De vier meest gezond verklaarde ongezonde suikervervangers
Als we door een willekeurige supermarkt wandelen, dan lijkt niets ongezond. Alles is volgens de verpakkingen wel ERGENS goed voor. Rijk aan vezels, rijk aan vitaminen en mineralen, rijk aan omega 3-6 enzovoort. Daarnaast kunnen we groots lezen wat het product NIET bevat, zoals geen kleur/geur en smaakstoffen, geen suikers of 0% vet. Heb je ooit eens wat nuchterder nagedacht waarom dit is? En waarom we nooit andere ingrediënten zoals suiker, transvet en zout net zo groot af kunnen lezen? Stel je eens voor, dat enkel de “ gewoonlijke” ingrediënten groots vermeld zouden worden op verpakkingen…… “ rijk aan transvet!” Vol met kunstmatige zoetstoffen! “ “ rijk aan suiker!” Bevat 5% zout!” Zouden we het dan nog kopen? Nee, natuurlijk niet.
ALLES VOOR HOGE VERKOOPCIJFERS
De voedselindustrie beweegt zich nog meer dan een onrustige zee. Het deinst enorm mee met voedseltrends en hypes. Als wij opeens roomboter herontdekken, dan kun je op je vingers de dagen natellen wanneer er roomboter-producten in de schappen ligt. Willen we geen suiker meer? Nou dat is geen enkel probleem. Dan gebruiken we toch gezond verklaarde suikervervangers? Producten die zijn gezoet met honing, agave, kokosbloesemsuiker ( of nectar) ahornsiroop, en de nieuwste hippe trend, dadels/dadelstroop worden op dit moment van schrijven ( April 2017) letterlijk en figuurlijk als zoete broodjes verkocht. En daar draait het om in de voedselindustrie: zo hoog mogelijke verkoopcijfers behalen. Met het welzijn en de gezondheid van mens, dier en milieu wordt nauwelijks tot geen rekening gehouden. En dat zijn wij vooral betreft gezondheid de laatste jaren gaan merken.
ROOSKLEURIGE VERHALEN GOOGLEN
Ook als we wat bewuster omgaan met ons voedsel, is het bijna als “ leek” onmogelijk om het een beetje goed te doen. Als we wat willen weten, of ergens wat meer informatie over zoeken, is google onze beste vriend geworden. Dat is natuurlijk ontzettend fijn, zo’n vergaarbak aan info tot ieders bereik, maar er zijn ook vele zwarte schaduwzijden aan dit aspect. Er zijn namelijk ontzettend veel indianenverhalen vindbaar. Iedereen kan een blog of een website starten. Mensen, die helemaal niet deskundig zijn, geen opleiding hebben genoten, of totaal niets afweten van voeding en diëtiek, maar alles opzoeken. Dit leidt tot talloze artikelen die van elkaar zijn overgenomen. Daar komt bij dat iedereen op zijn/haar manier schrijft en een eigen mening heeft. Een verhaal kan uiteindelijk compleet uit zijn verband zijn gerukt en vol met onjuistheden staan. Dit wordt gegoocheld en opgezocht door consumenten die klakkeloos aannemen wat zij lezen. Gevolg: een complete wildernis.
Heel veel verhalen, die wel keurig zijn onderbouwd, zijn geschreven door deskundigen, wetenschappelijk zijn onderbouwd, kloppen. Er wordt bijvoorbeeld erg veel goeds geschreven over honing. En dat dadels bijvoorbeeld vezels en mineralen bevatten. Dat kokosbloesemsuiker mineralen bevat. Dat agave een lage GI ( glychemische index) heeft. Dat klopt allemaal. Alleen wordt er één zeer groot detail over het hoofd gezien: er wordt gesproken over het pure product. DAAR wringt de schoen.
De producten die wij kunnen kopen, zijn ALTIJD bewerkt. Of het nu in een biowinkel wordt gekocht of in een supermarkt. Alles wordt in de fabriek tot een product gemaakt wat aan wettelijke eisen ( voedselveiligheid) moet voldoen. Melk is bijvoorbeeld rauw en puur, direct van de koe, gezond. Melk wat wij in de winkels kopen moeten voldoen aan strenge voedselveiligheidsnormen. Melk wordt daarom gepasteuriseerd ( verhit) om te voorkomen dat er schadelijke bacteriën vormen. Als we de vele gezonde eigenschappen lezen van melk op internet, lezen we dit van het ruwe product, dus de rauwe melk. En niet van de bewerkte melk. We kopen wel deze melk omdat we hebben gelezen dat melk bijvoorbeeld rijk is aan calcium. Maar vaak wordt dit gewoon synthetisch toegevoegd.
