Veganisme, hoe gezond is dat eigenlijk nu echt????
Een diep zuchtende kennis kwam onlangs bij mij even aanwaaien. Zij is sinds 7 maanden 100% veganistisch gaan eten. Ze had net een lange relatie achter zich gelaten en wilde het roer compleet gaan omgooien. Haar eigen doelen na gaan streven. En eentje was veganisme. Haar ex was een enorme carnivoor. Zo’n man die iedere dag een groot stuk vlees op zijn bord eiste. En alhoewel D. zelf probeerde geen vlees te consumeren, was het tussen hen continu een verhitte discussie. Om te zeggen dat dit de breuk heeft veroorzaakt gaat te ver, maar D. vertelde mij dat het zeker heeft mee gespeeld. Inmiddels zijn we 7 maanden verder en D. zit met licht betraande ogen achter de kop thee die ik haar heb gegeven.
“ …Ik snap er niets meer van Mo” zegt ze “ Ik ben in 7 maanden tijd pot-verdorie 3 kilo aangekomen! En ik sport me echt het lep-lazarus, iedere dag doe ik trouw mijn BBB oefeningen, twee keer per week die vervloekte sportschool, ik loop veel, pak de fiets in plaats van de auto…..maar toch 3 kilo aangekomen! Ik eet supergezond! “
“ WAT eet je dan zoal?” vroeg ik.
“ Vegan producten, veel groente, veel fruit, peulvruchten, noten..….daar kan toch niets mis mee zijn? Ik heb sinds mijn veganisme geen junk food meer aangeraakt!”
“ je zegt “ vegan producten….wat zijn deze producten zoal?”
“……uurhm, even denken….vleesvervangers, vegan mayonaise, vegan ijs, vegan crackers, vegan volkoren pasta, vegan kaas….van alles eigenlijk..”
Ik had direct al de rotte plek in de appel gevonden. D. vertelde dat ze dagelijks vleesvervangers at, daarnaast in de morgen ook smooties van voornamelijk fruit dronk, en zo nu en dan wat vegan reepjes en chocolade at. Het is de bekende valkuil. De zogenaamde vegan producten, waar fabrikanten op dit moment sneller mee op de markt komen dan paddenstoelen uit de grond kunnen schieten, lijken zo mooi, gezond en onschuldig. Maar de meeste veganistische producten zijn ongezonder dan het origineel. Haat verhaal triggerde mij om mij hierin eens te gaan verdiepen, want haar verhaal staat niet op zichzelf. Eerder ontving ik dit soort verhalen. Ik heb de misverstanden op een rij gezet.
1) VEGANISME IS ALTIJD GEZOND.
Als we aan veganisme denken, denken we vooral aan erg veel groente, fruit, noten en peulvruchten. Dit geeft direct een gezond imago. Als we het globaal bekijken, zien we dat een veganistisch eetpatroon inderdaad veel meer gezonde voedingsmiddelen bevat dan iemand die bijvoorbeeld vlees eet. Kies je voor een bepaalde levensstijl dan kun je de gezondheid zowel positief als negatief beïnvloeden. Er zijn studies die uitwezen, dat veganisme en vegetarisme zowel positief als negatief van invloed kunnen zijn op de gezondheid en daar wringt ook de schoen. Veganisme is in principe een gezonde stroming, maar je moet het wel goed aanpakken.
De groep veganisten leven in het algemeen gezonder. Als je begint met veganistisch eten, betekent dit, dat je bewuster met je voeding om ( wilt) gaan en daarmee ook met je algehele gezondheid. Veganisten zijn over het algemeen mensen die niet roken, niet drinken, en veel meer bewegen. Anders gezegd staan deze groep mensen bewuster in het leven. Dit heeft uiteraard altijd effect op de algemene gezondheid. De groep mensen die totaal niet bezig zijn met wat zij in hun mond stoppen zijn ongezonder dan de groep mensen die wel bewuster zijn. Dat is geen science.
Maar het betekent niet, dat veganisme ook altijd gezonder is. Door verkeerde aanpak kan een veganistisch dieet zelfs gevaren opleveren voor de gezondheid. Als er maar wat wordt aangerommeld, kunnen er zeer snel ernstige tekorten zijn van o.a belangrijke vitaminen en mineralen. De tekorten die vaak worden opgelopen zijn :
– eiwitten
– ijzer
– vitamine B12
– magnesium
– jodium
– kalium
– calcium
– vitamine D
Er zijn veel misverstanden over de bronnen waaruit je dit haalt, daarover later meer. Veganistisch eten is een gezonde stroming, zolang je dit goed aanpakt. Daarnaast is het niet per definitie ALTIJD gezond. Voor veel mensen werkt een vleesloos bestaan bijvoorbeeld niet. Ze verslappen of functioneren niet meer optimaal ondanks goede aanvulling.
