Roggebrood…..is dat gezond?
Er zijn zo van die dingen waar ik echt nooit genoeg van kan krijgen. Ik ben bijvoorbeeld verzot op kwark, en roggebrood. Velen kijken mij wat verdwaasd aan, als ze mij vragen waar ik echt gelukkig van wordt. Mijn antwoord is dan nooit chocolade , ijs, patat, gebak en taartjes, bij mij is het kwark en roggebrood 😁 Over roggebrood is gek genoeg maar weinig bekend. Natuurlijk weten velen wel hoe het er zo’n beetje uitziet, maar het fijne weten ze niet te vertellen, en dat is jammer, want er valt juist zo ontzettend veel te vertellen over roggebrood. Bovendien wordt totaal onderschat HOEVEEL voedingswaarden roggebrood heeft. Hoogste tijd dus, om er aandacht aan te gaan besteden!
WAT IS ROGGEBROOD?
Laten we bij het begin beginnen. Roggebrood is een zeer donkerbruin gekleurd stukje compact en zwaar brood, wat wordt gemaakt van rogge, water, en zout, soms ook met gist of zuurdesem. Wist je, dat roggebrood, voordat de Hollandse pieper ( aardappel ) zijn intrede deed, hoofdvoedsel was in Nederland en België? Later werd tarwebrood het hoofdvoedsel, maar way back was dat dus roggebrood. Het “ gewone” brood verschilt in heel veel opzichten van roggebrood. Het is niet alleen anders van textuur, kleur, vorm en smaak, ook wordt het op een geheel andere wijze gebakken.
Roggebrood wordt meer gegaard, dan dat het wordt gebakken in de oven. De oven heeft tijdens het bakken een veel lagere temperatuur waardoor ook het gehele bakproces wel twee keer langer duurt dan het bakken van gewoon brood. Tijdens de bereiding mag de oven ook niet meer worden opgestookt, omdat het anders een knoert-harde korst zou krijgen waar je je tanden op kan breken. Meestal wordt er roggebrood gebakken als de bakkers klaar zijn met het bakken van gewoon brood, als de temperatuur daalt in de oven. Dit wordt “ bakken bij een afliggende oven” genoemd. Er zijn vele varianten in roggebrood, die streekgericht zijn. Ruwweg gezien zijn er drie soorten te onderscheiden:
* NOORDELIJKE SOORTEN ( Fries en Gronings)
* GELDERS
* ZUIDELIJK ( Brabants en Limburgs)
In het Noorden en Oosten van Nederland werd vroeger onwijs veel rogge verbouwd. In deze streken wordt het roggebrood gebakken van gebroken roggekorrels. Het binnenste ( kruim) is vochtig. Omdat het zetmeel uit de roggekorrel tijdens het lange productieproces in suiker wordt omgezet, krijgt het brood een zeer donkere kleur, en is het zeer mals. Dit verklaart meteen de licht zoete smaak.
In het Zuiden van Nederland is het roggebrood minder zoet en een stuk lichter en heeft het een iets drogere textuur. In Brabant en Limburg wordt roggebrood gebakken van gemalen rogge ( meel) en tarwemeel. Hierdoor krijgt het een lichtere kleur, is het wat droger en heeft het een iets hardere korst. In het zuiden duurt het bakken van roggebrood ongeveer twee uur, de Friezen doen er wel 15 tot 20 uur over, en in Gelderland neem de bereiding zo’n 10-15 uur in beslag. Deze verschillen hebben te maken met het vochtigheidsgehalte van het deeg.
IS ROGGEBROOD GEZOND?
Roggebrood is in heel veel opzichten erg gezond. Het is uiteraard wel sterk afhankelijk van het soort en de ingrediënten, maar echt traditioneel roggebrood heeft vele gunstige gezonde effecten. Ik zet er een paar op een rij:
1) HET BEVAT MINDER KOOLHYDRATEN DAN GEWOON BROOD
De koolhydraten liggen beduidend lager dan een gewone boterham. Met gemiddeld zo’n 30-35 gram per 100 gram is dit verschil best opmerkelijk. Dit is goed nieuws voor de mensen die graag op hun koolhydraten letten. Bovendien gaat het om langzamere koolhydraten waardoor je veel langer verzadigd blijft.
2) HET IS ZEER RIJK AAN VOEDINGSVEZELS
Kom je flink wat vezels tekort op een dag? Dan is het zeker een erg goed idee om iedere dag een plak roggebrood te eten. Je krijgt per 100 gram roggebrood maar liefst zo’n 9 gram vezels binnen, wat beduidend meer is tegenover 100 gram volkoren brood ( 6 gram ) Vezels zijn nodig voor ee goede , regelmatige en soepele stoelgang. Meer lezen over vezels? KLIK HIER
3) TWEE KEER MEER VITAMINE B6 DAN GEWOON VOLKORENBROOD ( per 100 gram)
Vitamine b6 is een wat onbekende vitamine, maar daarom niet minder belangrijk voor ons. Het speelt o.a een zeer belangrijke rol bij onze stofwisseling en de afbraak en opbouw van aminozuren. Het reguleert bovendien de werking van bepaalde hormonen en is nodig voor de groei, bloedaanmaak en een goede werking van het zenuwstelsel. Maar vooral is het een erg belangrijke schakel in ons immuunsysteem, iets wat we anno 2020 zo hoog en optimaal mogelijk moeten zien te houden. Roggebrood bevat twee keer meer vitamine b6 dan gewoon volkoren brood per 100 gram gemeten. Het is daarom best slim om iedere dag een plakje roggebrood te genieten.