Zo werkt het ook met andere “ heilig gezond verklaarde” producten. De voedselindustrie maakt hier misbruik van. Terwijl wij denken gezonde producten in te kopen, kopen we juist ongezonde producten die ons uiteindelijk tal van vervelende gezondheidsklachten kunnen geven. ( Overgewicht, hart en vaatziekten, diabetes, lever en nier-aandoeningen, maag en darm problematiek, allergieën, intoleranties) Vooral in de wereld van de zogenaamde gezonde suikervervangers valt er voor de voedselindustrie erg veel winst te behalen.
SUIKER MIJDEN? SUIKER ETEN!
Consumenten zijn opgeschrikt door de enge verhalen over suiker. Suiker is vergif, suiker is dodelijk, suiker is slecht, suiker is de boosdoener. We zijn het massaal gaan mijden uit ons voedsel, wat de voedselindustrie kopzorgen opleverde. Want vind maar eens één product waarin geen suiker zit. Juist ja. En dus moest er wat worden bedacht. Dit zijn de alias-suikers geworden. Alias suikers zijn namen die wij niet herkennen of associëren met suiker. Terwijl het gewoon gaat om suiker. Enkele veel gebruikte alias suikers zijn maltodextrine, honing, agave, kokosbloesem-nectar, dadelstroop en dadels. Ik belicht deze uit.
HONING
Honing is al eeuwenoud, en bestempeld als zeer gezond. De verhalen op internet liegen er niet om. Barstensvol mineralen, vitamines, spoorelementen, enzymen, macromineralen, fytochemicaliën, en nog veel meer zeer gezond klinkende eigenschappen. Wetenschappelijk klopt dit. Maar dan hebben we het over zuivere honing. Dus de honing die we direct van de imker koud geslingerd in een potje meekrijgen. Van bijen die niet zijn gevoerd met suikerwater. Die hun nectar, stuifmeel en honingdauw halen uit biologische bloemen.
Deze ECHTE honing vinden we niet in winkels. De honing die we in de winkels ( ook biowinkels en gezondheidswinkels) kunnen kopen bestaat voor ongeveer 80% uit kristalsuiker ( fructose + glucose) Oftewel gewoon suiker. Naast suiker bevat honing ongeveer 17% water en 3% micronutriënten. Je zou dus nog kunnen denken “ dat is dus altijd beter dan gewone suiker” maar vergis je niet. Honing wordt vaker wel dan niet gepasteuriseerd ( verhit) . Dit wordt o.a gedaan voor een betere textuur, en om kristalvorming tegen te gaan. Dit vernietigt in één klap alle nuttige voedingswaarden, zoals die 3% micronutriënten.
De meeste (goedkopere) honing komt van massaproductie, vanuit het buitenland. Imkers halen alle honing uit de korf en de bijen moeten het met suikerwater stellen. Bijen die geen honing eten, staan echter op een te eenzijdig dieet om optimaal enzymen te kunnen produceren. Goede honing komt dus van bijen die zelf ook honing eten; in dat geval haalt de imker slechts een deel van de honing uit de kast. Dit komt industrieel niet voor.
Daarnaast zijn er ook ontzettend veel bijenfarmen die illegale middelen inzetten om het bijenvolk te beschermen tegen bijvoorbeeld mijt. Er komen ongewenste schadelijke stoffen terecht in het eindproduct, de honing. Denk aan antibiotica, virusremmers en pesticiden.
Aan honing wordt vaak veel toegevoegd, waaronder suiker en verbetermiddelen. Importhoning wordt vaak vermengd met suikerwater. Dit laatste wordt gedaan om de productiekosten te drukken. Wist je, dat er zelfs “ kunsthoning” bestaat? Dit wordt gemaakt van water en gearomatiseerde invertsuiker. Ook worden er talloze “ gezonde varianten” bedacht op honing die vol zitren met chemische additieven en aroma’s.