2) MIJN ZUS IS VEGANIST GEWORDEN, DUS IK DOE MEE!
Nederland telt tussen 470.000 en 700.000 vegetariërs volgens de meest recente cijfers van de Vegetariërsbond. Dat is 3 tot 4,5 procent van de Nederlanders. Het aantal veganisten in Nederland is gestegen van ongeveer 16.000 twintig jaar geleden, tot 50.000 à 70.000 nu. Dat komt neer op zo’n 0,4 procent. De groep flexitariërs groeit gestaag. Zo at 55 procent van de Nederlanders in 2015 minimaal drie dagen per week geen vlees.Veganisme is booming. Op social media wordt je afgefikt als je nog een bord vol kip durft te fotograferen. We lijken elkaar aan te steken als een lopend vuur. Ik heb persoonlijk regelmatig de felheid van deze aanhangers ervaren. In groepen op Facebook word je vierkant uitgescholden als je het maar in je hoofd haalt iets dierlijks te eten. Het zijn soms situaties die zo heftig zijn dat er serieus kan worden afgevraagd wat dit te maken heeft met veganisme. Fanatisme kan behoorlijk uit de hand lopen in deze groepen.
Wat ik veel zie, is dat iedereen elkaar volgt en na-aapt. Een reactie, hoe klein ook, kan een ander al meteen doen wankelen en bijvoorbeeld doen besluiten een bepaald product maar niet meer te eten omdat iemand heeft geroepen dat daar mogelijk dierlijk eiwit in kan zitten.
Dit zijn uiteraard geen redenen om veganistisch te gaan leven. Dit moet je voor jezelf doen. Kennis D. had de beslissing wel overwogen gemaakt na haar relatiebreuk. Haar verlangen om veganistisch te leven speelde al langer. Haar besluit was er eentje van haarzelf, en dat is het meest belangrijk.
Begint je zus bijvoorbeeld aan een veganistisch eetpatroon, wil dat niet zeggen dat jij vrolijk mee kan / hoeft te doen. Veganisme is meer dan meedoen met een meute. Als ik naar mezelf kijk, heb ik voor mezelf een manier gekozen waarin ik mij senang voel. Ik ben 98% veganistisch. Ik eet bio-dynamische yoghurt en kwark, en verse eieren die ik zelf raap bij de boer waar de kippen vrolijk in het rond huppelen. Dit geeft mij een goed gevoel. Wat een ander daarvan vind boeit mij totaal niets. Veganisme is er in veel vormen. Veganisme is in ieder geval geen spelletje waaraan je meedoet.
3) DE BELANGRIJKE VOEDINGSSTOFFEN KUN JE OOK UIT ANDERE BRONNEN HALEN
Op internet vinden we enorm veel artikelen waarin vele bronnen staan vermeld waaruit je de belangrijke ( essentiële) voedingsstoffen kunt halen. We lezen veel noten, groente, fruit, peulvruchten en volkoren producten. Wat wordt vergeten is dat veel van deze bronnen niet VOLWAARDIG zijn, of zo weinig bevatten, dat je wel heel erg extreem veel moet eten om aan de ADH te komen. Je zou bijvoorbeeld kilo’s noten moeten eten , of kilo’s spinazie. Dat wordt natuurlijk nooit behaald, waardoor ongemerkt veel tekorten kunnen ontstaan terwijl wordt gedacht dat er aanvullend wordt gegeten.