4) HET IS RIJK AAN IJZER
Roggebrood blinkt ook behoorlijk uit in ijzer. Wil je meer lezen over ijzer? KLIK HIER
5) VEEL KALIUM
Roggebrood is erg rijk aan kalium. In roggemeel zit zelfs maar liefst twee x zoveel meer kalium als in volkoren tarwemeel.
Het is verder rijk aan vitamine E, en eiwitten. Echter: roggebrood moet je niet TER VERVANGING voor gewoon brood beschouwen. Het mist namelijk wel weer een aantal vitaminen en mineralen, zoals selenium en magnesium, foliumzuur en jodium, die wel in gewoon brood voorkomen. Maar, als je deze vitamine en mineralen uit andere bronnen put ( o.a groente en fruit) kan je het wel vervangen. Waar roggebrood wellicht meest om bekend staat is dat het vrij zwaar is, letterlijk en figuurlijk. Het is zeer vullend en voedzaam, waardoor je vrij snel verzadigd bent. Het is daarom meest passend in vermagering-dieten.
HET ENE PLAKJE IS DE ANDER NIET
We kunnen anno 2020 nog steeds roggebrood kopen. Wellicht niet meer zo ruim gesorteerd, maar de gemiddelde supermarkt heeft nog aardig wat keuze. Meestal gaat het om een Friese soort en een “ gewoon” donker soort. Het merk BOLLETJE was en is nog altijd de marktleider in roggebrood in Nederland. Ze verkochten vroeger vrij veel soorten, inmiddels is het teruggeschroefd naar drie soorten. Supermarkt ketens verkopen ook soms huismerken, of onbekende B merken. De prijzen kunnen sterk variëren. Je kunt al een pakje roggebrood kopen voor € 50 eurocent, maar ook zo’n € 3-4 euro betalen voor dezelfde inhoud. De prijsverschillen hebben meestal te maken met de producties, of iets biologisch is of niet, en een merk. Sommige warme bakkers ( ja, ze bestaan hier en daar echt nog! ) bakken zelf roggebrood.
Waar moet je goed op letten?
– BEKIJK DE INGREDIËNTEN :
Roggebrood bestaat traditioneel uit rogge, water, en zout en mogelijk gist. Om een roggebrood verkoopbaar en houdbaar te maken worden er vrij vaak allerlei hulpstoffen toegevoegd, denk aan conserveermiddel, emulgator, en zelfs suiker. Wil je een echt gezonde variant, zorg er dan voor dat het roggebrood bestaat uit rogge / water/ zout en eventueel gist. Ook in dit geval geldt: hoe langer een ingrediënten lijstje, hoe ongezonder .
– KOOP BIOLOGISCH:
Betreft roggebrood kan het zeker lonen om het biologisch in te kopen. Hieraan worden strengere regels gebonden waardoor je een gezondere variant kunt scoren. Zo mag het gebruikte rogge ( korrel of meel) niet zijn bespoten met kunstmatige pesticiden, en niet genetisch zijn gemanipuleerd. Ook worden biologische varianten vaak traditioneel gebakken.
– VRAAG NAAR INGREDIËNTEN BIJ DE BAKKER:
Al lijkt het of vers gebakken roggebrood bij de warme bakker niet beter kan, veel bakkers werken met additieven. Wil je dus roggebrood kopen bij je warme bakker, vraag dan gerust naar wat er allemaal in zit.
– LET OP HET ZOUTGEHALTE:
Veel roggebrood bevat aardig wat toegevoegd zout. Kijk goed naar de voedingswaarde om te bekijken hoeveel zout je pakje roggebrood bevat.
– KIES EEN JUISTE VOEDINGSWAARDE:
Omdat roggebrood uit verschillende ingrediënten kan zijn samengesteld, kunnen de voedingswaarden ook sterk uiteenlopen. In vrijwel alle verkrijgbare roggebroodjes in supermarkten vinden we wel iets van een mengsel van rogge met tarwe. Of wordt roggebrood bijvoorbeeld uit rogge korrels gemaakt of uit roggemeel. Dit heeft invloed op de uiteindelijke voedingswaarden. Roggebrood heeft geen standaarden als het op voedingswaarden aankomt. Soms lees je ook “ roggeschroot” bij de ingrediënten. Tijdens de schroot-fase van het malen van granen worden de geconditioneerde graankorrels met behulp van vijf opvolgende walsen-paren in drie fracties verdeeld ( de kiemen, de zemelen en grote delen endosperm, ook wel gries ) De afstand tussen de in-verschillende-snelheden tegen elkaar indraaiende walsen-paren wordt na iedere wals-stap verkleind. Anders gezegd is roggeschroot een verfijnde massa. Schroot wordt bijvoorbeeld veel gebruikt om bier van te maken. Het “ schroten” is tevens een onderdeel van het proces om van rogge meel te maken.
