Waarom verpakkingen duurder zijn dan producten zelf

Soms lijkt het, alsof we een flitsende discotheek in wandelen in plaats van een lokale supermarkt. Al vanaf het moment dat we een voet binnen zetten komen de kleuren, geuren, en prikkels op ons af, klaar om ons compleet in te pakken. Dit hebben we niet in de gaten. Hoe komt dat eigenlijk? 

PRIKKELS

Onze zintuigen worden voortdurend geprikkeld door alles om ons heen. Dit is een natuurlijk proces. Het houdt ons alert en waakzaam. Als we zure melk ruiken, wordt ons brein gealarmeerd het niet op te drinken. De prikkels zorgen ervoor dat we worden gewaarschuwd voor schadelijke invloeden van buitenaf. Het heeft een zeer belangrijke functie en we kunnen dan ook niet zonder deze prikkels. Bij een gezond iemand worden deze prikkels gefilterd. Dit zorgt ervoor, dat het brein niet overprikkeld raakt, of uitgeput door alles wat het aan prikkels opvangt om ons heen. Door de steeds drukkere wereld om ons heen worden we ook meer geprikkeld, wat bij mensen die hiervoor gevoeliger zijn, kan uitmonden tot vervelende situaties. Geluiden, licht en emoties kunnen teveel worden, het zenuwstelsel is gevoeliger dan gemiddeld. Dit wordt in de volksmond HSP ( Hoog Sensitief Persoon of hooggevoeligheid)  genoemd. De medische wereld erkent deze ziekte niet. 

In de voedselindustrie worden onze prikkels “ misbruikt” om ons tot ( meer) aankopen te zetten. Dit zien we goed terug in supermarkten. Als we een supermarkt uit de jaren zestig vergelijken met een huidige supermarkt zijn de verschillen zelfs door een kind op te merken. Alhoewel er destijds ook al vrij veel prikkels ronddwaalden, waren deze nog een stuk minder hevig, en overzichtelijk. De producten waren er niet in tachtig soorten, en de verpakkingen sober en rustig. Er werd niet al teveel aandacht, tijd en geld besteed aan verpakkingen. Deze moesten vooral functioneel zijn, en vertellen om welke inhoud het ging. De meeste aandacht ging uit naar het product zelf. Inmiddels is dit andersom geworden. Verpakkingen zijn het belangrijkste aandachtspunt geworden voor fabrikanten, supermarkten en multinationale ondernemingen in de voedselindustrie.

DURE VERPAKKINGEN

In supermarkten kunnen we tegenwoordig zoveel keuzes maken, dat het ware keuzestress oplevert. Even naar de supermarkt voor een heel volkoren brood , of een pak melk is er niet meer bij. We moeten nu kiezen uit vele soorten en varianten. Dit lijkt een enorme luxe, maar in realiteit levert het veel onrust en stress op. Doordat we steeds opnieuw worden geprikkeld door al die keuzes, raken we het spoor bijster en kunnen al die soorten juist erg vermoeiend zijn voor ons brein. We willen graag alles proberen, omdat de ene verpakking er nog aantrekkelijker uitziet dan de ander. Dit is een voor consumenten onzichtbare strijd tussen fabrikanten. Zij willen ons misleiden, prikkelen en vooral overhalen om hun product te verkiezen boven die van hun concurrenten. 

Er wordt meer aandacht, tijd, en geld gestoken in verpakkingen, dan in producten zelf. Dit is mogelijk geworden, omdat er steeds meer basisgrondstoffen ( additieven) goedkoper kunstmatig/synthetisch nagemaakt kunnen worden. Dit maakt niet alleen dat er veel meer maakbaar is geworden ( van rozekoek vla tot paarse bacon in een tube) maar dat ingrediënten zo goedkoop kunnen worden ingekocht dat er meer geld in PR gestopt kan worden. Een verpakking is het omhulsel, en het eerste waar consumenten mee in aanraking komen. Dit is voor een fabrikant prioriteit nummer één. Hieraan wordt enorm veel aandacht besteed, al lijkt dat aanvankelijk niet zo. Deze eerste prikkeling is namelijk “ cruciaal”, als het aankomt op de consument verleiden. Je kunt deze test zelf ook goed doen:

             

Bekijk deze foto’s eens goed. Welk gebakje zou jij kiezen? 

