Onlangs in het nieuws: grootgrutter AH komt als eerste supermarkt in Nederland waar het dagverse brood en de broden dat in de winkels zelf worden afgebakken geen kunstmatige broodverbeteraars meer bevatten. Dat is uiteraard goed nieuws. AH heeft besloten om in te springen op de huidige gezondheidstrends. Consumenten zijn zich afgelopen jaren meer gaan afvragen wat er in hun voedsel zit. De soms vrij lange “ waslijsten” aan ingrediënten op de broodverpakkingen zijn voor velen een reden om geen brood meer te kopen, of zelfs nog maar te eten. Door met een nieuwe marketing te komen, hoopt AH dat we weer meer brood gaan inkopen/eten, en dan liefst hun broden.

Volgens de informatie die AH nu verstrekt, worden al hun broden nu op een meer oorspronkelijke wijze gebakken. Ze gebruiken enkel “ natuurlijke” ingrediënten en laten het deeg 18 uur rijzen, waardoor alle verse broden vrij blijven van kunstmatige E nummers. 

Wordt het brood echter zoveel gezonder?

WAT ZIJN BROODVERBETERMIDDELEN?

Broodverbetermiddelen zijn samengestelde grondstoffen die voor de bereiding van brood aan het deeg worden toegevoegd. Dit zorgt voor een langere versheid, luchtigheid en malsheid. Broodverbetermiddelen worden tevens gebruikt om bewerkingsprocessen te versnellen.

Broodverbetermiddelen kunnen bestaan uit een combinatie van ingrediënten van zowel natuurlijke als synthetische oorsprong. Denk aan suikers, vetten, melkproducten, gluten, emulgatoren, sojameel, enzymen, ei-bestanddelen, en/of meelverbetermiddelen. 

Sommige van deze grondstoffen dragen een E nummer, zoals emulgatoren en meelverbetermiddelen. 

Eigenlijk zijn broodverbetermiddelen overbodig in brood. Ze worden vooral toegevoegd om een brood aantrekkelijker, langer vers en houdbaar te houden, maar vooral om productieprocessen te versnellen. Geef je het deeg simpelweg meer ( rijs) tijd, bereik je hetzelfde effect. Helaas leven we in een maatschappij waar tijd geld kost en waarin alles liever gisteren nog af moet dan vandaag. Dit gaat ten koste van de volksgezondheid, broodverbetermiddelen zijn hier een goed voorbeeld van. Onnodige kunstmatige additieven toevoegen terwijl het in feite onnodig is.

Veel ambachtelijke bakkers kiezen nog voor de “ gezonde weg” en gebruiken geen broodverbetermiddelen in hun broden. Zij laten het deeg ongeveer 10-20 uur rijzen. Industrieel brood ( dus al het brood uit supermarkten) bevatten altijd broodverbetermiddelen, sommigen zelfs in extreme hoeveelheden. Goedkopere broden ( voor 69 cent per heel bijvoorbeeld) wordt zo snel geproduceerd dat ze zonder al deze broodverbetermiddelen totaal uiteen zouden vallen. 

GEZONDER?

Het is natuurlijk een erg nobel streven om de kunstmatige broodverbeteraars uit het brood te halen. En hoe dan ook scheelt dit aanzienlijk. Daar kun je geen enkel bezwaar tegen hebben. Maar helaas zien we ook hier, wat vrijwel al-tijd gebeurt, als er “ iets slecht” wordt weggelaten in producten: het wordt opgevuld met andere zaken, die vaak nog ongezonder zijn dan het aangenomen “ slechtte ingrediënt” in een product. In dit geval wordt extra suikers ingezet om het brood beter te conserveren. De broden, zowel dagvers als afgebakken in de winkel, bevatten per 100 gram gemiddeld tussen de 0,9 gram en zelfs 2 gram suiker. Deze suiker wordt vaak verpakt in “ gerstemoutextract” waar gewoon dextrose in is verwerkt. Ook komt het woord “ dextrose” vaak voor in ingrediënten lijsten op broodverpakkingen. AH maakt naast suikers ook gebruik van extra gluten. In combinatie met suikers, levert dit ook een vorm van broodverbeteraar op. 

Je kunt je dus afvragen wat beter is. Het extra gluten en suikers in de broden of de kunstmatige broodverbeteraars: een water-naar-de-zee-dragen verhaal, als je het mij vraagt.

