Wat is wijnsteen?

We kennen wijnsteen bakpoeder. Maar er is ook WIJNSTEEN. Dit wordt ontzettend vaak verward met wijnsteen bakpoeder. Als je er in de winkel naar vraagt wordt je 9/10 keer geleid naar wijnsteen bakpoeder. Wijnsteen is zeer moeilijk vindbaar, zelfs webwinkels zijn maar matig in hun aanbod. Het is onbekend, en daarom onbemind. Wat is wijnsteen nu precies? Waar kunnen we het voor gebruiken? Is het gezond?

SAM_2890 (1)

WAT IS WIJNSTEEN?

Wijnsteen staat beter bekend onder de naam “ cream of tartar”. De chemische naam is kaliumtartaat of natriumcarbonaat.. Het betreft een natuurlijk zout afkomstig uit de wijnproductie. Wijn wordt voor botteling eerst gekoeld op 0 graden. Celsius. Daardoor scheidt er zich wijnsteen, wat als een kristalvormig bezinksel neerslaat op de binnenwand van een wijnvat. Het kan ook voorkomen in een wijnfles. Dit noemen we gekristalliseerd bezinksel in wijn. Wijnsteen is in feite het wijnsteenzuur wat omgezet is in kristallen. Het ziet eruit als grote suikerkorrels Je kunt het zowel op de bodem van een goede fles wijn vinden als onder de kurk. Anders gezegd zijn het de zouten van de wijnsteen die zijn gekristalliseerd. 

De kristallen ( wijnsteen) zijn reuk en smaakloos. Ze hebben een lichte zure smaak, maar geeft geen enkele invloed op de wijn. Het is kleurloos, of neemt de kleur van de wijn aan. Wat is nu het verschil tussen wijnsteen en wijnsteen bakpoeder?  Wijnsteenbakpoeder is samengesteld uit natriumbicarbonaat (baking soda) en wijnsteen. Het verschil zit ‘m in het wijnsteen dat gebruikt wordt voor wijnsteenbakpoeder, terwijl wijnsteenzuur (of een ander chemisch zuur) wordt gebruikt voor ‘gewoon’ bakpoeder. Wijnsteen is  zoals je eerder hebt kunnen lezen een kaliumzout van wijnsteenzuur en wordt ook wel cream of tartar of crème de tartar genoemd. Je gebruikt wijnsteen om je opgeklopte eiwitten voor meringue te stabiliseren of om te voorkomen dat je suikersiroop kristalliseert. De wijnsteen in het wijnsteenbakpoeder reageert op de baking soda, waardoor je geen zuur hoeft toe te voegen aan je baksel. Wijnsteenbakpoeder wordt verkocht bij de meeste natuurwinkels, maar kun je ook in sommige toko’s vinden. Je kunt ook zelf wijnsteen bakpoeder maken door wat wijnsteen door baking soda te mengen. De verhouding ligt ongeveer op een theelepel bakingsoda met twee theelepels wijnsteen. 

Er is ook nog zoiets als WIJNSTEENZUUR Wijnsteenzuur, ook bekend als tartaric acid, wordt in voedingsmiddelen gebruikt als natuurlijk bewaarmiddel, het versterkt de reactie van natriumbicarbonaat als rijsmiddel. Verder voorkomt ook wijnsteenzuur de kristallisatie van suikerstropen en gaat het de verkleuring van gekookte groenten tegen. Wijnsteenzuur wordt net zoals citroenzuur voornamelijk gebruikt om bijvoorbeeld jam en limonade te conserveren en eiwit goed te houden na het bakken. Het wordt ook gebruikt voor merengueschuim.  Wijnsteenzuur is een natuurlijk bestanddeel van druiven dat dus ook in wijn voorkomt. Het zuur kristalliseert als de wijn wat langer ligt. Wijnsteen is meestal een teken dat het om een kwaliteitswijn gaat die tijdens de vinificatie niet intensief behandeld is. Het is mogelijk om de vorming van wijnsteen tegen te gaan door filtering. Maar zo’n ingrijpende filtering kan een slechte invloed op de smaak hebben en wordt dus zeer zelden toegepast. 

SAM_2888

GEZOND?

Wijnsteen is noch ongezond of gezond te noemen. Het is een 100% natuurlijk en 100% veilig hulpmiddel in levensmiddelen ( kom ik later op terug) Het is in elk geval wel gezonder dan gewoon bakpoeder. ( als wijnsteen bakpoeder) Wijnsteen bakpoeder bevat ( in regel) geen additieven als chemische rijsmiddelen ( meestal fosfaten) Wijnsteen bevat ook geen dierlijke stoffen wat het voor vegetariërs en veganisten ook beschikbaar maakt. Ook kunnen gewone bakpoeders gluten bevatten. Wijnsteen bakpoeder is glutenvrij.  Wijnsteen bakpoeder vind je dan ook bijna nooit in de supermarkt naast de bakpoeder van DR. Oetker 😉  Sommige supermarkten verkopen het inmiddels wel, zo ben ik het zelf al eens bij Jumbo tegengekomen. Als we wijnsteen normaal gebruiken is het 100% veilig en niet ongezond. 

SAM_2889

WAAR KUNNEN WE HET VOOR GEBRUIKEN?

Wijnsteen wordt het meest gebruikt als stabilisator. Stabilisatoren zorgen dat de eigenschappen van voedingsmiddelen behouden blijven. Zo voorkomen ze onder andere dat vleeswaren uitdrogen, dat slagroom inzakt, of dat er ijskristallen in ijs ontstaan. Emulgatoren worden ook vaak gezien als stabilisatoren.  Emulgatoren zorgen dat stoffen die normaal gesproken niet goed met elkaar mengen toch samengevoegd worden, denk bijvoorbeeld aan water en olie. Sommige producten bevatten van nature emulgatoren, zoals melk, boter en sojabonen. Een andere bekende emulgator is eigeel, maar tegenwoordig wordt vooral lecithine veel gebruikt. Wanneer lecithine afkomstig is uit soja, wordt dit in de ingrediëntenlijst aangeduid met soja-lecithine.