WAT KUN JE ERMEE?
Roggebrood wordt in Nederland nog het meest gegeten als bijgerecht voor in de erwten-snert, en tijdens het ontbijt. Bij de erwtensoep wordt het meestal belegd met een plakje spek. Tijdens het ontbijt wordt het meest belegd met een plakje kaas. Roggebrood is veelzijdig. Je kunt het bijvoorbeeld ook door een salade brokkelen voor een heerlijke bite. Ook kun je wat roggebrood mee stoven in een stoofpotje. Het is vooral een zeer voedzaam en lekker tussendoortje, al geldt dat “ lekker” niet voor iedereen. 😄 Ik ken een aantal mensen die gruwelen van roggebrood, en de geur hen al wegjaagt. Er wordt ook wel eens gezegd dat je roggebrood moet “ leren” eten. Voor sommigen is roggebrood niet echt gezond, omdat het vrij zwaar op de maag kan liggen. Fries en Brabants roggebrood is iets lichter, waardoor deze minder zwaar op de maag liggen. Roggebrood smaakt vol en smeuïg, de zuurdesem-varianten bevatten een licht zurige smaak.
De ingrediënten , daar wil ik het tot slot nog even kort over hebben. Eerder vertelde ik al in de tips waar je op moet letten bij het kopen van roggebrood dat roggebrood veel tot onwijs veel zout kan bevatten. Dit kan echt behoorlijk oplopen, het is daarom slim om daar goed op te letten. Sommige soorten bevatten per plakje gemiddeld een gram zout wat uiteraard SKY HIGH is. KLIK HIER om alles over zout in ons voedsel te lezen en hoeveel we per dag zouden moeten innemen.
Roggebrood kan ook behoorlijk ongezonder worden door talloze toevoegingen. Suiker komt vrij vaak voor, maar ook voedingszuren / melkzuren, conserveermiddelen en emulgatoren. Echt ambachtelijk traditioneel roggebrood heeft dat allemaal niet nodig. Let nogmaals GOED op de ingrediënten en de voedingswaarden.
Ik koop het roggebrood van het merk EKOLAND. Daar zit niet meer of minder in dan volkoren rogge, water, zeezout en gist. Ik heb ze ook vanwege de vraag in de puur & fit shop gezet. KLIK HIER om direct te bestellen
In Denemarken is het ‘gewone’ brood meestal op basis van roggemeel ipv tarwe en bestaat idd ook alleen uit de ingrediënten rogge, water, zuurdesem en zout. Heeft dat -ondanks het ontbreken van de compacte vorm- ook dezelfde voordelen als het roggebrood dat wij hier in Nederland kennen?
Het gewone brood zoals in Nederland is niet te vergelijken met wat jij bedoelt.
Franskbrood wordt er mee bedoelt, en dat is niet waar het hier om gaat.
Nederlands roggebrood is nog volgens oud recept en ligt als een baksteen in je buik.
Deens roggebrood heeft meer toevoegingen en is luchtig.
En idd goed voor de stoelgang
Als een baksteen in je buik? Daar heb ik eigenlijk nog nooit iets van gemerkt eerlijk gezegd. Ik eet het veelvuldig en al meer dan 60 jaar …
Mooi stuk over roggebrood echter lees ik ook dat de gist vaak een boosdoener is en ik er nier niets over terugzie?
Zou roggebrood ook te verdragen kunnen zijn voor mensen met een glutenintolerantie? En kun je geschikte merken aanraden?
Nee Esther, rogge is zeer zeker niet geschikt voor mensen die geen gluten mogen.
Bestaat er roggebrood zonder gist?
Pieter
Het Deense roggebrood is heerlijk, maar 3 uur na het eten er van moet ik wel acuut naar het toilet ts het tevens laxerend ?
Dag Monique, ik ben op zoek naar roggezemelen, weet jij waar je deze online kan kopen?
Dag Monique, kan jij even reageren aub?
Is Rogge brood nu wel of niet goet voor n verlaagde bloed druk want zout speel hier n rol in
heb je ook recept om het zelf te maken?
bv hoeveel water moet je gebruiken?
alvast bedankt
Zalig!!! Met pindakaas en gekookt(koud) ei of oude kaas 🥳🥰
Ik eet die van van Dijk (Fries roggebrood) . Smeuïg en weinig meuk volgens mij 😃