Als we een kijkje nemen in het broodassortiment van AH ( bron: AH.nl ) zien we dat er wordt aangegeven dat al het verse brood geen kunstmatige broodverbetermiddelen bevatten.

Als het op meest gezond brood aankomt in supermarkten, kunnen we het beste kiezen voor zeer simpel volkorenbrood. Volkorenbrood moet wettelijk gezien aan bepaalde richtlijnen voldoen. Zo gewoon gebleven volkorenbrood bevat hierdoor de meeste voedingswaarde en zo weinig mogelijk additieven. 

We kunnen tegenwoordig “ vers” afgebakken brood kopen in de supermarkt. Dit komt dagelijks bevroren of gekoeld binnen, en worden meestal bewaard in de vriezer. Dagelijks worden deze broden in ovens afgebakken om warm en “ vers” aan te bieden. 

De broden worden voorgebakken en meestal ingevroren. In deze broden zitten vaak wat minder additieven dan het brood wat uit de fabriek dagelijks vers wordt afgeleverd. Maar ze zijn wel voorgebakken. Opnieuw opbakken geeft een krokante korst. En uiteraard: een heerlijke geur van vers gebakken brood in de winkel, wat mensen doet aanzetten tot meer aankopen. De ovens worden vaak open gezet na het bakken om de geuren goed te verspreiden. 

“ Vers” afgebakken of dagvers gebakken in de fabriek: alle broden bevatten aardig wat suikers en behoorlijk wat gluten. 

Toch vind ik, dat AH zijn best doet. Het zijn kleine baby-stapjes terug naar de basis, maar als ze helemaal niet gezet zouden worden, zou er helemaal nooit verandering plaats gaan vinden in ons voedsel. Daarvoor verdient AH een grote pluim. AH bekleedt een zeer groot aandeel in ons dagelijks voedsel, als één van de allergrootste grootgrutter in Europa. En heeft daardoor een grote invloed op wat wij dagelijks in ons lichaam stoppen. Geen verantwoordelijkheid, die ligt geheel bij onszelf, maar door producten te verbeteren kunnen consumenten ook bewuste betere keuzes maken. Ik hoop, dat vele andere grootgrutters het voorbeeld gaan volgen.

Het Voedingscentrum adviseert nog altijd om iedere dag 250 gram groente te eten. Inmiddels is dit achterhaald en zijn er uit wetenschappelijke onderzoeken naar voren gekomen, dat we om verschillende redenen méér groente per dag zouden moeten eten. Het nieuwe advies zou rond de 400 gram per dag liggen. Lees verder

Ik ben voor mijn werk dagelijks bezig met actualiteiten op gebied van voeding en diëtiek. Al jaren sla ik daarom geen editie over van ieder supermarkt-tijdschrift die voor het grijpen ligt, hou ik de nieuwste producten in supermarkten nauwlettend in de gaten, en maak ik dagelijks extra rondjes door de gangpaden van diverse supermarkten. Up-to-date blijven is tegenwoordig een dagtaak geworden. 😉
Als je dit jaren achtereen doet, merk je pas goed hoe productren veranderen. Ook supermarkt- tijdschriften veranderen automatisch mee, logisch. Ze staan tegenwoordig bomvol met sponsoring, advertenties en andere promoties. Dit was jaren geleden al het geval, en dat hoort ook zo, deze tijdschriften bestaan juist om alles wat in de desbetreffende supermarkt te koop is, aan te smeren. De tijdschriften worden gefinancierd door fabrikanten en bedrijven, en multinationale ondernemingen in de voedselindustrie. Het is een ronde cirkel. Voor de consument prettig omdat het blad gratis kan worden aangeboden.
Omdat er ook veel écht leuke recepten, artikelen, handige tips en nuttige achtergrondinformatie in staat te lezen, vind ik deze tijdschriften een uitkomst. Ik lees ze graag, pluis ze graag uit. Al jaren. Toch begint het mij al een aardig poosje wat tegen te staan. Ik krijg heel sterk het gevoel, dat ik een sprookjes-tijdschrift aan het doorpluizen ben, in plaats van een food-magazine. Om bij een écht nuttig artikel te komen, moet je eerst door een berg pagina’s heen die vol staan met meest onzinnige reclame. Nu snap ik, dat deze boekjes niet zouden bestaan zonder al deze reclame, en daar kijk ik dan ook al die jaren overheen. Echter worden de reclames:

A:  Vreselijk in je strot geduwd
B:  Ontzettend overdreven uitgelicht
C :Totaal onrealistisch gebracht
D  Zeer misleidend gebracht

Het lijkt erop, dat over de jaren de fabrikanten meer lef hebben gekregen, en veel meer durven. Als ik aan de bescheiden reclames van jaren geleden terugdenk, dan is het verschil met de reclames van nu levensgroot. Niet alleen de reclames zelf worden verweven in artikelen en recepten, er zitten ook vele bijlages bij, zoals folders en uitgelichte boekjes van één fabrikant. Ook wordt ingesprongen op huidige trends en hypes. Zoals nu, met de gezonde trends. Om een paar voorbeelden te geven, heb ik een aantal reclames uit de laatste editie van het gratis tijdschrift van AH “ Allerhande” uitgelicht. Wat klopt daar nu werkelijk van, en wat is de misleiding?

LEKKER ZONDER SUIKERS!

Een erg veel voorkomend reclamespektakel, de woorden “ zonder suiker”. Ze vliegen ons in verschillende gradaties voorbij. Een gevolg van de “ suiker-boycot” van de afgelopen jaren. Hierop wordt ingesprongen, door met talloze producten op de markt te komen die geen geraffineerde suikers bevatten. Daar houdt het vaak ook op. Wat er ter vervanging is gebruikt wordt vrijwel nooit uitgelicht, niet op verpakkingen, niet in reclame-advertenties.
Ik ken het merk Céréal al vele jaren. Het is een fabrikant die al jaren producten voor diabetici op de markt brengt. Inmiddels heeft de fabrikant flink mee gelift op de gezonde “ suikervrij” trend, en heeft zijn producten vernieuwd en flink opgepimpt. Geen onlogische stap. Om de concurrenten voor te blijven moeten fabrikanten meegaan met de tijd en de huidige trends.
De paginagrote advertentie van Céréal valt direct op. Dankzij mooie zachte kleuren uit de natuur, natuur-achtergronden, en een mega-grote claim dat het product vrij is van suiker. Omdat deze claim klopt, is dit toegestaan. De kokos-koekjes bevatten inderdaad geen gewone suiker. Maar wat dan wel?

Tarwebloem, maltitol, koolzaadolie, tarwezetmeel, tarwedextrine, natuurlijke aroma’s, difosfaten ( rijsmiddel) natriumcarbonaten, ammoniumcarbonaten, koolzaadlecithine, zeezout.

Even afgezien van de behoorlijke andere meuk zijn deze koekjes gezoet met de kunstmatige zoetsof maltitol. Dit is een suikeralcohol ( of polyol) met 0,9 keer de zoetkracht van suiker. De stof komt in de natuur niet voor, maar kan wel worden gemaakt uit bijvoorbeeld moutsuiker ( maltose), wat is gemaakt uit tarwe of maïs.
Maltitol staat bekend om zijn laxerende werking. Het wordt deels opgenomen in de dunne darm en het lichaam verwerkt het als glucose. De niet opgenomen delen worden opgenomen in de dikke darm en wordt daar naar de darmflora gefermenteerd. Hierbij komen gassen vrij, deze kunnen voor “ rommelende darmen” zorgen. De gassen zorgen tevens voor krampen, overmatige winderigheid en diarree. Al bij 25 gram inname kun je deze klachten ondervinden. Op de verpakkingen van Céréal wordt hiervoor gewaarschuwd. Per 100 gram bevatten deze koekjes 20 gram maltitol. Omdat deze advertentie groots claimt dat de koekjes suikervrij zijn, kunnen erg veel mensen ( en dat zijn meer mensen dan we denken!) dit als een vrijbrief zien om lekker van deze “ onschuldige” koekjes te snoepen. Ook worden deze koekjes veel aan kinderen gegeven, wat nog sneller een laxerend effect kan geven omdat voor kinderen de ADH veel lager ligt dan bij de gerekende volwassene op een verpakking.

THE ORIGINAL SUPERFOOD

Nu we de superfoods zo’n beetje allemaal hebben omarmd, vinden we het tegenwoordig gewoon in de supermarkten. Een fijne ontwikkeling, op enkele uitzonderingen na. Vele “ huismerk” superfoods bevatten even zo goed meuk.
Ook fabrikanten doen mee aan de superfood-hype. De paginagrote advertentie van het groenteconserven-merk Bonduelle pakt het heel groots aan. Vol misleiding.
Bonduelle maakt gebruik van het terechte gezonde imago van peulvruchten, iets wat we dankzij de superfonds-hype ook weer zijn gaan omarmen. De advertentie strooit met de claims dat we uit hun blikjes veel ijzer, eiwitten, antioxidanten en vezels kunnen halen, en dat dit “ het originele superfood” betreft. Ze vertellen tevens dat we tegenwoordig veel horen over allerlei exotische superfoods maar dat de blikjes van Bonduelle bol staan van de “ original superfoods”. Wat zit er in zo’n blikje zwarte bonen van Bonduelle?

Zwarte bonen, water, suiker, zout, aroma.

In een blikje zit netto 400 gram. Per 100 gram krijg je maar liefst 1,2 gram onnodige suikers binnen. Per blikje ( wat je snel op gebruikt bij bijvoorbeeld een warme maaltijd) zo’n twee suikerklontjes. Gedroogde ( en liefst biologische) peulvruchten mogen de claims die Bonduelle hier rondstrooit dragen, de blikjes van Bonduelle niet. We hebben geen suiker en zout nodig.
Dit “ blikvoer” is er voor puur gemak. Niet voor onze gezondheid en al helemaal niet als een “ origineel superfood”. Er zitten aardig wat toevoegingen bij, waardoor je in mijn beleving niet kunt spreken van een origineel product.

ER IS FRIS, DAT BETER IS

In de edities van Allerhande vinden we tegenwoordig erg veel bijlages: boekjes en/of folders die zijn gericht op producten van één fabrikant, of multinationale ondernemingen als Unilever. In deze boekjes vinden we veel recepten en rooskleurige verhalen over de producten. In deze bijlage lezen we op de omslag dat er fris is, wat beter is. Dit prikkelt direct veel nieuwsgierigheid. Al meteen op de eerste pagina’s zien we diverse frisdranken die in het zonnetje zijn gezet.
Zoals het “ verfrissende karakter van ijsthee” wat wordt geformuleerd als puur genieten. Het merk “ Pure leaf” claimt dat het gaat om een drankje wat wordt getrokken van verse duurzame thee. Dit punt wordt in het verhaal sterk naar voren gebracht. Daarnaast het bekende riedeltje van “ zonder kunstmatige smaak en kleurstoffen” en de claim dat het per 100 ml “ maar 20 kcal” bevat. Uiteraard vinden we, zoals in meeste advertenties, de ware ingrediënten tabellen niet terug. Die heb ik maar even opgezocht:

Verse zwarte thee ( 95%) suiker, citroenzuur, ascorbinezuur, natuurlijk citroenaroma met andere natuurlijke aroma’s, zoetstof: steviolglycosiden

Zoals je kunt lezen bestaat dit drankje uit 95 % water getrokken uit thee, met suiker. Dit zie je direct terg in de voedingswaarde: per flesje van 500 ml tik je 22,5 gram suiker naar binnen. Ja, je leest dit goed: per flesje zo’n vijf suikerklontjes, afkomstig uit lege toegevoegde suikers.
Ik vraag mij af wat zoveel beter is aan dit fris. Een groot glas sinas geeft nog minder suikers dan dit “ fris”. De misleidingen hier zijn dat er vooral wordt ingespeeld op ons “ duurzame” hart. De thee wordt in dit geval letterlijk en figuurlijk “ sterk overtrokken” om ons een “ feel good” gevoel te geven. Qua voedingswaarde is dit totaal geen gezonder alternatief. Ook geen goedkoper alternatief, voor een flesje water met thee en suiker betaal je 1,35. Een kop verse thee met eventueel een beetje pure stevia om te zoeten is in ieder geval stukken goedkoper. Maar vooral ECHT gezond.

Op de rechterpagina vinden we een ander kletsverhaal, namelijk die van het merk LIPTON. Met kreten als “ groen licht voor lekker verantwoord” en een inzetje over stevia, wordt geprobeerd de consument een “ groen en gezond” gevoel te geven. Ook in het kletspraatje zelf vinden we weer terug dat het “ maar om 20 kcal per 100 ml” gaat, en dat deze ijsthee maar liefst 30% minder suikers bevat dankzij de toevoeging van steviolglycosiden. De kleur groen is erg veel gebruikt om dit product een gezond imago te geven. Wat voor “ groens” zit er werkelijk in?

