloten komen mensen terecht bij dit ziektebeeld. Deze mensen vertonen dan wel de bekende klachten die bij Coeliakie horen, maar is er na onderzoek niet aangetoond dat het om  een auto-immuunziekte gaat. Deze mensen hebben vooral veel baat bij het volgen van een glutenvrij voedingspatroon.

De ziekte uit zich op verschillende leeftijden. De symptomen variëren van vage klachten tot zeer hevige, o.a :

Soms hoor je mensen praten over een gluten-allergie. Dit is een verkeerde benaming. Coeliakie is een auto-immuunziekte, en geen allergie. Een tarwe-allergie bestaat wel. Coeliakie kan alleen worden vastgesteld door een arts. Je kunt er niet van genezen. Een levenslang glutenvrij dieet is het vonnis. Om erachter te komen of iemand Coeliakie heeft, is een onderzoek bij een maag/darm / leverspecialist nodig. Door middel van een bloedtest kunnen artsen vaststellen  of er antistoffen tegen de eigen darmcellen in het bloed zitten. Is dit het geval, dan s de kans op het hebben van Coeliakie zeer groot. Een definitieve diagnose kan worden gesteld door het afnemen van een darmbiopt. Bij kinderen onder de twee jaar met klachten die horen bij Coeliakie en sterk verhoogde antistoffen in het bloed, kan de diagnose worden gesteld zonder biopt.

Soms zijn bij het bloedonderzoek geen antistoffen zichtbaar. Maar dat wil absoluut niet zeggen dat Coeliakie kan worden uitgesloten. Het komt ook vaak voor, dat mensen met Coeliakie ook last hebben van een lactose intolerantie. Dit verdwijnt vaak zodra de darm weer is hersteld.

Alhoewel het lijkt, alsof heel Nederland last heeft van Coeliakie, ligt het aantal ongeveer op maar 1%. Dit komt neer, op zo’n 170.000 Nederlanders. Dat is betrekkelijk weinig, als we dit naast een bevolking van 17.204.145 ( bron: CBS bevolkingsteller) zetten. We tellen dan ook veel meer gluten-mijders dan Coeliakie-patiënten.

Gluten is afgelopen jaren flink aan de kaak gesteld. Het vuurtje werd min of meer aangewakkerd door een arts, die een boek schreef over de nadelige effecten van gluten in ons lichaam. William Davis bespreekt in deze wereldwijde bestseller de nadelige gevolgen van gluten, en waarom we veel minder tarwe zouden moeten eten. Tarwe is een veel gebruikt basisingrediënt in ontzettend veel voedingsmiddelen. Davis is ervan overtuigd, dat we heel veel gezondheidsklachten kunnen terugdraaien als we wereldwijd minder tot liefst geen tarwe meer eten.

Het boek deed enorm veel stof opwaaien. Nederlandse wetenschappers vonden zijn conclusies zeer kort door de bocht. Maar ondanks veel tegenspraak heeft zijn boodschap het toch gewonnen, en zijn we massaal gluten gaan mijden uit ons voedsel. Niet zonder gevolgen.

Want in ontzettend veel voedingsmiddelen zit gluten. Fanatieke mijders gedragen zich als Coeliakie-patiënten, die daadwerkelijk noodzakelijk iedere kruimel met gluten moeten mijden. Mijders zijn verder gezond, maar willen gluten mijden om verschillende redenen:

– ze zijn van mening dat gluten ongezond zijn en slecht voor de darmen

– ze denken, dat een kwaal/ aandoening te maken heeft met hun inname van gluten uit hun voeding

– ze doen mee met hypes, gezonde golven

– ze voelen zich gezonder, als ze gluten mijden uit hun voedsel ( mogelijk ook placebo-effect)

Zijn deze mensen aanstellers? Nee, natuurlijk niet! Want het kan degelijk helpen om gluten te mijden, als iemand zich bijvoorbeeld altijd moe voelt, rare uitslag heeft of altijd maar buikpijn heeft terwijl er geen sprake is van Coeliakie.

