Suiker in ons voedsel…is het echt zo erg?

In mijn artikelen wind ik er geen doekjes om. Het is erg droevig gesteld met het extreme suikergebruik in ons voedsel. Niet alleen in Europa, maar ook daarbuiten. De voedselindustrie is een versuikerde wereld geworden, waar wij met zijn allen iedere dag mee worden geconfronteerd. We zijn immers afhankelijk van al het voedselaanbod wat we krijgen aangeboden in winkels om ons heen. 

Ik krijg gelukkig erg veel positieve reacties op mijn artikelen, maar ook negatieve. Mensen, die vinden dat het allemaal sterk uit zijn verband wordt getrokken, mensen die vinden dat het echt wel meevalt, mensen die meteen in de aanval gaan als ik een artikel heb geschreven over een bepaald product die zij dagelijks gebruiken en dit willen verdedigen. Dat is begrijpelijk, een directe confrontatie lezen van een “ geliefd product” is nooit leuk. Het is een keer voorgevallen, dat ik iemand volledig “ over mij heen” kreeg toen ik een verhelderd stukje schreef over dadels. Deze persoon gebruikte dit dagelijks. Ik kreeg de wind van voren. Mijn stukje was volgens deze persoon zwaar overdreven. Nog geen week later kreeg ik een mail van deze zelfde persoon, met oprechte excuses. Het artikel was blijven hangen, vervolgens is erop gelet en kwam de conclusie al snel dat mijn artikel terecht was. Het overmatige gebruik van dadels werd direct gestaakt, en ik kreeg in plaats van een scheldtirade veel dankwoorden. 

Dit incident staat niet op zichzelf. Er is nog ontzettend veel bewustwording nodig, om de werkelijke hoeveelheden en de gevaren van het extreme gebruik van suiker op de werkelijke waarden in te schatten. We zijn ons voor een groot deel niet bewust, maar ook is een groot deel bewust, en kopen deze producten toch. Deze grote groep mensen hanteren het “ kop-in-het-zand” regime. Ze zijn zich degelijk bewust, of minstens bewust, van de suikers in hun voedsel, maar nemen het voor lief omdat het makkelijk is. Omdat het recht geschapen kan worden, het staat immers in koeienletters op verpakkingen, dat het een gezonde keuze is. Omdat er nu eenmaal weinig tijd over is om uitgebreid te koken. Kortom, er zijn honderden smoezen te bedenken waarom men de kop-in-het-zand steekt en graag alle kletspraat gelooft wat we kunnen lezen op de verpakkingen. 

In mijn vele blogs, artikelen en reviews ( zie website) leg ik vele ( vooral direct misleidende) producten onder de loep. Vaak schik ik er zelf ook van, hoeveel suiker er wordt toegevoegd aan producten die het totaal niet nodig hebben, of van nature helemaal geen extra suikers nodig hebben. Soms vraag ik mij af waar dit eindigt. Het is in ieder geval nodig, om dit zeer goed te verduidelijken, omdat het grootste gros mensen in Nederland alleen al, zich vaak niet bewust zijn van deze toegevoegde suikers. Daar zal ik mij dan ook voor blijven inzetten. De grote hamvraag blijft voor velen: is het nu echt zo erg? 

Ik moet helaas antwoorden: JA. 

WAAROM ZIT ER ZOVEEL SUIKER IN ONS VOEDSEL?

Ik doe het regelmatig: ik loop een willekeurig gangpad in van een supermarkt, en trek tien willekeurige producten uit de schappen. Dit doe ik zowel links als rechts. Het gebeurt zelden, dat ik uit deze twintig uit het schap getrokken producten een product aantref zonder enige vorm van suiker. Het loont de moeite voor je eigen bewustwording, om dit ook eens te doen. We treffen tegenwoordig niet alleen het woord “ suiker” aan op verpakkingen, maar ook vele alias suikers. Omdat suiker op dit moment behoorlijk onder vuur is komen te liggen gebruiken fabrikanten en supermarkten en multinationale ondernemingen alias suikers om hun producten toch mierzoet te verkrijgen zonder dat de consument zich schuldig voelt. Want daar draait het voornamelijk om: het product zo zoet mogelijk verkrijgen. Suiker zou volgens vele artikelen te vinden op internet een verslavende werking hebben op ons brein. In Juli 2015 stelde onderzoeker Han de Jong van de Universiteit Utrecht echter vast, dat zoiets als een suikerverslaving niet bestaat. Volgens hem geeft suiker eten je wel een gevoel van beloning, maar verandert het de hersenen niet blijvend, zeker niet op de manieren hoe drugs dit wel kunnen. Hij geeft wel vele overeenkomsten tussen drugs en suiker. Eetgedrag wordt uitgelokt door signalen uit de omgeving ( geur, uiterlijk, reclame, prikkelingen in de supermarkt) Bij deze motivatie om te eten speelt de stof dopamine een belangrijke rol. Suiker veroorzaakt een dopamineafgifte in ons brein en in dit daglicht gezet lijkt het sterk op verslavende drugs. Dit is volgens De Jong ook de reden waarom we suiker zo lekker en aantrekkelijk vinden en niet direct kunnen weerstaan. Het verandert het dopaminesysteem volgens De Jong echter niet in ons brein, terwijl drugs dit wel doet. Drugs manipuleren de hersenen op een manier dat suiker niet doet. De Jong benadrukt stellig, dat suiker wel degelijk een sterk effect heeft op het brein, en dat we ons daarvan bewust moeten zijn. Hij zegt tevens, dat kwetsbare, makkelijk te beïnvloeden hersenen zoals die van kinderen een extra aandachtspunt zijn. 