Je denkt dus gezonde honing te kopen, op zijn minst een vervanger voor suiker die ietsje beter is dan gewone suiker. Dit is een wassen neus. Echte honing kun je erg moeilijk krijgen. Er zijn nog enkele streekimkers actief in Nederland. Deze moeten echter aan zoveel bizar strenge eisen voldoen dat het hen vrijwel onmogelijk wordt gemaakt nog te imkeren. Er zijn ook hobby-imkers, die hun honing soms aan particulieren verkopen of op internet aanbieden.
Honing uit de winkel is 99% gewoon suiker. En niets gezonder dan een pak gewone suiker. Ook in producten. Een reepje wat is gezoet met honing in plaats van suiker is gewoon gezoet met suiker. Laat je niet bedonderden en lees de ingrediënten en voedingswaarden goed.
MALTODEXTRINE
We komen de naam gigantisch vaak tegen. Wat is het precies? Malt betekent letterlijk ” mout” in het Engels. Mout wordt gebruikt als grondstof in bijvoorbeeld muesli en koekjes. Het Engelse woord ” malt” is toegestaan als er in het product mout aanwezig is. Maltodextrine is meestal gemaakt van zetmelen uit aardappelen en uit maïs. Opgelost in water wordt maltodextrine glucosestroop genoemd, wat de lading al meteen behoorlijk dekt. Veel fabrikanten gebruiken de naam maltodextrine ook vooral omdat het de glucosestroop die zich dus met water heeft gevormd, verbloemt. Er zit vrijwel altijd wel iets van water in een product om een product samen te stellen.De fabrikant is niet verplicht om een bepaald ingrediënt totaal uit zijn verband te trekken in een tabel. En dus volstaat ” maltodextrine”, terwijl het door menging met water een glucosestroop is. Dit verklaart ook vaak de hoge suikers in een product,als deze maltodextrine bevat.
Maltodextrine wordt erg veel gebruikt als vul/bulkmiddel. Zo kan bijvoorbeeld een product wat een wettelijk vastgestelde maximale hoeveelheid van een erg dure grondstof ( bijvoorbeeld steviolglycosiden) worden genoemd naar deze dure grondstof, maar in werkelijkheid bestaan uit hooguit 2%. De rest bestaat uit maltodextrine. Ongezoete amandelmelk is hier ook een sterk voorbeeld van. Het mag amandeldrink heten omdat de wettelijk verplicht gestelde hoeveelheid amandelen aanwezig zijn ( 2%) De melk bestaat echter uit water met maltodextrine en andere aroma’s. Zo mag het ook “ ongezoet” worden verklaard.
Maltodextrine is dus niets meer of minder dan een hoogwaardig supersnel koolhydraat wat erg veel invloed kan hebben op de bloedsuikerspiegel. Bovendien hebben diverse studies uitgewezen dat maltodextrine een zeer negatieve invloed kan hebben op onze darmbacteriën. Het is gekoppeld aan een onderdrukking van de goede darmbacteriën in het spijsverteringsstelsel.
Omdat het niet wordt gezien en geassocieerd met suiker, eten we onbewust toch erg veel suiker. Maltodextrine wordt zelfs gebruikt in biologische producten. Omdat het vooral wordt gebruikt in “ gezonde” producten zijn we er veel minder van bewust.
AGAVE
Agave kwam ongeveer drie jaar geleden opeens sterk naar voren geschoven als “ de vervanger voor suiker”. Het werd plotseling gewoon in de supermarkten verkrijgbaar, in rauwe of “ gewone” varianten. Wat is agave precies? Lees er alles over, door hier te klikken.
Agavesiroop is 30% zoeter dan gewone suiker, maar de glyccemische index is wel lager. Dit gegeven geeft agavesiroop op dit moment zijn goede en gezonde imago. Maar het steekt ietsje anders in elkaar. Door de lagere GI krijgt je bloedsuikerspiegel niet zo’n indirecte stoot. Dit klopt.
