Paardenbloem…geen onkruid, maar goud!

Velen zien ze als een lastig en hardnekkig onkruid: paardenbloemen. Wellicht denk jij er net zo over, en sta je helemaal niet zo stil bij deze gele bloemen, die zelfs gewoon midden in de stad voorkomen, uitgroeiend tussen stoeptegels. Na het lezen van dit artikel, zul je vast geheel anders kijken naar zo’n gele bloem. Paardenbloemen zijn meest ondergewaardeerd. Sterker: het zijn één van de meest heilzame en gezondste cadeautjes uit de natuur.

WAT ZIJN PAARDENBLOEMEN?

Even “ way back” terug in de tijd. Paardenbloemen komen oorspronkelijk uit Europa en Azië. Bij voorkeur groeien ze op vochtige, drassige weilanden, maar ook in tuinen en op vuilstortplaatsen. Alhoewel ze graag gedijen op stikstof-vrije gronden, weet de plant zich ook prima te ontwikkelen en staande te houden onder minder luxe omstandigheden, zoals tussen stoep/terrastegels.

Paardenbloemen hebben geen enkele moeite om boven steen en beton uit te bloeien
De plant bezit een zeer diepe penwortel die vrij moeilijk in zijn geheel is uit te graven. Tegenwoordig groeit de plant overal ter wereld waar er goed zonlicht is, en op zonnige plaatsen. Het zijn taaie rakkers, en erg moeilijk om uit te roeien. Vandaar ook waarschijnlijk, dat ze de naam “ onkruid” hebben gekregen.
De paardenbloem werd al in de late middeleeuwen in de volksgeneeskunde toegepast. Al vanaf 1485 beschrijven kruidenboeken de paardenbloem en zijn werking. Alle delen van de bloem zijn veilig te gebruiken. Chinezen kennen de plant al sinds de 7e eeuw. In de middeleeuwen noemde men de plant “ dens leonis” ( Latijns) wat “ leeuwentand” betekent, en verwijst naar de bladeren van de plant die op leeuwentanden lijken. Andere bronnen stellen dat de naam afgeleid is van de Griekse woorden “ taraxis” ( oogziekte) en “ akeomal” ( genezen) Dit verwijst naar de toepassing van de paardenbloem bij een oogziekte met de naam taraxis tijdens de middeleeuwen. In het westen gebruikt men de bladeren en de wortel afzonderlijk, in China benut men de gehele plant ( pu gong ying)

Vrijwel iedereen kent de paardenbloem wel, zij het niet direct van naam, dan wel direct herkenbaar als bloem. De bloemen bloeien vanaf de vroege lente in het voorjaar. Dit gaat vooraf aan de groei van kleine hoefblad, wat veel mensen aanzien als de paardenbloem zelf. Bij bewolkt weer en in de nachtelijke uren sluit de bloem zich, net als goudsbloemen. Soms kunnen we hele velden/weilanden aantreffen die vol gele pracht en praal in bloei staan. Ook kinderen vermaken zich prima met de “ pluizenbollen” Wie heeft als kind ( en soms ook nu om het kind in ons weer even naar boven te laten komen) nu niet ooit zo’n pluizenbol leeg geblazen? Dieren lusten er ook pap van. Wie konijnen heeft, weet dat deze werkelijk dol zijn op verse paardebloemblaadjes.
Het bloemhoofdje van de paardenbloem lijkt op een bloem, maar is samengesteld uit een groot aantal kleine bloemetjes. Het bestaat uit enkel gele lintbloemen. De pappus bestaat uit haren en wordt beschouwd als een gereduceerde kelk. De stengel is altijd hol, en heeft geen blad. De bladeren staan in een bladrozet bij elkaar. Ze zijn bochtig getand en diep ingesneden. Worden de planten gekneusd, vloeit er uit de plant witte, melk-achtige vloeistof, die paardenbloem-melk wordt genoemd. Deze geven bruine vlekken.

Paardenbloemen groeien overal. Je kunt ze tegenkomen op de meest gekste plaatsen.