De belangrijke vitamine B12 is een complexe vitamine. Vitaminen verdelen we om te beginnen in twee delen: de in vet oplosbare vitaminen en de water oplosbare vitaminen. Vitaminen in vet oplosbaar zijn:
- Vitamine A
- Vitamine D
- Vitamine E
- Vitamine K
De in water oplosbare vitaminen zijn:
- Vitamine C
- Alle B-vitaminen
Vitamine B12 is echter nogal uitzonderlijk in deze rijtjes. Het is namelijk net als alle andere B-vitaminen dus in water oplosbaar, maar heeft net als alle in vet oplosbare vitaminen wel een voorraad in het lichaam. Die voorraad is voldoende van drie tot soms zelfs wel tien jaren. Zodra deze voorraad op gaat raken, gaat de bloedwaarde dalen, en ontstaat er een tekort. Je kunt dus zeer lange tijd teren op een voorraad, waardoor je niet indirect iets zult merken, en ook niet direct alarm kunt slaan. Net zolang het kan duren eer je iets van een tekort zult merken, is een tekort ook niet zomaar even binnen no-time opgelost. Vitamine B12 staat ook bekend als cobalamine. In het centrum van vitamine B12 zit een metaal: kobalt. Daarom ook de naam cobalamine. Natuurlijke vormen die in ons voedsel voorkomen zijn hydroxy-en adenosylcobalamine en methyl. Vitamine B12 wordt gemaakt via micro organismen. Mensen kunnen wel vitamine B12 aanmaken middels de mirco organismen in de darm aanwezig, maar dit gebeurt echter in een deel van de darmen waar het dan juist niet meer kan worden opgenomen. Anders gezegd: we zijn dus afhankelijk van de vitamine B12 inname via ons voedsel. Iemand kan voldoende vitamine B12 binnen krijgen middels voeding, maar lijden aan een opnamestoornis. Dan is een voedingsadvies niet effectief. Waar een verkeerd voedingspatroon wél een grote rol in kan spelen, ligt hoog bij veganisten en vegetariërs. Met name veganisten krijgen geheel geen dierlijke producten binnen. Dierlijke producten zijn één van de grootste vitamine B12 leveranciers voor ons lichaam. Velen denken ook dat we voldoende vitamine B12 kunnen halen uit enkel plantaardig voedsel. Dit is helaas niet het geval. De plantaardige vorm van vitamine B12 kan door het menselijk lichaam niet worden gebruikt. Dit komt, omdat het vitamine B12-analogen zijn. Analogen lijken op vitamine B12, maar zijn geen actieve vorm van de vitamine. En wat er wel aan vitamine B12 aanwezig is, is zo weinig, dat het te weinig is om aan de ADH ( aanbevolen dagelijkse hoeveelheden ) te komen.Vitamine B12 komt alleen voor in voedingsmiddelen van dierlijke afkomst. Zoals vlees en zuivel, vis en eieren. In algen en zeewier komt het ook voor, maar zoals eerder geschreven heeft deze vitamine geen werking. Omdat veel mensen nu graag mee willen doen met gezondheidstrends, wordt ook veel vlees gemeden. En daarbij ook eieren. Dit kan een fiks tekort gaan opleveren. Zorg er dus voor, dat je een goed supplement bijslikt, als je ervoor kiest geen vlees meer te eten. En eet ook veel eieren, als je niet geheel veganistisch wilt leven. In eieren zit ook vrij veel vitamine B12. Wat je in ieder geval nooit moet doen is zomaar stoppen met het eten van vlees. Zorg dat je jezelf goed inleest op welke punten jij het belangrijk vind dit te laten, en wat daarvoor het beste vervangbaar is. Dit geldt overigens ook voor bijvoorbeeld gluten weglaten. Speel nooit met je gezondheid. En bij twijfel, direct actie ondernemen.
4) IK KOOP KANT EN KLAAR VEGAN PRODUCTEN
Nu dat veganisme booming business is geworden zitten fabrikanten uiteraard ook niet stil. Iedere week komen er wel nieuwe vegan producten op de markt. Het lijkt een luxe voor vegans maar de werkelijkheid ligt anders. Natuurlijk is het tof dat vegans steeds meer “ normaal” boodschappen kunnen doen in de supermarkt. Inmiddels is alles naast biologisch ook opeens vegan geworden. Biologisch en vegan verkoopt. Het probleem met al deze vegan producten is dat deze vrijwel allemaal verre van gezond zijn. Er worden bijvoorbeeld ontzettend veel hulpstoffen ( E nummers) gebruikt om iets maakbaar en vooral eetbaar te maken. Een vleesvervanger zit bijvoorbeeld vrijwel altijd vo gepropt met kunstmatige E nummers en is bovendien voorgebakken in olie, wat zo’n product in een soort spons verandert, zodra jij de burger nog even om en om in de pan flipt. Dit levert onnodig veel transvetten op. Daarnaast komen we veel suikers tegen. Vegans eten deze vervangers dagelijks en dit kan serieuze problemen opleveren voor de gezondheid. Niet alleen vleesvervangers zitten vaak vol met hulpstoffen, ook dagelijkse boodschappen als brood, vegan kaas, soepen, plantaardige zuivel enz zitten bomvol met hulpstoffen. Als een veganist gemiddeld twee tot drie van deze vegan producten per dag consumeert kan het zelfs leiden tot schade aan de gezondheid. Vegan producten zijn ook vaak misleidend. Een fabrikant zet dit bijvoorbeeld op zijn verpakking om meer verkoop te genereren terwijl de claim negens over gaat. Een pot doperwten is bijvoorbeeld altijd veganistisch. Wel kan het een fijne aanvulling zijn om 100% garantie te hebben op 100% vegan ( toevoegingen) Onthoud goed, dat vegan producten vooral slimme marketing trucjes zijn. Gebruik je gezonde verstand. Een Cornetto ijsje wordt niet opeens zoveel gezonder als het veganistisch is . Voor alles wat eruit moet worden gelaten moet er weer iets terugkomen. Lees daarom zorgvuldig de ingrediënten en voedingswaarden op een verpakking.
