Snijplanken…hout of kunststof????

Een goede snijplank is denk ik nét zo belangrijk als een goed mes. Deze twee gaan hand-in-hand samen. Zonder goede snijplank zal je mes het minder lang uithouden. Maar niet alleen het mes. Ook wat je erop snijdt wordt sterk beïnvloed door een snijplank. Eind 2017 verscheen in het vakblad “ Food Safety Magazine” een opmerkelijk artikel. Zij waarschuwden voor de meest gebruikte snijplanken. De plastic/kunststof planken. Deze zouden een stuk minder “ gezond” zijn dan werd gedacht. Wat zijn snijplanken, en vooral…welke moeten we nu kiezen?

WAT IS EEN SNIJPLANK?

Een snijplank is een uit hout, kunststof of hardglas vervaardigde onderlegger waarop ingrediënten voor het bereiden van een maaltijd worden gesneden. De reden waarom we snijplanken zijn gaan gebruiken is dat we dit niet meer op een aanrecht hoeven te doen wat veel minder risico geeft op micro-organismen. Daarnaast is het een stuk hygiënischer en bespaart het je mes. En je aanrecht. 

Snijplanken kunnen groot of klein, rond of rechthoekig van vorm zijn. Naargelang wat er op gesneden wordt kun je snijplanken geheel op maat en vorm aanschaffen.  Sommige snijplanken hebben een vorm die uitloopt in een handvat met een gat erin en een touw erdoor om de plank op te hangen na gebruik. Een snijplank ophangen biedt als voordeel dat er geen stofdelen op de plank terechtkomen als je de plank in gebruik wilt nemen, en het voedsel kun je zonder verdere aanraking direct van de plank in de pan laten glijden. 

KLEURCODERING IN DE PROFESSIONELE KEUKEN

In professionele keukens, zoals restaurants en eetgelegenheden, worden gekleurde snijplanken van polyethyleen of HDPE gebruikt.  De bedoeling van dit systeem is om kruisbesmettingen te voorkomen. De kleuren duiden aan waarvoor de plank voor gebruikt mag worden. De kleuren die vast staan in de HACCP ( Hazard Analysis and Critical Control points)  normen zijn:

– ROOD voor rauw vlees

– BLAUW voor vis, schaal en schelpdieren

– GROEN voor groente en fruit

– GEEL voor gevogelte

– BRUIN voor gebraden vlees en worst

– WIT voor brood en kaas

Sinds de invoering van het HACCP certificaat is het gebruik van houten snijplanken en ( hak) blokken in professionele ondernemingen verboden. Het meer poreuze oppervlak van hout is minder goed bestand tegen kokend water waardoor ze een stuk moeilijk zijn te desinfecteren. Er kunnen gemakkelijker resten achterblijven van desinfectantia, deze kunnen tevens in het hout trekken. Hierdoor zou hout bacteriële verontreiniging van het te bereiden voedsel meer in de hand werken dan kunststof, hierdoor zou het voedsel ook gevaar op kunnen lopen. Echter:  wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat hout in min of meerdere mate antibacteriële eigenschappen bezit waardoor uit oogpunt van hygiëne hout zelfs de VOORKEUR zou moeten verdienen in de professionele keukens. Voor thuisgebruik is hout dan ook méér dan toegestaan. Hout met een zeer dichte structuur, zoals bamboe, neemt niet snel geur op. 

WELKE HOUTEN PLANK IS HET BESTE?

Om te voorkomen dat je goede dure vlijmscherpe mes snel bot worden en in het ergste geval gaan splinteren, moet een snijplank van een zachter materiaal gemaakt zijn dan het staal van je mes. Glas is om deze reden ongeschikt. HOUT is een perfect en uitstekend materiaal om al je voedsel op te snijden.  Je dierbare mes blijft zo meest bespaard. Je kunt het beste kiezen voor:

– kops beukenhout

– rubberboomhout

– bamboehout

Je kunt ook kiezen voor moderne kunststof snijplanken. Deze worden het meest gekozen omdat ze gemakkelijker zijn in het onderhoud. Maar of ze daarmee ook hygiënisch zijn….?

ZIJN KUNSTSTOF PLANKEN DE BESTE QUA HYGIËNE?????

In het verleden was er veel discussie over de houten snijplanken versus kunststoffen snijplanken. Het discussiepunt draaide voornamelijk om de hygiëne van de houten planken. Dean Cliver van de University of California Davis toonde in de jaren 90 met verschillende studies aan dat houten planken helemaal niet zo onhygiënisch zijn en juist voedselveilig. Toch bleven voedselveiligheid-adviseurs de voorkeur geven aan kunststof. In December2017/Januari 2018 kwam het vakblad voor voedselveiligheid, het Food Safety Magazine, met een wel heel erg opmerkelijk artikel. Zij waarschuwen, dat er wel degelijk risico’s zijn aan het gebruik van kunststof planken. Na zo’n 20 jaar bakkeleien over “ wat is nu het beste, hout of kunststof” begint het erop te lijken dat je thuis wellicht het beste voor hout kunt kiezen. En erg verstandig moet onderhouden.

