Is gezond en verantwoord nu echt zo gezond en verantwoord?
Met grote regelmaat ontvang ik zowel in mijn groep als via andere wegen veel vragen over vele producten, die zich uitgeven als “ gezond en verantwoord”. Dit lijkt de nieuwe verkoop/marketing truc te zijn uit de trukendoos van fabrikanten. Fabrikanten houden ons koopgedrag nauwlettend in de gaten. Daarbij houden ze nog nauwlettender de hippe trends op gebied van voeding in de gaten. Als wij dadels opeens omarmen omdat we suiker willen mijden, zien we binnen no-time allerlei nieuwe producten op de markt verschijnen die zijn gezoet met dadels. Willen we plots geen gluten meer? Dat wordt direct opgelost door alles glutenvrij op de markt te brengen. Dit lijkt op zich erg onschuldig, sterker nog, het lijkt juist erg gunstig. Producten kunnen daar immers enkel gezonder en verantwoorder door worden. Is dit echt zo?
WAT IS GEZOND EN VERANTWOORD?
Al jaren worden we overdonderd met tal van vinkjes, merkjes en keurmerken op de verpakkingen van de producten die we inkopen. De vinkjes zijn, volgens de omschrijving, in het leven geroepen om consumenten te helpen een gezonde ( het groene vinkje) of een bewuste ( het blauwe vinkje) keuze te kunnen maken. Het is inmiddels geen geheim meer dat deze vinkjes-methode wordt gesponsord door grote multinationale ondernemingen en fabrikanten flink in de buidel moeten tasten voor een jaarlijkse “ contributie” om deze vinkjes op hun verpakkingen te mogen gebruiken,( Stichting Ik-Kies-Bewust) De producten waarop deze vinkjes staan, zijn vaak ook niet zoveel gezonder of bewuster dan andere gelijksoortige producten zonder vinkje. Anders gezegd voegt zo’n vinkje niets toe. Het geeft geen goed beeld van een product in zijn waarden. Veel consumenten zien deze vinkjes echter wel als een veilige gezonde en verantwoorde keuze, waarom zou het er immers op staan? Dit vertrouwen is nog steeds ontzetten hoog. Maar te hoog gegrepen. Want veel producten met vinkjes voldoen amper aan de term “ gezond” en “bewust”. Consumenten denken iets gezonds in te kopen, vertrouwen blind op deze vinkjes en kiezen “ bewust” voor deze producten met vinkjes. En daar betalen fabrikanten graag een hoge “ contributie” voor.
WETTELIJK BREED GEMETEN
Gezond en verantwoord is wettelijk gezien een breed begrip. Fabrikanten kunnen hun product al gezond en verantwoord noemen, als het minder suiker, zout en verzadigde vetten bevat dan originele varianten. Of als een product “ een superfood” bezit, of “ veel vezels” of “ granen”. Anders gezegd mag een fabrikant een zak chips wat is gebakken in olijfolie al gezonder en verantwoorder noemen. t.o.v chips gebakken in gewone oliën. De chips gebakken in olijfolie geeft een gezondere indruk, maar dit maakt nauwelijks verschil met de chips gebakken in gewone olie, omdat de chips in olijfolie gebakken ook op industriële wijze wordt geproduceerd en gelijke standaarden hebben met de productie van andere chips. Olijfolie heeft een gezond imago en dit gebruikt een fabrikant om zijn product een gezonder imago te geven. Gezonder en verantwoorder is het echter niet: de vetten en suikers en calorieën blijven vrijwel altijd hetzelfde.
De vraag is dan ook wat nu ECHT gezond is, en ECHT verantwoord. In elk geval komen ontzettend veel zogenaamde gezonde en verantwoorde producten niet eens in de buurt van gezond/verantwoord. En worden vooral goede namen/imago’s gebruikt van bepaalde voedingsmiddelen om eem product een gezonde en verantwoorde indruk te geven.
Gezond is een product pas te noemen, als het een minimaal aantal ingrediënten bevat. Veel producten hebben al die enorme waslijsten aan ingrediënten totaal niet nodig. Sommigen producten kunnen vergeleken worden. Deze verschillende soorten havermelk zijn hier een goed voorbeeld van.
Het pak links bevat meer ingrediënten dan het pak rechts, met maar drie ingrediënten.
Daarnaast staat gezond voor een minimum/geen suikers, verzadigde transvetten, en industrieel zout. Gezond staat voor alles wat DIRECT uit de natuur komt, anders gezegd: alles waar niet aan geknutseld is, en niet uit de fabriek komt. MEEST GEZOND komt op nummer twee de handgemaakte en streekgebonden producten die worden geproduceerd in zeer kleine ondernemingen ( denk bijvoorbeeld aan speciale zorgboerderijen) Ook hier gaat het echter ook om zo minimaal mogelijk gehouden ingrediënten en van natuurlijke komaf. Deze producten bewijzen dat vrijwel ALLES wat we in supermarkten kunnen kopen vol met meuk, ook ECHT veel gezonder en bewuster/verantwoorder kan.
Verantwoord staat voor voeding wat ons goede en essentiële voedingstoffen/energie levert. Voeding waar geen ongezonde zaken in huizen, zoals suiker en verzadigde vetzuren, en industrieel zout. Anders gezegd: verantwoord staat voor datgene eten en drinken wat je nodig hebt, goed verdeeld over een dag om je goed en gezond te kunnen voeden. Nu hoor ik je denken “ maar we hebben toch ook zout, vetten en suikers nodig?” Dat klopt . Het grote probleem echter is dat we veel teveel suikers/slechte vetten/zouten binnenkrijgen via ons dagelijks voedsel. Omdat deze bomvol zijn gepropt met deze goedkope basisgrondstoffen. En bovendien zijn deze grof bewerkt/geraffineerd, dat er weinig voedzaams overblijft.