5) VAN VEGANISTISCH ETEN VAL JE METEEN LEKKER AF!
Veel menen zien een veganistisch eetpatroon als een dieet. Natuurlijk zul je wat veranderingen gaan merken in gewicht als je een ander eetpatroon aanwent. Maar veganisme hoeft dan niet altijd gewicht afname te betekenen, sterker nog, het komt vaker voor dat mensen aankomen, zoals mijn kennis D. Wat gaat er fout? D. leeft een gezond eetpatroon na. Ik heb haar eetpatroon bekeken en ze gebruikt veel gezonde en verantwoorde producten. Maar zoals ik hierboven bij misverstand nummer 4 al aangaf, kunnen erg veel vegan producten een averecht effect geven. Ook veel gezonde natuurlijke voedingsmiddelen als noten , zaden, pitten en vers fruit kunnen van invloed zijn om in gewicht toe te nemen. Veel mensen springen fanatiek in een veganistisch eetpatroon. Ze beginnen de dag al meteen met verse smoothies, uitgeperste sappen uit de slowjuicer, kommen vol met havermout, noten, zaden en pitten. Tussendoor zijn daar vaak weer wat noten of een vegan reepje. Als lunch veel groenten, fruit en volkoren ( pseudo) gekookte granen. S’avonds een rijk gevulde salade, met daarbij een vleesvervanger gebakken in olie, en later op de avond nog een vega versnapering. Tussendoor wordt veel sap en andere vegan drankjes gedronken. Als toetje wordt kokosyoghurt gegeten. Allemaal goede, gezonde dingen. Maar ook deze goede, gezonde dingen bevatten suikers, vetten, koolhydraten en eiwitten. Als je je beweging daarbij niet voldoende aanpast kun je in korte tijd in gewicht toenemen. Fruitsmoothies zijn gezonder dan een glas cola, maar ook hier blijft het suikergehalte vrijwel gelijk. Noten bevatten goede vetten, maar ook VEEL. Zaden en pitten bevatten ook vrij veel vetten. Als de balans tussen energie inname en energie verbruik zoek raakt kun je al snel in gewicht toe gaan nemen. Als we naar mijn kennis D. kijken, eet zij meer energie dan dat ze verbruikt. Ik heb haar een aangepast voedingspatroon gegeven. Ze melde mij afgelopen week, dat ze al 500 gram was verloren in gewicht na 6 dagen. Ze eet nu erg veel verse groente en geen kant en klaar vleesvervangers meer, deze maakt ze voortaan zelf met lupine, of tempeh. En ze heeft haar sportschool opgezegd en is gaan doen wat ze echt leuk vind: zwemmen. Dit lijkt allemaal al direct effect te hebben. Moraal van dit misverstand is dat je vooral zelf goed naar een balans tussen energie inname en verbruik moet zoeken. Omdat dit voor iedereen weer anders is, is het belangrijk dat je je daarin goed laat informeren en zonodig begeleiden.
WAT IS NU WAT?