Snijden op plastic planken veroorzaakt, ook bij de allerhardste exemplaren, krassen in het oppervlak. Deze krassen worden dieper naarmate de plank in gebruik is. De krassen/kepen zijn ontzettend moeilijk om schoon te maken, waardoor het een perfecte broedplaats wordt voor micro-organismen. Dit kan in zeer korte tijd extreem worden vermenigvuldigd. Houten planken hebben als het grote voordeel, dat de krassen en kepen zichzelf weer dichten zodat de gevaarlijke airco-orgnismen als ware in de plank worden opgesloten. Tenzij je de houten plank verkeerd gebruikt ( daarover later meer) kunnen micro-organismen erg snel het lootje leggen en zich niet vermenigvuldigen. Echter blijft de kans aanwezig dat je met je mes de gesloten krassen weer opensnijdt. en de bacteriën mogelijk in het voedsel terecht kunnen komen. 

Bottom line: GEEN ENKELE PLANK kan besmettingsgevaar volledig uitsluiten. Alhoewel houten planken volgens vele studies de beste papieren hebben, wil dit niet zeggen dat ze 100% voedselveiling zijn. Waar het in de kern om draait, is de VERZORGING en het ONDERHOUD van je snijplanken. 

ONDERHOUDEN EN VERZORGEN 

Hout of plastic…..wat ook je voorkeur heeft, het meest belangrijkste is het onderhoud en verzorging. Als je een peperdure houten snijplank aanschaft en je verzorgt deze waardeloos, kun je net zo goed een plastic snijplankje aanschaffen bij de Action voor nog geen euro. Wat belangrijke punten voor het gebruik van snijplanken in het algemeen:

– Gebruik VERSCHILLENDE snijplanken. Hout of plastic, het is echt geen slecht systeem om verschillende producten op verschillende planken te snijden zoals het HACCP heeft opgesteld ( zie hierboven) 

– Wil je gaan voor kunststof? Kies dan voor HDPE planken. ( Food grade high density polyethylene)  materiaal. Deze zijn meest hard waardoor krassen minder kans krijgen zich te nestelen in het bord. 

– Heb je plastic en/of houten snijplanken met diepere groeven? Gooi deze dan weg. Investeer regelmatig in nieuwe snijplanken. 

– Hout is een natuurproduct, wat betekent dat het uitzet en krimpt afhankelijk van vochtigheid en temperatuur. Hout opent zich tijdens het reinigen en dus moet je zorgen dat je zorgvuldig reinigt.. Een voordeel van hout is dat de van nature aanwezige tannine ook een handje meehelpt om bacteriën te doden.

– Wanneer je een houten snijplank gebruikt hebt kun je hem het best even afspoelen en schoonvegen met een afwasborstel of een doekje. Gebruik van afwasmiddel is niet altijd nodig, maar is na het snijden van rauw vlees, gevogelte of vis wel aan te raden. Zorg ervoor dat je de plank netjes afdroogt, nat wegleggen zorgt ervoor dat het hout toch wil werken. Zijn arbeidsethos is bewonderenswaardig, maar een snijplank moet het lekker rustig aan doen. Zet hem na het afdrogen het liefst rechtop. Hierbij is het belangrijk dat de nerf van het hout verticaal staat. Zo wordt de kans op kromtrekken een stuk kleiner.

– Naast het schoonhouden van een houten snijplank, is het ook belangrijk om het hout in topconditie te houden. Dit kost geen uren werk, een beetje olie doet namelijk een hele hoop. Als het hout doordrenkt is met olie sluit het zich af en vormt zich als het ware een beschermlaagje. Voor het oliën van een houten snijplank kun je het beste een geur- en smaakloze olie gebruiken. Amandel-, of druivenpitolie zijn hiervoor goede keuzes. (Let op: gebruik van amandelolie is af te raden wanneer je een notenallergie hebt) Ook witte minerale olie is geschikt.  Gebruik geen olijfolie omdat dit plakkerig en viezig wordt. 

– Een beetje een inkoppertje, maar toch vermeld ik hem: een houten snijplank kan NIET IN DE VAATWASSER. 

– Hou eens in de drie/vier maanden een groot onderhoud van je houten planken. Wanneer je een houten snijplank gaat oliën is stap één het reinigen van de plank. Smeer de plank in met citroensap of witte azijn. Strooi hier bovenop (zee)zout en pak een stuk keukenpapier of een schone vaatdoek. Wrijf hiermee het zout en het sap of de azijn over de plank en laat het een kwartiertje intrekken. Zo wordt de snijplank brandschoon. Spoel het vervolgens af en droog de plank met een theedoek of keukenpapier. Het is belangrijk dat de plank goed droog is. Zo wordt de olie straks beter opgenomen Nu is de plank klaar om geolied te worden. Druppel de olie op de plank en wrijf het in met een stuk keukenpapier of een schone vaatdoek. Laat de olie rustig intrekken en geef de snijplank de tijd om de olie op te nemen voor je hem gebruikt. Herhaal dit oliën na het rusten net zo lang tot de plank geen olie meer opneemt. Dit is een teken dat de plank verzadigd is.

– Berg je planken hygiënisch op. Laat de planken bijvoorbeeld niet op een aanrecht liggen. Zet de planken rechtop weg.