NIET ZOMAAR HEILZAAM

Het is best vreemd te noemen. Als we praten over bijvoorbeeld Sint-janskruid of rozemarijn, dan worden deze bijna met magie omgeven, terwijl de paardenbloem er maar bekaaid afkomt. En dat terwijl het juist andersom zou moeten zijn. Paardenbloemen zijn wetenschappelijk onderbouwde gezondheidsbommen, maar dat niet alleen, ze zijn bizar ( met de nadruk op bizar!) geneeskrachtig. In China waren ze er wel al vroeg achter dat deze plant veel in zijn mars heeft. Daar worden vanaf de 7 e eeuw alle delen van de plant goed benut. Met name als diureticum ( een middel dat de afgifte van water door de nieren bevordert, beter bekend als plastabletten) en stimulans voor de lever-en galfunctie. Chinezen zijn van mening dat paardenbloemen hitte ( inwendig vuur) koelt en de eliminatie van toxines bevordert. Zij passen de plant veelvuldig toe bij abcessen, acné, ( chronische) huidaandoeningen, en etterende huidaandoeningen. Het verse, witte melksap van de plant wordt zowel in het Oosten als in het Westen als remedie tegen wratten gebruikt. In Europa staan de bladeren bekend als een veilig en effectief diurecticum, de wortel heeft een zeer goede reputatie bij lever en galstoornissen.
Zoals je hebt kunnen lezen, de paardebloemen zijn goed eetbaar. De jonge bladeren zijn minder bitter dan volwassen bladeren. Door “ bleken” kan de bitterheid worden verminderd, net als dit bij witlof gebeurt. Traditioneel werden/worden de bladeren hiertoe overdekt met zand. Ze worden dan “ molsla” genoemd. Pas toen de plant als molsla werd gegeten, kreeg de plant betekenis, er werd ontdekt dat de geroosterde en gedroogde bladeren en fijn gemalen wortels een goedkopere en meer gezonde vervanging waren voor koffie. Wellicht wat minder aromatisch, maar toch. Molsla is het jonge ( minder bittere) blad van de paardenbloem.
Wetenschappers hebben aangetoond dat de plant diuretische, laxerende, cholagoge en anti-reumatische eigenschappen bezit. In onderzoeken wordt er onderscheid gemaakt tussen de werking van het blad en de wortel. De ESCOP noemt in haar monografie het blad van de paardenbloem als indicatie situaties waarin de toename van de urinestroom gewenst is zoals bijvoorbeeld bij reumatische aandoeningen en ( ter preventie van) nierstenen. In de monografie van de wortel van de paardenbloem vermeldt de ESCOP als indicatie herstel van lever en galfunctie, dyspepsie en gebrek aan eetlust.
Wat meest wordt gebruikt van de plant zijn de bladeren en de wortel. Deze hebben extreem veel werkzame bestanddelen.

 

BLADEREN

Dierstudies toonden aan dat extracten bereid uit bladeren zeer krachtige diuretische eigenschappen bezitten. De werking is aangetoond krachtiger dan extracten bereid uit de wortels. Deskundigen schrijven deze werking toe aan het extreem hoge kalium-gehalte van de bladeren. Dierstudies toonden eveneens cholagage en choleretische eigenschappen aan. Inname van aftreksels van verse of gedroogde bladeren veroorzaken een verdubbeling van de galproductie.

WORTELS

Vervolg onderzoeken met wortel-extracten brachten echter ook cholagoge en cholerische eigenschappen aan het licht. In deze dierstudies werden ook vermeerderingen van galproducties aangetoond. Humane studies bewezen dat de wortel de lever en galfuncties stimuleren. De beïnvloeding van de algemene stofwisseling en van de celfunctie door de vele enzymen uit de plant zou gunstige uitwerkingen geven op de lever en galfunctie. De wortel werkt enkel preventief en bezit geen galsteen-oplossende eigenschappen.
Aanvullend wetenschappelijk dieronderzoek bewees dat de extracten van de gehele plant bij dieren ontstekingsremmend werkt. Uit humane studies bleek dat plantenextracten met succes toe te passen zijn bij de behandeling van virale hepatitis. Vele andere aangetoonde medicinale voordelen zijn o.a: ontstekingen van de huid, psoriasis, ziekte van Pfeiffer, leverzwellingen en levercirrose, constipatie, hoofdpijnen, en chronische ontstekingen.
Paardenbloemen staan bol van belangrijke voedingsstoffen. Belangrijke vitaminen als vitamine B1, B2, B3, en vitamine C, en vel essentiële mineralen als calcium, seleen, zink, magnesium, mangaan, ijzer, fosfor, en natrium.

Zoals je hebt kunnen lezen, kun je paardenbloemen verre van beschouwen als onkruid, maar juist als goud. En dat ook nog eens gratis en voor niets uit de natuur. Alhoewel het geheel veilig is verklaard en het vroeger ook als molsla op groentemarkten werd verkocht, moet er toch voorzichtig en verstandig mee worden omgegaan. Dagelijks twee blaadjes paardenbloem tot een ons paardenbloemblad gebruiken is veilig. Wil je paardenbloem echt gebruiken als geneesmiddel, is het verstandig consult te nemen bij deskundigen en/of fytotherapeuten. er zijn vele pillen, poeders, drankjes, extracten en moedertincturen op de markt, dit moet ook met de nodige voorzichtigheid worden geconsumeerd. Qua bijwerkingen: inname van plantenextracten kan bij daarvoor gevoelige personen allergische reacties veroorzaken. Aanraking met de plant kan contactdermatitis oproepen. De genoemde reacties ontstaan door het sesquiterpeen lactoon taraxinezuur. Mensen met overgevoeligheden moeten extra voorzichtig zijn en bij klachten meteen het gebruik staken.
Gebruik je medicijnen, laat je dan ook goed informeren. Wees ook goed geïnformeerd als je gaat wildplukken.

Gedroogde varianten kun je vinden in de biowinkel. Daar vind je paardenbloem in gedroogde wortel en in gedroogd blad. Een goed merk is “ het Blauwe huis”. Deze werken nauw samen met demeter ( biologisch/dynamisch)

 

Met deze gedroogde bladeren en wortel kun je perfect thuis zelf pure extract maken. Hoe je dit moet doen, lees je hier.