Waarschijnlijk zal je voor het meest kleurrijke, meest aanlokkelijke gebakje kiezen, die jou het water in de mond doet lopen. Deze keuze maak je puur op prikkelingen die jouw brein aanzetten tot een keuze te kunnen maken. Fabrikanten zorgen ervoor, dat zoveel mogelijk elementen die ons brein prikkelt aanwezig zijn in/om/op hun verpakkingen. Zo’n homemade gebakje zien we direct voor wat het is. Het bevat geen verpakking. De vele producten in supermarkten wel, en dit maakt het voor fabrikanten nog lastiger om hun product in het oog te laten springen. Via claims, kreten en soms sterk uit hun verband getrokken teksten proberen fabrikanten om de consument dat laatste zetje te geven om over te gaan op aankoop. 

Kort door de bocht bekeken gaat het dus om twee belangrijke speerpunten bij fabrikanten: ze zorgen voor de eerste prikkeling, en voor de nodige claims om ons over de streep te trekken. We vallen er massaal voor. Dit is logisch. Sommige verpakkingen ogen zo luxe en geven ons zo’n gezond en verantwoord gevoel, dat het wel heel erg moeilijk is om iets bewust op te merken. Mensen zijn net eksters, we houden van alles wat mooi is, mooi glanst, een luxe indruk geeft. 

Fabrikanten tasten diep in de buidel voor de meest mooiste verpakkingen. Daarnaast wordt er steeds meer geld gestoken in gemak, We zijn een verwend volkje geworden over de jaren, dankzij kant-en-klaar voedsel, en gemakkelijke “ meeneem-verpakkingen”. De pakjes sap zijn hier een goed voorbeeld van. Dit is niet meer weg te denken in een rugzakje van een schoolgaand kind. Terwijl ik vroeger gewoon iedere dag een tupperware-drinkbeker met karnemelk ( vond ik heerlijk als kind 😉 ) mee naar school kreeg. Drinkbekers zijn op dit moment gelukkig bezig met een comeback, maar de pakjes en blikjes sap en frisdrank zal het niet meer van de troon kunnen verstoten. 

Luxe dus. Maar ook gemak. Dit maakt een verpakking niet alleen duurder voor de fabrikanten, maar ook voor de consument. Want wat velen niet weten, is dat WIJ hiervoor moeten betalen. 

LUXE IS DUUR BETAALD

Al dat gemak, die mooie verpakkingen, de fabrikanten rekenen dit allemaal door in hun verkoopprijs. In de producten zelf wordt amper geld gestoken. Deze kunnen met miljoenen tegelijk van de fabrieksbanden rollen, zonder dat daar erg veel geld aan besteed hoeft te worden. Wat suiker en alias-suikers, diverse synthetische E nummers voor conservering, houdbaarheid en net zoveel ingrediënten gebruiken als nodig is. En net zoveel om het wettelijk legaal te verkrijgen. Fabrikanten werken volgens de wetgevingen, daar zijn ze toe verplicht. Zo mogen ze niet zomaar een claim gebruiken, als het wettelijk niet klopt met het product. Helaas zijn hier te weinig controles voor, zodat fabrikanten hier gemakkelijk een loopje mee kunnen nemen, en ook veel kunnen verdraaien ( misleiding)  We komen vaak producten tegen die een naam dragen ( bijvoorbeeld stevia) maar geen spoortje of een klein spoortje bevatten. Als een fabrikant wordt “ betrapt” zal het enkel een boete krijgen, en zal een verpakking moeten worden gewijzigd. Dit is voor een fabrikant ( zeker grotere) een peulenschil om te betalen, het product brengt altijd veel meer op, en weegt het niet op tegen de winst. Het risico dat ze tegen de lamp lopen wordt dan ook gewoon genomen. 

Hoeveel een verpakking kost, zien we ook terug in de B en huismerken van supermarkten. Deze zijn vrijwel altijd afkomstig uit dezelfde fabrieken. Er gaan alleen sobere en minder kwalitatieve verpakking omheen. Hierdoor kan het product veel goedkoper worden aangeboden. Dit scheelt vaak keiharde euro’s. 

Deze B en huismerken zijn dus vaak gewoon één zelfde product, bevatten soms iets minder inhoud, zijn sober in hun verpakkingen, maar kosten minstens de helft minder. Hier zie je, hoeveel wij als consument doorbetalen voor een verpakking, goede naam, of bekend merk. 