Als er Coeliakie wordt vastgesteld, verandert er behoorlijk veel in je leven. En dit is verre van leuk en gezellig. Plotseling moet je goed opletten bij iedere slok en/of hap die je inneemt. De behandeling van Coeliakie bestaat uit het levenslang volgen van een strikt glutenvrij dieet. Er bestaan geen medicijnen voor Coeliakie en het is niet te genezen.Er zijn echter andere geluiden te horen in het alternatieve circuit. Therapieën als hypnotherapie en haptotherapie worden veel genoemd als mogelijke, genezende therapieën  Door het volgen van een strikt glutenvrij dieet nemen meestal na een paar weken de klachten af. Het herstel van de darm duurt, ondanks dat klachten zullen afnemen, veel langer. Dit kan maanden tot zelfs jaren duren, voordat het darmslijmvlies volledig is hersteld. Speelt het al lang eer de diagnose werd gesteld, is het ook mogelijk, dat het darmslijmvlies nooit meer zal herstellen.

Een glutenvrij dieet betekent dat je geen enkele vorm van gluten binnen mag krijgen. Een broodkorstje kan de darmwand weer helemaal onderuit halen. Je begrijpt, in een wereld vol met gluten, hoe ontzettend lastig dit is. Dit gaat verder dan alleen bewust boodschappen doen. Ook moeten in het dagelijkse leven maatregelen worden genomen. In een gezin kan dat een zware dobber leggen. Voeding moet bijvoorbeeld afzonderlijk worden bereid, een kruimel gluten kan immers al voor klachten zorgen. Buiten de deur eten wordt een uitdaging. Kortom: leven met Coeliakie zet een leven compleet op zijn kop, en het kost enorm veel tijd om ermee te kunnen leven.

Als de begeleiding van een arts goed verloopt, zal deze erop toezien dat je voldoende voedingsstoffen binnen krijgt en zal deze je naar een diëtist sturen. Tenzij je zelf gespecialiseerd bent in voeding, is het af te raden zelf maar wat aan te rommelen. Dit kan een zeer groot risico geven om tekorten op te lopen.

Veel mensen mijden gluten, omdat ze hebben gelezen/ gehoord, dat het ongezond is. Gluten worden opeens massaal gemeden, waardoor we bijvoorbeeld ook geen brood meer eten. Dit heeft de voedselindustrie gemerkt. De verkoop van broden daalde afgelopen jaren opmerkelijk. Fabrikanten doen nu hun uiterste best om hun klanten terug te winnen d.m.v “ gezonde en glutenvrije” broden op de markt te brengen. We zien afgelopen jaren ook een enorme opkomst in glutenvrije producten. Supermarkten brengen hun eigen huismerken uit en steeds meer fabrikanten stappen over op glutenvrij. Een goede ontwikkeling, zou je nu kunnen denken, en dat is het ook, maar alleen een beetje. Want om producten glutenvrij te maken, zijn er andere hulptroepen nodig om de boel elastisch, kneedbaar, goed bindend en houdbaar te houden. Daarvoor worden veel synthetische additieven gebruikt, waaronder suiker. Suiker brengt de boel op smaak en geeft conservering. Glutenvrij heeft een gezond imago en daar varen al deze producten wel bij. Mar in werkelijkheid bevatten vrijwel alle glutenvrije producten veel meer ongezonde additieven dat het gluutje zelf. En zijn ze dus helemaal niet zo onschuldig als ze doen lijken.