Wijnsteen wordt in de meeste bak-keukens gebruikt om bijvoorbeeld eiwitten ( voor schuim) te stabiliseren. Het wordt tevens gebruikt om slagroom en mayonaise te beschermen tegen schifting, en om alles langer houdbaar te houden. 

Het werkt tevens als voedingszuur ( conserveermiddel)  Voedingszuren ( meest bekend onder E nummers E260-E300 en E322-E392) verhogen de zuurgraad  (pH) van producten of geven een zure smaak. Ze versterken de werking van antioxidanten en conserveermiddelen en gaan verkleuring tegen. Veel gebruikte voedingszuren zijn bijvoorbeeld melkzuur en citroenzuur. Voedingszuren komen onder andere voor in vruchtensap, vruchten in blik, augurken en jam. Voedingszuur kan ook vallen onder  citroensap-zuur 

Maak je veel zelf, zoals de meukvrije keuken, dan kan wijnsteen een puur en natuurlijke hulpstof zijn om alles langer houdbaar te maken en te stabiliseren. Je kunt het ook mengen met bakingsoda om zelf wijnsteenbakpoeder te maken. Wijnsteen is ook diervrij, wat het voor veel meer groepen mensen toegankelijk maakt. Denk aan vegetariërs en veganisten, maar ook voor halal recepten, en mensen met Coeliakie ( wijnsteen is vrij van gluten)

 

15 Reacties op “Wat is wijnsteen?

  1. Hoi Monique, nu heb ik gehoord dat wijnsteen ,Cream of tartar, de nicotine uit je lijf kan halen of dus een goede ondersteuning is als hulp met het stoppen met roken, echter neem je dan een theelepel per dag in . Kan dat kwaad?

    • Hai, ik heb hier niet eerder van gehoord. Waar heb je deze info vandaan?

    • Ik heb dat ook gelezen ergens in een artiekel op facebook over waar wijnsteen allemaal goed voor zou zijn.zou ook graag weten of het klopt .

    • Dat klopt. En het kan nog meer. Op de duitse pinterest site find je een heele uitleh

  2. Goedendag Monique
    Wat fijn dat u alles goed uitlegt over wijnsteen,, doch ik heb nog 1vraagje, Hoe lang is wijnsteen houdbaar, ik heb namelijk een beetje het idee dat het “”onbeperkt”” houdbaar is gezien het kristallen zijn daarbij denkende aan zout en suiker kristallen due eigenlijj ook “onbeperkt” houdbaar zijn, mits droog en niet te koud bewaard worden.
    Graag hoor ik van u, vr gr Peggy

    • Inderdaad het is onbeperkt houdbaar mits je het gesloten en droog bewaard. Dus gewoon in een potje met deksel, in de kast is ok.

  3. Hoi Monique,
    Je schrijft dat je wijnsteen ook kan mengen met bakingsoda om zo wijnsteenbakpoeder te maken.
    Welke verhouding moet ik dan gebruiken, 1 : 1 ?

    Alvast bedankt voor je reactie.
    Groetjes, Kath

  4. Dag Monique,
    In de oorlog van 1940 – 1945 stond er regelmatig “Wijnsteensoep” op het menu? Ik weet dat het een doorschijnende met rijst gebonden soep was met een licht zure smaak daarom werd er een weinig suiker aan toegevoegd. Ik hoop dat deze wijnsteen dezelfde is die U bedoeld. Deze wijnsteen werd bij de Apotheker verkocht.

    Graag uw mening a. u. b.

  5. Boldoot bracht Glazurol tandpasta op de markt waarvan het belangrijkste bestanddeel wijnsteenzuur was. Het hielp tegen aantasting van het tandglazuuur en hielp om het tandvlees weer naar boven te laten trekken. Nadat Boldoot in de jaren zestig door AKZO was overgenomen werd Glazurol zeer tot mijn spijt uit de schappen gehaald terwijl het tientallen jaren een topproduct was. Als je een oud instructieboek voor bereidingen van apothekers kunt vinden dan ontdek je de samenstelling van Glazurol. Is er iemand die mij de samenstelling kan verklappen?

  6. Goedemiddag,

    Ik heb wijnsteenzuur nodig om brooddeeg te maken voor mijn lotus werk.
    Maar dan zoek ik echt te kristallen.(lijkt op suiker)
    Waar kan ik dit kopen?

  7. hoeveel wijnpoeder moet ik gebruiken vooreiwit te kloppen bv, voor 3 eieren

  8. We zijn gewend om ingredienten makkelijk in de supermarkt of natuurwinkel te halen.
    Maar als je nu echt in op en van het land leeft en je het echt zelf wilt maken, hoe doe je dat dan?
    Hoe maak je bijv. echt zelf citroenzuur en wijnsteen?
    Of moet je dan voor wijnsteen toch naar een lokale wijnboer?

  9. Zijn wijnsteenkristallen slecht voor de bloedcirculatie? Vooral in witte wijn zouden wijnsteenkristallen afzetten op de bloedvaten en aderverkalking kunnen veroorzaken.

  10. Goed dat je waarschuwt voor de mogelijke verwarring met wijnsteenbakpoeder. Maar dan noem je het vlak daarna Natriumcarbonaat, wat de chemische naam is van soda !?
    Kaliumtartraat is de enige juiste naam

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *