keurmerken en labels
Vinkje hier, keurmerkje daar……zien jullie door de bomen het bos nog? Keurmerken op natuurvoeding , tegenwoordig staan de etiketten er zodanig vol mee, dat er nog nauwelijks ruimte overblijft voor echt nuttige product-informatie. Wat betekenen al die keurmerken nu precies? Een overzicht.
EKO KEURMERK
Het zogenoemde EKO-keurmerk is in het leven geroepen om er onder andere voor te zorgen dat de extra inspanningen van biologische bedrijven op het gebied van verduurzaming zichtbaar is voor consumenten en afnemers. Sinds Juli 2012 is het wettelijk verplicht gesteld dat biologisch goedgekeurde producten dit label gaan dragen.
Een EKO keurmerk op een verpakking geeft aan dat het desbetreffende product voldoet aan de Europese wettelijk gestelde normen voor ecologische producten en productiemethoden. Dit houdt ook in dat het garandeert dat er bij productie geen kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt. Daarbij mogen er geen kunstmatige geur,kleur en smaakstoffen worden gebruikt. Ook het mengen van antibiotica en groeihormonen door veevoeder niet toegestaan.
De uitdrukking ” biologisch” is wettelijk beschermd.
Zodra een product het EKO-keurmerk mag dragen mag het zich een biologisch product noemen.
Het gebruik van een EKO keurmerk is aan zeer strenge regels gebonden. Het mag pas worden gebruikt na toestemming van SKAL.
SKAL biocontrole zet zich als toezichthouder in voor aantoonbare betrouwbaarheid van alle biologische producten in Nederland.
Zoals je hebt kunnen lezen in mijn artikel over keurmerken in de supermarkt,is de term biologisch een beschermde term, en mag een voedingsmiddel, maar ook een landbouwproduct alleen zo genoemd worden als het aan alle wettelijke voorschriften voldoet.
De Europese overheid bepaalt deze regelsen bijna 3300 gecertificeerde biologische ondernemers leven deze na. Er wordt hierop regelmatig streng gecontroleerd. Dit moet een consument een garantie kunnen bieden dat een biologisch product ook ECHT biologisch is. SKAL houdt toezicht op het gehele biologische keten in Nederland in opdracht van het Ministerie van EZ.
ECHT WAAR?
Tot zover kunnen we aannemen dat wat we biologisch kopen met een EKO keurmerk, dat dit ook echt biologische producten zijn. Toch wordt er ook in de biologische wereld flink gesjoemeld. In Nederland is dit zoals je hierboven hebt kunnen lezen aardig goed geregeld. Echter nemen ze het in het buitenland allemaal niet zo nauw. Er worden erg veel buitenlandse biologische producten verkocht in Nederland die geen EKO keurmerk dragen of een onbekend of vaag label bezitten. In 2001 is dit al eens onderzocht in opdracht van het toenmalige ministerie van landbouw, natuurbeheer en Visserij. Accountantskantoor KPMG onderzocht vele biologische producten uit het buitenland afkomstig en kwam tot de conclusie dat op veel producten het risico bestaat dat ze niet van biologische oorsprong zijn.
Er zijn ook ontzettend veel biologische producten in de omloop die waarschijnlijk wel ” echt” biologisch zijn, maar geen EKO keurmerk dragen.Dit betekent dat deze niet zijn gecertificeerd bij SKAL. Pas als een biologische onderneming gecertificeerd is bij SKAL, is het gegarandeerd biologisch en mag het ook zo worden genoemd.
Veel ondernemers brengen hun biologische producten op de markt zonder keurmerk.Dit geeft een consument naast een hoop wantrouwen ook absoluut geen zekerheid. Ook mogen er geen kreten op staan als ” 100% biologisch” . Een biologische ondernemer is dus zelf ook het best gebaat bij een certificatie.
VELE VARIANTEN
Sinds Juli 2012 is het inmiddels bekende ” groene blaadje” verplicht gesteld als officieel EKO keurmerk voor geheel Europa. Dit is ingevoerd om de ” wildgroei” op de EKO keurmerken te verminderen/te voorkomen. Als ieder land gewoon hetzelfde EKO keurmerk heeft, blijft dit een stuk overzichtelijker. In Nederland werd voordat het groene blaadje werd geïntroduceerd in 2012, vooral gebruik gemaakt van een zwart logo. Dit logo is inmiddels zo goed als verdwenen, al kunnen we het zeer zelden nog wel eens terugvinden. Er werd in 2012 ongeveer twee jaren voor uitgetrokken om een overstap te maken van het zwarte logo naar het Europese groene blaadje.
Sinds de invoering van het groene blaadje is ook de verwarring een stuk verminderd. Het aantal verschillende keurmerken namen drastisch af waardoor consumenten zich konden vasthouden aan één EKO keurmerk.
Voor iedere categorie/branche in de biologische wereld zijn er wel keurmerken. Zo heb je een keurmerk voor FairTrade producten en een speciale voor biologische textiel.
Ook in de biologische voedingsindustrie zijn er naast het groene blaadje nog een kruiwagen vol aan andere keurmerken. Wat houden deze nu precies in?
DEMETER
Het ” demeter” keurmerk is het officiële keurmerk van de Vereniging voor Biologisch-Dynamische Landbouw. Net als bij het EKO keurmerk is SKAL de controlerende organisatie achter dit keurmerk.
Een Demeter keurmerk staat garant voor aanvullende antroposofische voorwaarden. Dit houdt in dat er veel aandacht wordt besteed aan de zorg voor de bodem en het landschap. Zeer essentieel hierbij is het begeleiden van kringlopen op het bedrijf. Hierin worden naar evenwichten gestreefd tussen voeding, mens en dier met behoud van bodemvruchtbaarheid. Bij het telen wordt ook gekeken naar natuurlijke processen waaronder kosmische invloeden.
