Wat is spelt+ review Peynenburg spelt/rogge ontbijtkoek

Dankzij de gezonde trends van afgelopen jaren worden diverse voedingsmiddelen plots tot “ superfoods” verheven. Zo is havermout opeens een superfood, terwijl we al decennia lang havermout eten. Ook was daar opeens spelt. Dit graan bestaat al jaren, maar is nu pas echt bekend geworden dankzij de gezonde trend.

Zodra een bepaald voedingsmiddel plots een enorme bekendheid krijgt, pikken fabrikanten dit direct op. En zien we na niet al te lange tijd producten op de markt verschijnen, met het betreffende voedingsmiddel als middelpunt. 

Ook fabrikant Peynenburg ( ja, die van de suiker-koeken) lift vrolijk mee. En lanceerde een tijdje terug een ontbijtkoek-variant met rogge en spelt, twee graansoorten die op dit moment razend populair zijn. Op aanvraag een review plus: wat is spelt nu precies en is het gezonder dan bijvoorbeeld tarwe?

WAT IS SPELT? 

Spelt is net als tarwe afkomstig van een grote familie wilde granen. Ook maïs en rijst komen voort uit deze familie. Zowel spelt ( Triticum spelt) als tarwe ( Triticum aestivum) hebben zich  daaruit zo’n tienduizend jaren terug apart ontwikkeld in een gebied wat nu het Midden Oosten is. Eeuwenlang werden spelt en tarwe naast elkaar verbouwd, maar langzaamaan verloor spelt terrein. Spelt is een zogeheten “ bedekt graansoort” wat wil zeggen dat de korrel een hulsje heeft dat moet worden afgepeld. Omdat dit proces veel bewerkelijker is dan het dorsen van tarwe, is spelt langzaam maar zeker van de kaart geveegd. Ook leverde een akker vol met spelt veel minder op dan een akker vol met tarwe. De moderne landbouw ging verder met veredelen van tarwe wat daardoor hoogproductiever werd. 

Door de plotselinge opkomst van de biologische trend kwam ook de biologische landbouw in opkomst, en werd spelt herontdekt. Spelt is voor de biologische landbouw een fijn graan om te verbouwen, omdat het robuuste gewas veel minder ( kunst) mest en pesticiden nodig heeft om goed te kunnen groeien. Tussen 2003 tot 2010 zagen we vooral in Duitsland een enorme toename aan spelt. De hype werd geboren. En aangewakkerd door door verhalen uit de middeleeuwen, waarin het abdis en natuurgenezers achthonderd jaar geleden al spelt adviseerde, ter versterking bij en na ziekten. 

Inmiddels is de spelt-hype ( zij het met enige vertraging) ook in Nederland overgeslagen. In Nederland wordt spelt nog maar weinig verbouwd. Het meeste wordt ingevoerd uit Duitsland. Toch zien we steeds meer biologische telers die spelt verbouwen. Opmerkelijk is, dat een veld vol met spelt altijd ongelijke halmen heeft. Terwijl de tarwehalmen stijf ben strak en gelijk staan. Een typisch gevolg van genetische manipulatie. Ook zien we verschil in kiemen, als je een halm spelt en een halm tarwe naast elkaar ligt. Bij tarwe zitten de dikke korrels dicht op elkaar geplakt, de korrels van spelt staan veel verder uit elkaar. 

IS SPELT GEZONDER DAN TARWE?

Begin 2013 lieten spelttelers en “ streekproducten Nederland” door Wageningen Universiteit onderzoek doen naar de mogelijkheden van spelt. De onderzoekers legden alle ins and outs  van spelt en tarwe naast elkaar. Daaruit kwam voort dat spelt in voedingswaarde niet tot nauwelijks van elkaar verschillen. Spelt levert bijvoorbeeld niet méér of beter eiwit dan tarwe, en ook de koolhydraten zijn vrijwel identiek. Wel werd geconstateerd dat spelt een iets betere bron is van onverzadigde vetzuren, maar bevat weer minder omega 3 dan tarwe. Spelt bevat ook iets meer vezels, maar niet voldoende, om daar een gezondheidsclaim aan te mogen ontlenen. 

Spelt wordt ook wel “ oergraan” genoemd. Dit is vooral een marketingtruc. De moderne speltrassen bezitten ongeveer 80% tarwegenen. De verschillen tussen tarwerassen onderling kunnen zelfs veel groter zijn dan die tussen tarwe en spelt. 

Bij het NVWA ( Nederlands Voedsel en Waren Autoriteit) zijn geen speciale bepalingen voor speltbrood bekend. Dit wil zeggen, dat elk brood waar maar één korrel spelt in zit, al “ speltbrood” genoemd mag worden. Speltbrood wordt industrieel maar zeldzaam gebakken van 100% speltmeel. De meeste soorten spelbroden die we kunnen kopen zijn verrijkt met andere meelsoorten, zoals tarwemeel, maïsmeel, lijnzaad, en roggebloem. Ook worden er vaak extra tarwegluten aan toegevoegd. Dit gebeurt, omdat het gluten in spelt anders is dan het gluten in tarwe. Het gluten in tarwe is vrij taai, wat nog het meest lijkt op kauwgum. Deze gluten houden zeer gemakkelijk lucht vast. Spelt houdt veel minder lucht vast, waardoor er tarwegluten aan wordt toegevoegd. 