IMAGO
Dankzij de gezonde trends zijn veel voedingsmiddelen opeens erg hip and happening geworden, terwijl ze voorheen in een donker hoekje zaten, en geen kip er naar omkeek. Zaken als dadels en kokosolie zijn hier een goed voorbeeld van. Dankzij vele ophemelingen op internet over hoe goed/gezond/verantwoord het wel niet is zijn we massaal de boter ( want gemaakt van koemelk, dat kan ook niet meer) gaan boycotten en overgestapt op potten kokosolie. Terwijl deze al jaren gewoon te koop zijn in toko’s en deze uitbaters ons nu geweldig uitlachen omdat zij in plaats van nog geen twee euro per pot nu gerust zeven euro kunnen vragen, we leggen het met veel plezier neer op de toonbank. Dadels zijn op dit moment ( Januari 2016) HET antwoord voor suikervervanging. Fabrikanten zijn dadels massaal gaan gebruiken om hun producten te zoeten. Dit lijkt gezond en top. Maar de dadels die worden gebruikt worden zo goedkoop mogelijk ingekocht om als basisgrondstof verwerkt te kunnen worden, en hierbij gaan ook vrijwel alle aanwezige voedingsstoffen in dadels compleet verloren. Wat overblijft is een massa suikers ( fructose) die hetzelfde doet in onze bloedbanen als gewone suiker. Dit geldt ook voor andere “ gezonde” ingrediënten als agave/agavestroop, dadelstroop, biologische suiker, kokossuiker, palmsuiker, rijststroop en ook erg hot op dit moment: honing. Ook “ rauwe” honing wordt voor productie gewoon boven de veertig graden verhit, waardoor alle voedingswaarden uit de honing verdwijnt en er suiker overblijft. Echt rauwe, koudgeslingerde biologische honing vind je bij een streekimker, niet in winkels. Dankzij het gezonde imago van honing is honing niet alleen zeer populair geworden onder consumenten en gezondheid-goeroe’s en bloggers, maar ook bij fabrikanten. Het is niets meer of minder dan keiharde suikers, als je een product koopt gezoet met honing.
SUPERFOOD = SUPERGEZOND?
We kunnen er niet meer omheen: superfoods zijn een blijvertje. Of je het er nu wel of niet echt mee eens bent, ze worden dagelijks massaal ingekocht. Fabrikanten hebben dit ook begrepen, en zijn deze superfoods als wapen in gaan zetten om hun producten te verkopen. Beschuit gemaakt van spelt, jam gemaakt met chiazaad, het kan allemaal niet gekker. Het gezonde imago speelt ook hier een erg grote rol. Vaak zijn al deze producten niet veel beter/gezonder dan een origineel product zonder superfood-verrijking.
Een voorbeeld: een volger uit mijn groep vroeg mij of deze kokosballetjes van het reeds hippe merk Raw Organic Food wel zo gezond waren. In een doosje zitten drie kokosballetjes. Een zeer populair iets op dit moment op internet, balletjes maken van gepureerde dadels. Het doosje weegt in totaal 75 gram, en je betaalt maar liefst 3.49 voor drie balletjes.
Als we naar de ingrediënten gaan kijken zien we:
Ingrediënten
Ingrediënten: Gehakte dadels*, honing*, gehakte AMANDELEN*, kokosolie* 10,4%, chocolade (cacaomassa, kokossuiker**, cacaoboter)* 10,4%, kokosschaafsel* 8,3%, rozijnen (rozijnen, zonnebloemolie)*, *= van biologische oorsprong. **= biologisch niet RAW. Kan sporen bevatten van soja, koemelk, hazelnoten, lactose.
Zoals we kunnen lezen, bevat het aardig wat “ superfoods”. Wat meteen een erg gezonde indruk geeft. Je ziet geen “ suiker” of “ fructose-glucosestroop” of “ palmvet” staan. Ook het merk zelf geeft een zeer gezond imago. Superfoods of niet, een balletje geeft gemiddeld 11 gram keiharde suikers en maar liefst 4 gram verzadigd vet. Dit zijn suikers die in ons lichaam precies hetzelfde worden verwerkt als gewone suiker. Het is allemaal gewoon bewerkte suikers. Zonder resten van enige voedingswaarde. Of misschien een spoortje, wat niet noemenswaardig te noemen is. Anders gezegd is dit product net zo “ slecht” als een gevulde koek of een kokosmakron uit de supermarkt. Uiteraard zijn er enkele uitzonderingen op de regel, maar vrijwel alle producten, gemaakt van één of meerdere superfoods, bevatten gewoon hetzelfde aantal aan suikers/vetten.
BOTTOM LINE:
Trap niet in kreten als gezond en verantwoord. Kijk zelf op een verpakking of dit klopt of niet. Staar je niet blind op producten verrijkt met superfoods, ook deze bevatten gewoon suiker, en transvetten, en zout. Controleer een voedingswaarde en een ingrediënten tabel of een product nu werkelijk zoveel gezonder/verantwoorder is. Maak zoveel mogelijk alles zelf, hou de complete regie over wat jij echt gezond en verantwoord vind en niet wat fabrikanten of vinkjes ons op de mouw willen spelden.
Meer lezen over producten? Ga naar de reviews
Grappig om jou opmerking te lezen over rauwe honing. Deze wordt inderdaad verhit, boven de 40 graden, zodat hij goed in het potje kan. Ik koop geregeld een pot rauwe honing bij de molen, komt rechtsreeks van de imker. Stukken goedkoper dan de ‘rauwe’ honing uit de winkel.