Daarnaast is gluten mijden niet ongevaarlijk. Veel mensen denken, om te beginnen, dat glutenvrij eten sowieso altijd gezonder is. Dit ligt een stuk genuanceerder. Zo zijn granen ook een zeer belangrijk onderdeel van ons dagelijks voedsel. Met andere woorden: we hebben bepaalde voedingsstoffen die in granen voorkomen, dagelijks nodig. Gaan we plots opeens gluten mijden, eten we ook opeens minder tot zelfs helemaal geen graansoorten meer. Met het gevolg dat we ernstige tekorten kunnen oplopen, met name vitamine B  en E. Veel mensen doen vrolijk mee met ” ik ben gezond want ik eet glutenvrij” hype maar hebben zich totaal niet verdiept in goede vervanging voor deze essentiële voedingsstoffen. Gevolgen hiervan kunnen zelfs nog erger zijn dan het dagelijks eten van ( genetisch gemanipuleerde)  tarwe. Vele klachten die nu al zijn gesignaleerd door deze hype zijn tekorten aan vezels en met name vitamine E.  Schuif dus niet zomaar van de één op andere dag gluten aan de kant als je verder geen echte klachten ondervindt. Maar laat je vooral vooraf goed informeren en lees jezelf goed in, hoe de tekorten goed te kunnen aanvullen middels andere voedingsmiddelen. Je hoeft gluten ook niet te mijden in een gezond voedingspatroon.Het is vooral zaak om te kiezen voor de juiste graansoorten, zoals spelt en kamut. En koop al-tijd biologisch en GMO-vrij graan bij de biowinkel, let goed op de verpakkingen. Wil je graag glutenvrij eten, zorg dan betreft meelsoorten zonder gluten voor een juiste combinatie. Glutenvrije meelsoorten hebben ieder weer zo zijn eigen specifieke voedingswaarde, combineer je deze samen, heb je ook een volwaardig meel. Ik bedacht daarom “ de melenmix” ( zie meukvrij ABC) Deze meel is niet alleen makkelijk in gebruik, maar bezit ook alle goede voedingsstoffen die je bijvoorbeeld bij enkel gebruik van één glutenvrij meelsoort zou missen.

3 Reacties op “De gluten-hype: een zegen of vloek?”

1. Een vriendin ,die al jaren lang coeliakie heeft , vertelde dat veel producten die zij MOET eten zoveel duurder geworden zijn door die glutenvrije-hype.

   Reageer

   • Ja dat klopt het is echt heel duur. Wat mij verbaasd dat de gluten vrije producten heel veel suikers bevatten. Heel veel is ook met chocolade. Het beste is on zoveel mogelijk zelf te bakken. Ik vind het gv brood echt niet te eten.

     Reageer

2. Ik ben al fors op leeftijd, maar ik heb met verbazing die gluten-allergie hype zien ontstaan met schrijnende gevallen van “gelovers” die denken dat ze een gluten intolerantie o.i.d. hebben. Deze “gelovers” zijn helemaal geobsedeerd met voeding en zitten continu zich af te vragen “zitten er gluten in?” Zelfs kruidenpotjes waar mogelijk wat meel toegevoegd is zijn taboe, broodkruimels, messen die “besmet” zijn als je er een gewone boterham mee gesmeerd hebt. Totale waanzin. Die mensen maken het hun leven zeer moeilijk, ook hun omgeving, de mensen die gewoon wel brood en aanverwanten eten. Ik denk met mijn levenservaring dat het voor een groot deel puur een hype, een hypnose is zonder echt lichamelijke beperkingen, slechts een zeer, zeer laag aantal mensen heeft ECHT een gluten intolerantie. Probleem is als je stopt met gluten eten je vanzelf een intolerantie zal gaan ontwikkelen, dus het idee wordt uiteindelijk ook werkelijkheid. Vergelijkbaar met melkproducten, zolang een mens melkproducten blijft eten is er geen probleem, maar als je een flinke tijd daarmee stopt krijg je vanzelf een lactose intolerantie. Heel vaak zijn de vermeende gluten intolerantie symptomen (de eerste symptomen) veroorzaakt door iets totaal anders, maar eenmaal in de glutenvrij wereld is er geen weg meer terug. Zo zonde want meningen kunnen verschillen, maar brood is toch echt, zonder twijfel, topvoedsel! Lekker en gezond!

   Reageer