Om de vraag te beantwoorden of spelt gezonder is dan tarwe: nee. Je betaalt bovendien een hogere prijs voor spelbrood ter vergelijking met het gewone volkorenbrood. En dan heb je niet eens brood van 100% spelt. Belangrijk is, om in elk geval een volkoren variant speltbrood te kiezen. Volkoren brood is de beste keuze om te maken, als het op brood aankomt. Volkoren granen bevatten naast het meellichaam ook de kiem en de zemel ( omhulsel van een graankorrel) Vooral deze zemel heeft ontzettend veel essentiële voedingsstoffen in huis voor de mens. Het bevat erg veel vezels. Ook is het wel wettelijk verplicht gesteld, dat een volkoren brood uit daadwerkelijk uit volkoren moet bestaan. Je bent dus zeker, dat je een echt volkoren product inkoopt.  Als een speltbrood niet “ volkoren speltbrood” wordt genoemd, kun je er vanuit gaan, dat het brood geen volkoren bevat, maar een mengsel is van diverse melen. 

SPELT IN PRODUCTEN

Zoals het met zovelen hypes en trends gaat, is ook spelt een “ hottie” geworden in de voedselindustrie. Plots kunnen we niet alleen gewoon beschuit kopen, maar ook speltbeschuit. En speltcrackers. En spelt-ontbijtkoek, dankzij fabrikant Peynenburg. Eigenlijk komen al deze producten op hetzelfde neer als spelbroden. Er wordt vaak zeer minuscuul gewerkt met speltmeel. Er wordt ontzettend veel gemengd en toegevoegd. Deze peynenburg koek is hier een erg goed voorbeeld van.

WAT IS HET?

We kennen de “ suiker koeken” van Peynenburg. Daar heb ik meerdere artikelen over geschreven. ( lees deze hier, en hier) Deze nieuwe variant is verrijkt met spelt en rogge. De fabrikant legt de nadruk op spelt, door de letters van spelt groter op de verpakking te drukken dan de letters van rogge. Ook de illustratie op de verpakking legt de nadruk op de speltkorrels, waar wat achteraf gelegen de roggekoren liggen verdekt. Pure marketingtrucjes om de consument te misleiden met het gezonde imago van spelt. De verpakking is deels transparant waardoor we de koek voor de helft zichtbaar is. We zien  spelt-tarwevlokken op de koek geplakt. De koek weegt 450 gram en kost 2.09

WAT ZIT ERIN?

GLUCOSE-FRUCTOSESTROOP ( gemaakt uit granen) : ook wel HFCS genoemd. De zinloze info achter het woord ( gemaakt uit granen) is neergezet om de consument een goed gevoel te geven. Immers klinkt granen gezonder dan suiker. Om HFCS te maken wordt glucosestroop gemaakt door zetmeel uit maïs te hydrolyseren (zetmelen zijn glucosepolymeren), waardoor vrije glucosemoleculen ontstaan. Vervolgens wordt een deel van deze moleculen enzymatisch omgezet in fructose – een proces dat isomerisatie heet – totdat de gewenste verhouding glucose : fructose is bereikt. De meest gebruikte vormen zijn HFSC 42 en HFSC 55, deze bevatten respectievelijk 42 en 55% vrij fructose. De rest van de HFSC bestaat uit vrij glucose en een beetje water. Voedingskundig gezien is HFCS niet veel anders dan gewone suiker (sacharose).

28% ROGGEBLOEM:  deze koek bestaat qua meel voor het grootste deel uit deze roggebloem. Bloem heeft weinig voedingswaarde. 

10% VOLKOREN TARWE-SPELTMEEL: zoals je ziet: maar 10% spelt wat ook nog eens is vermengd….

WATER: geen opmerkingen

SUIKER: kunnen we zeer kort over zijn 😉

3% HONING: verhitte, bewerkte honing, dus gewoon suiker

2% SPELT-TARWEVLOKKEN: deze zien we op de koek zitten.

RIJSMIDDELEN NATRIUMBICARBONAAT EN ZUURNATRIUMPYROFOSFAAT: emulgatoren.

0,3% SPECERIJEN: waarschijnlijk koekkruiden.

ZONNEBLOEMOLIE: om de boel smeuïg te maken.

RIJSTEBLOEM: wordt door het bloem vermengd

0,5 % KANEEL: hoort bij de specerijen.

0,5% AROMA: alias suiker, smaakversterker. 

 

VOEDINGSWAARDEN

Deze koek begint met suiker en eindigt met suiker en heeft in het midden suiker. We kunnen deze koek dan ook gerust “ suikerkoek” noemen, erg veel waardevolle voedingsstoffen heeft het niet, al doet de verpakking ons anders geloven. Schrik niet, blijf op je stoel zitten, maar per 100 gram bevat deze koek bijna 40 gram suiker. Ja, echt waar. 40 gram. Dat zijn 10 grote suikerklontjes. Of 10 scheppen suiker.  Dit komt per plakje van 30 gram neer op 12 gram suiker, drie suikerklontjes. Daar ga je lekker van stuiterballen, zeker op de vroege morgen waarvoor deze koek is bedoeld. 

Eigenlijk hoef ik het eindoordeel niet eens te verwoorden, want deze meuk gaat wat mij betreft meteen naar de meukstapel. Ik vind het overigens schandalig, dat hiervoor ook nog 2,10 voor wordt gevraagd. Een kilo suiker is goedkoper, en komt op hetzelfde neer…