In vegetarisme en veganisme zitten enorm veel stromingen. En dat is erg fijn, omdat iedereen op deze manier zelf kan bepalen hoe ver hij/ zij wil gaan, en wat bij hen past.Wat is nu precies wat? Ik zet de meest belangrijkste op een rijtje:
VEGANISTEN
Een levensstijl waar , voor zover mogelijk en praktisch haalbaar, wordt afgezien van alle vormen van exploitatie en wreedheid naar dieren voor eten kleding en andere doeleinden. Veganisten gebruiken dus geen dierlijke producten. Je kan bij eten denken aan vlees, vis, zuivel, eieren, honing, gelatine, dierlijke e-nummers of producten waar deze dierlijke producten in verwerkt zitten. Veganisten eten plantaardig. Daarnaast gebruiken vegans geen kleding die gemaakt is van dieren zoals bont, leer, wol, dons, vilt, veren en zijde. Ook gebruiken vegans geen verzorgingsproducten waar dierlijke producten in zijn verwerkt, of waar dierproeven voor zijn gedaan. Tot slot gebruiken vegans geen dieren voor sport of andere vormen van entertainment zoals een dierentuin.
FLEXANISTEN
Personen die grotendeels plantaardig eten maar die er op sommige momenten toch voor kiezen iets dierlijks te eten.Bijvoorbeeld tijdens een etentje, of tijdens vakanties.
RAW VEGANS
Personen die geen voedsel eten wat boven lichaamstemperatuur is verwarmd. Zij eten dus alleen rauwe voeding.
FREEGANS
Freeganisme is een beweging van mensen die zich tegen de kapitalistische maatschappij keren. Zij menen dat er door het kapitalisme mensen (arbeiders) en dieren worden uitgebuit. Ze proberen zonder geld te leven en kiezen er daarom bewust voor om te leven van alles wat over is, omdat er ook vaak veel goed voedsel wordt weggegooid. Deze mensen worden ‘freegans’ genoemd. Niet elke ‘Freegan’ is per definitie veganist, maar wel een groot deel daarvan. Echter zijn er ook freegans die zich veganist noemen, maar wel bepaalde dierlijke producten consumeren die anders weggegooid zouden worden. Technisch gesproken zijn dit parttime veganisten.
FRUITARISME
Fruitariërs eten alleen fruit, noten, graankorrels en pitten. Ze eten geen producten waarvoor een plant gedood of beschadigd is. Er zijn stromingen binnen het Fruitarisme, waarbij wel eieren of zuivel genuttigd worden.
VEGETARIËR
Een vegetariër eet geen dieren maar vaak wel producten die van dieren afkomstig zijn, zoals zuivel en eieren. Deze groep wordt ook wel Lacto-Ovo vegetariërs genoemd, waarbij ‘lacto’ voor zuivel en ‘ovo’ voor eieren staat. Sommige vegetariërs kopen ook geen leer, voeding met gelatine of kaas waar stremsel in zit, omdat deze stoffen afkomstig zijn van het lichaam van een dier. De meeste vegetariërs houden het echter bij het niet eten van vlees en vis, en zijn flexibeler wat betreft gelatine, stremsel en leer.
LACTO VEGETARIËR
Deze groep vegetariërs eet wel zuivel, maar geen eieren. Ook eten zij geen producten waar eieren in verwerkt zijn, zoals mayonaise, koekjes of cake. Het is dus wat restrictiever dan de lacto-ovo vegetariër, die zowel zuivel als eieren consumeert.
OVO VEGETARIËR
Ovo-vegetariërs laten de zuivel links liggen maar kiezen er wel voor om eieren te eten. Daarnaast eten ovo-vegetariërs geen producten waar (koe)melkeiwit of lactose in zit, zoals kaas en melkchocolade. Ook zul je in hun winkelmandje ook geen zuivelproducten van andere diersoorten vinden, zoals geitenkaas of schapenyoghurt.
SEMI VEGETARIËR
Ben je niet sterk genoeg om “ cold turkey” te stoppen met het consumeren van vlees, en wil je dit graag afbouwen, dan wordt dit semi vegetarisme genoemd. Anders gezegd werk je naar 100% vegetarisme toe in je eigen tempo,
FLEXITARIËR
Ook wel part time vegetariër genoemd. Dit zijn mensen die tenminste twee keer per week kiezen voor een dagje geen vlees.
Tussen alle bovengenoemde stromingen zitten ook weer stromingen, zoals “ the starch solution Vegan” en de “ high carb, low fat vegan”. Een vrij nieuwe stroming die we steeds vaker tegenkomen is de RAW TILL 4 VEGAN”. Deze stroming eet tot 16.00 in de middag alleen rauw. Daarna eten ze gekookte of gebakken plantaardige voedingsmiddelen. Kortom, er zijn zoveel stromingen dat er vat wel eentje voor jou geschikt is.