Water, invertsuiker, fructose, groene-thee extract ( 0,14%) citroenzuur, aroma’s, trinatriumcitraat, ascorbinezuur, zoetstof: steviolglycosiden.

Om te beginnen is daar de invertsuiker. Dit is een mengsel van gelijke hoeveelheden glucose en fructose. Anders gezegd dubbele suiker. Omdat fructose zoeter is dan sacharose, heeft invertsuiker per gram een grotere zoetkracht dan suiker. Daarnaast vinden we ook nog eens fructose, aroma en steviolglycosiden. Deze laatste betreft slechts een vleugje. Dit is toegevoegd, om dit product een gezonde naam en imago te geven. Stevia verkoopt.
De thee in dit product betreft geen echte thee, maar een extract en dit in zeer geringe hoeveelheden. Dit, omdat een extract zeer geconcentreerd is en de fabrikant hiervan zeer weinig nodig heeft. Dit levert goedkopere productie. Wat we hier zien is een fles suikerwater, met extra toevoegingen om de boel geconserveerd te houden voor verkoop.Het “ stiekeme” suikergebruik in dit product is erg goed terug te lezen in de voedingswaarde: per 100 ml tik je 4,5 gram suiker weg, toegevoegde lege suikers wel te verstaan. Misleiding van het hoogste niveau. Dit drankje is in geen velden of wegen een “ fris-dat-beter-is”. En hoort totaal niet thuis in een boekje als deze.

Als we verder bladeren door dit boekje, vinden we nog veel meer pure misleiders. Zoals “ 7-up free”. Opnieuw weer een kletspraatje over hoe verantwoord en gezond deze variant op 7-Up is. Hieraan zijn geen suikers toegevoegd. maar is gebruik gemaakt van chemische/kunstmatige zoetstoffen. Voor veel fabrikanten en diëtisten overigens, is dit meteen een enorme gezonde keuze. Over kunstmatige zoetstoffen, en in het bijzonder aspartaam, de zoetstof die hierin is gebruikt, is het laatste woord nog niet gevallen. Er is erg veel negativiteit rondom aspartaam te vinden op internet. In dit kletspraatje wordt het feit dat het weinig tot geen calorieën levert zeer groot aangesneden. Zo kunnen we lezen dat het maar 1 kcal per 100 ml geeft.
Wat zit erin?

Koolzuurhoudend water, citroenzuur, natuurlijk citroen-en-limoenaroma, natriumnitraat,aspartaam

Dit drankje geeft inderdaad geen suikers, maar daar is alles mee gezegd. Het bevat een chemische kunstmatige zoetstof, wat ik persoonlijk niet als erg gezond kan bestempelen.

Op een andere pagina vinden we Rivella. Met groot ingekopt boven het kletspraatje als titel “ naturel is wel zo lekker”. In het kletspraatje zelf opnieuw groot uitgelicht dat het “ maar 5kcal per 100 ml” bevat en het natuurlijke ingrediënten bevat. Wat zit erin?

Koolzuurhoudend water, melkserum ( 26%) voedingszuur ( (L) + melkzuur) karamelsuiker-stroop, zoetstoffen: cyclaamzuur,acesulfaam K, sacharine, natuurlijke aroma’s, kaliumsorbaat,natriumbenzoaat

Zoals je kunt lezen, bevat dit goedje aardig wat kunstmatige en chemische meuk. De claim “ MET natuurlijke ingrediënten is hier zorgvuldig uitgezocht. Er zitten natuurlijke ingrediënten in : de natuurlijke aroma’s. De rest is regelrechte meuk.
En dan het melkserum. Een melkserum is de vloeistof die van de melk overblijft na afscheiding van het botervet en kaasstof.Dit bestaat uit water, albumine, globuline, melksuiker, en vitaminen en mineralen. Voor mensen met een koemelk-allergie is deze drank ongeschikt.
Per 100 ml tik je 1 gram suiker weg, afkomstig uit lege suikers. Misleiding hier is dat er wordt gestrooid met “ natuurlijk” terwijl dit drankje verre-van is.

Resumerend: ook al weten we dat in deze gratis magazines erg veel berust op reclame, we worden onbewust misleid, op een verkeerd been gezet en krijgen nooit de juiste info. Uiteraard klopt de gegeven info altijd, dit moet wettelijk kloppen. Maar zoals je in de voorbeelden hierboven hebt kunnen lezen, zijn er vrijwel AL-TIJD adders onder het groene gras. Wees je daarvan bewust.