AB ( Agriculture Biologique)
Omdat we erg veel biologische producten vanuit Frankrijk in Nederland verkopen, komen we dit keurmerk ook erg vaak tegen. Dit label is eigendom van de Franse overheid en wordt gecontroleerd door de organisatie ” Qualité France”. Het keurmerk wordt veel gebruikt op producten uit de gecontroleerde biologische landbouw. De eisen van de Franse overheid zijn vrijwel identiek aan de eisen in Nederland. Dit is vooral gedaan zodat beide keurmerken ongeveer gelijk op gaan aan de minimaal gestelde eisen die in de EU-verordening voor biologische productiemethoden zijn vastgelegd. Dit AB-keurmerk kun je zowel afzonderlijk als naast het groene blaadje tegenkomen op verpakkingen uit de biowinkels.
Naast het Franse AB label zijn er vanuit het buitenland nog meerdere van dit soort labels, die we in Nederland kunnen tegenkomen.
Al deze keurmerken hebben in hun land van afkomst weer zo hun eigen organisaties. En ook verschillen de eisen nauwelijks van de Nederlandse eisen.
Voor België is dit bijvoorbeeld het Bio-garantielabel.
het EU logo ( biologische landbouw)
Er bestaat ook een speciaal EU-logo. Dit logo mag alleen worden gebruikt op biologische producten waarvan ALLE ingrediënten zowel uit de biologische landbouw afkomstig zijn als uit een EU-land afkomstig.
De woorden ” biologische landbouw” worden in het EU-logo zelf in eigen taal geschreven.
MAX HAVELAAR
Max Havelaar is een stichting die streeft naar het bevorderen van eerlijke handel en het verbeteren van werk en leefomstandigheden op en rondom plantages.
De nadruk ligt vooral op eerlijke en directe handel met producenten uit ontwikkelingslanden. Er wordt eerst een kostendekkende prijs vastgesteld, daar bovenop een vastgelegde meerprijs ( premie) en voor biologisch geteelde producten een extra toeslag. Bij de teelt van Max Havelaar producten moet zeer spaarzaam met bestrijdingsmiddelen. Max Havelaar stimuleert producenten op langere termijn een werkplan te ontwikkelen om tijdens de teelt de natuur en milieu zo min mogelijk tot niet te belasten.
Je komt op veel verpakkingen naast het groene blaadje ook het Max Havelaar keurmerk tegen. Dit betekent dat het voldoet aan de eisen van beide partijen: biologische teelt en eerlijke handelsvoorwaarden.
Voor bananen is er een afzonderlijk Max Havelaar keurmerk: het EKO- Oké keurmerk.
ERKEND STREEKPRODUCT
Je komt hier en daar wel wat echte streek-producten tegen in de biowinkel.Ook deze producten kunnen een erkend keurmerk dragen.
Dit keurmerk is vooral bedoeld ter ondersteuning van kleinschalige agrarische gezinsbedrijven waar kwaliteit zeer hoog in het vaandel staat. Streek-eigen producten dragen een Milieukeur of een Eko keurmerk. Een vrij bekend streekproduct is bijvoorbeeld ” waddenproduct”. Diverse producten die in deze streek worden gemaakt dragen een extra keurmerk.
MILIEUKEUR
Het Milieukeur is eigendom van Stichting Milieukeur.
Na een aanvraag van een producent wordt het keurmerk verleend als het aan de hoog opgestelde eisen voldoet. Globaal gezien zijn dit voornaam eisen die vergeleken met andere soortgelijke producten veel minder belastend zijn voor het milieu.
Dit gaat niet gemakkelijk. Er vindt een intense toetsing plaats van een product,van ” rock bottom” tot het einde. Grondstofwinning, productievan materialen, gebruik en fabricage van het product, afvalverwerking, niets wordt over het hoofd gezien. Voor de voedingsbranche wordt een ” Agro-Milieukeur” merk gebruikt.
BIOLOGISCHE PRODUCTEN UIT DE SUPERMARKT
Ook in de plaatselijke supermarkten komen we steeds meer biologische producten tegen. Deze producten dragen veelal het groene blaadje. Maar let op: dit is niet bij alle producten het geval. Een goed voorbeeld is de ” puur en eerlijk” biologische lijn van supermarktketen AH, inmiddels veranderd naar ” biologisch”. Zij hebben een eigen ” keurmerk” ontwikkeld die volgens AH staat voor ” extra zorg voor mens, dier, natuur en milieu”. Eigenlijk is dit merk een soort vergaarbak voor biologisch, ecologisch, faitrade, duurzaam enzovoort. Onlangs dook organisatie Foodwatch eens in deze lijn en kwam tot schrikbarende conclusies. Zo kwamen zij er achter dat een scharrelkip een zeer beroerd en triest leven heeft gehad even zo goed het ” puur en eerlijk” keurmerk krijgt als het echte biologische kippetje.
Puur en eerlijk is dus een soort keurmerk zonder de bijbehorende onafhankelijke keurmerkorganisatie. Zoiets als een bakker die zijn eigen boterham keurt.
Het puur en eerlijk keurmerk staat voor de verantwoording dat tenminste één ingrediënt verantwoord is. De rest kan dus gewoon bestaan uit smaakversterkers, E nummers en andere kunstmatige ellende of dier-onvriendelijke rommel.
Niet ALLES is onverantwoord ,maar het is bij de biologische producten uit de supermarkten vooral een kwestie van goed de etiketten lezen.