GEBRUIK JE GEZONDE VERSTAND!
Linksom of rechtsom, als je graag veganistisch wilt gaan leven is het eerste wat je moet doen :
- jezelf de vraag stellen WAAROM je dit wilt. Schrijf je motieven op, om zo voor jezelf een duidelijk beeld te krijgen.
- jezelf de vraag stellen of dit HAALBAAR is. Heb je er bijvoorbeeld genoeg tijd voor? Voldoende budget? Vragen de dagelijkse werkzaamheden niet teveel van je?
- jezelf de vraag stellen HOE je dit wilt gaan invullen. Wil je 100% veganist worden of nog wel zuivel en eieren blijven eten? Wat is voor jou een comfortabele manier?
- jezelf de vraag stellen waar jij je VOORKENNIS vandaan gaat halen. Ga je dit lukraak van internet afvissen of laat jij je liever echt goed informeren?
- jezelf de vraag stellen of het INPASBAAR is in je leven. Heb je bijvoorbeeld een gezin om rekening mee te houden?
Goed voorbereid, bewust en 100% achter je beslissing staan is de enige succesformule. Pak het verstandig aan, zodat je je eigen gezondheid ( en die van anderen) niet in gevaar brengt. Veganisme is dan een zeer gezonde stroming. Tot slot: laat IEDEREEN in zijn of haar waarde. Brand niemand af als hij of zij kiest voor zuivel of voor af en toe een stukje biologisch scharrelvlees. Onthoud, dat iedereen op zijn eigen manier zijn/ haar best doet om de wereld een beetje beter te maken en ook hun eigen gezondheid op een eigen manier centraal stellen.
GERELATEERDE ARTIKELEN
VEEL PRODUCTEN STIEKEM NIET VEGANISTISCH
ALLES WAT JE MOET WETEN, ALS JE VEGANISTISCH WILT GAAN ETEN
Wat een prettig stuk om te lezen. Bedankt! Nu ben ik sinds kort (2 maanden) vegatarisch gaan eten. Slik vitamine van royal green erbij, alleen nu is de B12 tijdelijk niet leverbaar. Heb je tips voor een vervanger?
Bij het stukje tekst hierboven waarbij het gaat om Vitamine B12 tekort bij veganisten, dan wordt al vrij snel de suggestie gewekt dat het de bedoeling is om zuivel/vlees te eten. Echter ligt dat net een beetje anders.. vitamine B12 is een bacterie die veel voorkomt in de natuur.. in water bijvoorbeeld.
Tegenwoordig is ons kraanwater enorm gefilterd en zitten er geen bacteriën meer in, dus ook geen B12. Wanneer wij gewoon water uit de natuur zouden drinken zouden wij gemakkelijk genoeg B12 binnenkrijgen (heeft natuurlijk wel bijkomende nadelen). Ook zit vitamine B12 in de aarde, maar wij spoelen de gewassen extreem goed af ivm alle pesticiden e.d. dus ook daardoor blijft er weinig grond (lees vit B12) aanzitten.
Biologische groente, zonder pesticiden erop, hoef je een stuk minder goed aarde-vrij te maken voordat je ze eet. Op die manier krijg ik regelmatig beetje aarde binnen. Maar of dat voldoende B!2 oplevert betwijfel ik 😉
Wat moet je dan wel Maik, af en toe een hapje grond nemen? Je geeft niet een alternatief. Een vitamine is trouwens echt geen bacterie…..
Betse Monique,
als kritische eter (die momenteel wat vegetarische gewoonten wil veranderen in veganistische- om milieutechnische redenen), vind ik jou blog heel prettig om te lezen. Je bent genuanceerd en kritisch en je pretendeert niet te weten wat het beste is voor anderen. Dank!
Dank je wel Floor!
Beste Monique,
Ik herken ook de vegan trend en na het zien van 2 (dramatisch Amerikaanse) docu’s op Netflix ben ik blij jouw nuchtere Hollandse blog te lezen.
Je legt het goed uit en het is fijn om te zien dat er veel verschillende stromingen zijn. Fijn dat je benoemd dat je je gezonde verstand moet gebruiken en goed moet kijken wat het beste bij je past. Je wordt door de marketing en social media al gauw op het verkeerde been gezet.