Het verschil tussen gewone suiker en agave is dat suiker moleculair anders is opgebouwd dan agavesiroop. Suiker bestaat voornaam uit sucrose die weer bestaat uit 50% fructose ( uit de suikerbiet afkomstig) en voor 50% uit glucose. Agave bestaat voor 85-90 % uit fructose, van nature aanwezige vruchtensuikers, en de overige 10% uit glucose. Glucose is vooral de grote boosdoener als het komt op beïnvloeding op de bloedsuikerspiegel, hierdoor geeft agave dus veel minder een hoge piek in de bloedsuikerspiegel.
Helaas maakt dat agave juist niet gezonder. Fructose wordt namelijk afgebroken door de lever. Eet je vrij veel fructose in één keer ( wat betreft agave het geval is, omdat agave er vrijwel in geheelheid uit bestaat) kan de lever dat allemaal niet in één keer verwerken. De lever kan maar een beperkte hoeveelheid tegelijk opslaan als interne energie-voorraad. De rest wordt rechtstreeks omgezet in lichaamsvet. Maar vooral : de lever kan serieus in de problemen raken en daardoor mogelijk vervetten. Met alle dramatische gevolgen van dien. Fructose is slechter voor de gezondheid dan glucose. Dit komt omdat glucose door alle cellen in het lichaam wordt omgezet, en fructose alleen door de lever. Dit kan net als bij overmatig alcohol-gebruik, vervetting geven aan de lever en uiteindelijk levercirrose ( verschrompeling van de lever)
Anders gezegd: je doet je lever er niet echt een plezier mee, zacht uitgedrukt.
Het gezonde imago van agave wordt op dit moment vreselijk uitgemolken. Maar zoals je hierboven hebt kunnen lezen, is het verre van echt gezond. Het is zelfs geen beter alternatief te noemen voor suiker, al blijft ALLES wel een betere keuze. Maar doe je het om gezondheidsredenen, is agave net zo slecht. Zeker als je het regelmatig gebruikt, ter vervanging van suiker, kan het op langere termijn net als suiker veel schade in het lichaam aanrichten. Agave is wat dat betreft net zo geraffineerd als gewone suiker. Ook biologische varianten ondergaan een raffinage-proces, om een siroop te verkrijgen is zo’n proces nodig.Hoe leuk een fabrikant dit ook wil brengen, er blijven productieprocessen nodig om agave verkoopbaar en geschikt te maken voor consumptie.
KOKOSBLOESEM SUIKER/NECTAR
Ik heb er inmiddels al talloze verhitte discussies over moeten voeren , vooral met fabrikanten. Net als agave was daar ook opeens kokosbloesemsuiker. Het werd opvallend snel beter op de markt gedrukt nadat de suiker onder vuur kwam te liggen en consumenten naarstig op zoek gingen naar een alternatief.
Kokosbloesemsuiker wordt ook wel vaak kokossuiker, kokospalmsuiker, of kokosnectar suiker genoemd, dit komt allen op hetzelfde neer. De suiker wordt geteeld door kleine boeren in Aziatische landen als Indonesië. Deze productie is nogal duurzaam omdat deze boeren de nectar moeten aftappen van de kokosbloesem zodat de bloesem zelf niet verloren gaat. Op deze manier kan de boom nog steeds kokosnoten produceren, de andere zeer belangrijke inkomstenbron van deze boeren. Nadat de nectar is opgevangen in emmertjes wordt deze ingedikt tot een karamelachtige substantie en vervolgens in mallen gegoten. De suiker wordt afgekoeld, uitgehard en gedroogd. Tenslotte wordt het fijn gestampt tot een suiker. Zoals je kunt lezen komt er geen verhitting en raffinage aan te pas. Ik spreek echter hier ook over de meest zuiverste variant. Want kokosbloesemsuiker kan ook op vele andere manieren gemaakt worden, net als bijvoorbeeld kokosolie. Helaas geldt ook hier, dat wij hier in Nederland deze echt zuivere nectar niet of nauwelijks kunnen kopen.
Vanwege de enorme populariteit van kokosbloesemsuiker, is de productie ook flink op gang gekomen. Dit betekent, net als bij zovele andere producten die plotseling hip and happening worden, en daarom zeer gewild, dat er massa-producties zijn gekomen, die niet geheel zuiver zijn. En ja: vaak ook gewoon geraffineerd. Zo kunnen we in discount winkels al potten kokosbloesemsuiker kopen van nog geen 2,50. Als je bovenstaande tekst hebt gelezen over de originele productie, begrijp je, dat voor zo’n prijs dit nooit ” zuiver” kan worden aangeboden. Letterlijk en figuurlijk niet.