VAAK PURE MISLEIDING

Al die mooie plaatjes/illustraties op verpakkingen, ze lijken er ondoordacht zo op gekwakt, maar schijn bedriegt. Over ieder detail wordt nagedacht, van een bepaalde kleur tot een manier hoe een takje aan een boom hangt. Alles heeft namelijk een functie. Kleuren, en foto’s zijn een belangrijke peiler om ons te prikkelen. Zo geeft de kleur groen ons altijd een goed en gezond gevoel, geeft rood ons een warm gevoel, en geeft geel ons een fris gevoel. Verpakkingen voor B en huismerken gebruiken meestal maximaal twee kleuren. Dit is vaak zwart met nog een kleur wat meest dichtbij het product zelf komt. Kruidenkaas bijvoorbeeld, krijgt de kleuren zwart met groen, om het product een “ kruidige indruk” te geven. Een pak goedkope vanillevla gebruikt enkel de kleuren wit en geel. Worden er meer kleuren, en illustraties gebruikt, wordt het product ook weer wat duurder in verkoop. Als we het nuchter bekijken, kunnen we zeer goedkoop producten kopen, als de verpakking zeer sober blijft zonder enige extra illustratie. De kruiden roomkaas op de foto hierboven kon nog goedkoper worden aangeboden als er geen knoflook was gebruikt ter illustratie. 

Sobere verpakkingen zijn minder prikkelend. Ze verkopen dan ook veel minder dan de duurdere merken. Enkel mensen die vanwege financiën of andere bewuste redenen inkopen zullen meteen naar de goedkoopste varianten grijpen. 

We zien vanwege de superfood-trend tegenwoordig ook veel hippe en opgepimpte producten. Haver is weer helemaal terug, en dit zien we ook goed in de supermarkt. Bekende merken hebben hun oudere producten met haver plots opgepimpt, en er zijn opeens tig varianten verkrijgbaar die een superfood bevatten. Wat we hier vaak zien, is dat een oud product opeens veel duurder is geworden, terwijl deze exact dezelfde samenstellingen hebben behouden als de oude variant. We betalen hier dus voor de luxere verpakking, zonder dat we daarom hebben gevraagd.

Ook zien we erg luxe verpakkingen omtrent superfoods. Een kant-en-klaar bekertje havermout bijvoorbeeld, waar je afzonderlijk nog wat muesli aan toe kunt voegen. Vreselijk dure verpakkingen, en daarvoor betalen we: 2,99 per bekertje is geen rariteit meer. 

Of het daadwerkelijk zoveel beter, gezonder en makkelijker is dan zelf een beetje havermout in een bord strooien en daar zelf wat bessen, vers fruit en melk aan toevoegen vraag ik mij af. Goedkoper is het in elk geval zeker. Een pak havermout verrijkt met kaneel en daar bijna 2,50 voor betalen terwijl je het dubbele aantal havermout kunt kopen voor nog geen 1,50 ( en zelfs biologisch) en daar thuis zelf wat kaneel overheen kan strooien lijkt mij niet direct zoveel meer moeite om geld te besparen. Het komt op EXACT HETZELFDE neer. 

TIPS

Jezelf niet laten prikkelen/misleiden is en blijft een lastige opgave als je een supermarkt binnen wandelt. Met deze tips kun je het enigszins in de hand houden:

– Lees alleen wat werkelijk belangrijk is op een verpakking. Skip de claims en kreten, onthou dat een fabrikant deze niet hoeft te gebruiken als “ grof geweld” om ons over te halen, als het product gewoonweg klopt. Wat het belangrijkste is, zijn de voedingswaarden en de ingrediënten. De rest is eigenlijk volslagen nutteloos. 

– Vergelijk B en huismerken. Je leest vaak meteen in de ingrediënten/voedingswaarden af dat een product op exact hetzelfde neerkomt. Soms zie je een zeer klein verschil in voedingswaarden, omdat er een goedkopere verpakking wordt gebruikt of een goedkopere grondstof. 

– Dwaal niet door een supermarkt, maar doe gericht boodschappen. Dwalende consumenten zijn perfecte prooien voor de fabrikanten/supermarkten. 

– Gebruik je gezonde, nuchtere verstand. Sta je met een glanzende verpakking in handen, bedenk je dan eerst of je het nodig hebt, of je het niet goedkoper zelf samen kunt stellen ( wat bovendien negen van de tien keer veel gezonder is) en of er goedkopere opties zijn. 

Heb jij nog goede tips? 

Laat ze hieronder achter om anderen te inspireren!