Kokosbloesemsuiker dankt zijn gezonde imago voornamelijk aan de beweerde lage GI index. Dit is een meting van hoe snel suikers in de bloedsuikerspiegel wordt opgenomen. Daarnaast wordt beweerd dat kokosbloesemnectar nog vrij veel andere stoffen bevat , zoals mineralen en vezels, om deze snelheid af te nemen. Helaas…….dit verhaal kan zo in de fabeltjeskrant worden afgedrukt. Kokosbloesemsuiker is om te beginnen éénmalig onderzocht( er is maar één onderzoek bekend) door een afhankelijk bedrijf in land van afkomst. Er zijn onderzoeken verricht op de GI op 10 proefperson. Afgaand op deze uitslagen is “ vastgesteld” dat kokosbloesemsuiker een lagere GI ( 30-35) zou hebben dan gewone suiker. Dit is eigenlijk een fabel. Om suikers af te remmen zijn er vetten en vezels nodig. Als je bijvoorbeeld een plakje ontbijtkoek eet in de morgen, is een likje roomboter en een eetlepel havervlokken erop verstandig. Dit remt de opname van de snelle suikers in ontbijtkoek wat af. In kokosbloesemsuiker zijn er geen vetten aanwezig en nauwelijks vezels. Om te kunnen profiteren van de aanwezige vezels in kokosbloesemsuiker moet je erg veel kokosbloesemsuiker eten. Anders gezegd: de eventuele aanwezige mineralen zijn zo niet noemenswaardig, dat het gewoon is wat het is: suiker. Niets meer of minder. Wellicht wat minder bewerkt, maar ook dat ontloopt elkaar in de industrie niet of nauwelijks. Zeker niet de gebruikte kokosbloesemsuiker in producten. Lovechock chocoladerepen? Heerlijk, ik ben verslaafd aan de cacaobibs-variant. Maar het is gewoon keiharde suiker. Wees je daarvan bewust.
DADELS EN DADELSTROPEN
Zonder twijfel de meest populairste vervanger voor suiker is de dadel. Alles over dadels en hun schaduwkanten kun je lezen, door hier te klikken. Eigenlijk komt het betreft de dadel op hetzelfde verhaal neer als bij kokosbloesemsuiker. Daarnaast heeft het echter nog een zeer nadelig staartje: het is ontzettend slecht voor ons gebit. Tandartsen zien ook de verschuivingen in de wereld van suiker sterk terug komen in hun praktijken. Dadels hebben een plakkerige, kleverige textuur. Dit gaat direct tussen de tanden zitten wat maar lastig weg is te poetsen. Dit veroorzaakt talloze tand/kies problemen, zoals gaatjes en tanderosie. Dadels worden op dit moment van schrijven ( April 2017) zeer veel gebruikt in producten om te zoeten. Dit wordt gedaan of met fijn vermalen gedroogde dadels, of met een dadelstroop. In de stroop blijft er totaal niets meer over van de zeer karig aanwezige vezels en mineralen in dadels. En komt het gewoon neer op keiharde suiker. Gepureerde dadels geven nog wat aan vezels en mineralen, maar dan moet er, net als kokosbloesemsuiker, ontzettend veel worden gebruikt. Bovendien geeft deze plakkerige massa ook meer kans op tand en gebitsproblemen. Het grappige ( of nu ja, of het zo grappig is valt te betwisten…) is dat dadels worden gezien als de gezondste vervanging voor suiker terwijl er nog een betere vervanger is als het op gebied van steenvruchten aankomt: de vijg. Lees er alles over door hier te klikken. Resumerend: laat je niet belazeren, en trap niet in het dadel-sprookje. Het is en blijft gewoon suiker. Een dadel bevat maar liefst gemiddeld 6 gram suiker!
WAT DAN WEL?
Ik heb een uitgebreid artikel geschreven met alternatieven die wel gezonder en beter zijn. Klik hier om naar het artikel te gaan.