De directe dopamineafgifte, daar draait het om bij fabrikanten. Zij hebben begrepen, dat zoet en suikerrijk voedsel verkoopt. Omdat we vaak bij een directe confrontatie met voedsel geen weerstand kunnen bieden, worden deze producten gekocht. En dat is alles wat de fabrikant verlangt. Verkoop, winst en succes. Met ons welzijn/gezondheid zijn fabrikanten vrijwel nooit bezig, enkelen uitgezonderd die wel degelijk hun best ( willen) doen om het suikergebruik te reduceren. 

Suiker is tevens een ontzettend goedkope basisgrondstof, en werkt als conserveermiddel. Het geeft een fabrikant dus enkel voordelen, om suiker toe te voegen. En dit gebeurt dan ook. VEEL. 

SUIKER IN PRODUCTEN

We weten allemaal, dat er suiker in snoep en chocolade zit. Ook producten waarbij direct zichtbaar is dat er suiker in/op/ aan zit, maakt er geen sprookjesverhaal van. Een ontbijtlkoek met kandijsuiker bijvoorbeeld. We zien dat er suiker op ligt. We kunnen echter niet zien hoeveel suiker er in een gewone ontbijtkoek zit. En omdat ontbijtkoek een gezond imago heeft ( een vervelend staartje van de vet-boycot van jaren geleden) worden deze koeken nog altijd massaal gekocht en beschouwd als gezond tussendoortje, of een “ licht en gezond” ontbijtje. In gewone ontbijtkoek zit echter zoveel suiker, dat we het gerust een suikerkoek kunnen noemen. Dit soort producten hebben de overmacht in supermarkten: de zogenoemde onbewuste suikerige producten. Veel mensen verwachten bijvoorbeeld geen suiker tegen te komen in vlees, vleeswaren, en zoute drop. Helaas zitten al deze producten ook vol met suiker, maar lees je dit niet in een ingrediënten opsomming als “ suiker” maar bijvoorbeeld als “ dextrose” of “ glucose-fructosestroop”. Zo worden we om de tuin geleid. Enkele voorbeelden van dit soort onbewuste producten:

Roggebrood, ik ben er dol op. In de supermarkt liggen diverse varianten, van gewoon roggebrood, tot traditioneel Friesch roggebrood. In traditioneel roggebrood hoort echter geen suiker. We komen suiker wel tegen in al deze varianten. En niet zo zuinig: per plakje gemiddeld zo’n 6 gram. Dit zijn toegevoegde suikers zoals suiker, melasse en glucose-fructosestroop. 

Ook in voeding voor baby’s en peuters wordt ontzettend veel suikers toegevoegd. Eerder besprak ik al de maltodextrine in Johannesbroodpitmeel In het populaire merk Nutrilon zit maar liefst 30% maltodextrine, daarnaast nog enkele toevoegingen als calciumcarbonaat, ijzersulfaat en zinksulfaten. Totaal overbodige ingrediënten, je koopt zuivere johannesbroodpitmeel gewoon in de biowinkel, zonder suikers en toevoegingen. Veel beter om je net geboren baby te geven. Ook in opvolgmelk, peuterhapjes en vooral baby biscuits zitten erg veel suikers. Niet direct iets wat je zou verwachten, suiker in babyvoeding. 

Een ander zeer onderschat suikerhoudend product is vlees/ vleeswaren. Vooral in de kant-en-klare pakjes vleeswaren komen we ontzettend veel alias suikers tegen. Dit kan soms oplopen tot grote percentages. En spreken we van zoete worst, terwijl we dat aanvankelijk niet merken. We verwachten ook hier geen suikers tegen te komen. Ook komt suiker in vrij grote hoeveelheden voor in voorverpakt vlees. Meestal lezen we dit in “ dextrose” of “ glucose-fructosestroop”. 

Superfoods. We krijgen er geen genoeg van, fabrikanten al helemaal niet. De hipste en nieuwste producten vol met tenminste één superfood vliegen ons om de oren. Superfoods worden ook niet direct gelinkt aan suiker. Toch bevatten vrijwel de meeste varianten uit supermarkten een vorm van ( toegevoegde) “ biologische suiker”. Deze term mag wettelijk worden gebruikt, hierdoor kan een fabrikant lekker in de speeltuin van suikers spelen en alles gebruiken, zolang het maar biologisch is vervaardigd. Wat totaal niets zegt over de suikers zelf, want net als bij de kreet “ 100% natuurlijk” kan dit alle kanten op. Rietsuiker is bijvoorbeeld ook biologisch, maar heeft hetzelfde lege effect als geraffineerde suiker. 

Van sommige zuivelproducten kunnen we het zo’n beetje aflezen ( bijvoorbeeld chocoladevla) dat deze suiker bevat. Maar van de meeste zuivelproducten niet. Omdat zuivel vrijwel altijd in vloeibare vorm wordt geproduceerd merken we niet hoeveel suiker we in één keer naar binnen werken. Een glas yoghurtdrink kan al snel 7/8 suikerklontjes leveren. Omdat deze zuivelproducten als zeer gezond en verantwoord worden gelanceerd door fabrikanten worden we tevens misleid. Meer lezen? Klik hier 

SUIKER EN HET GEBIT

Suiker is niet alleen schadelijk voor het lichaam bij een structureel teveel, maar ook het gebit lijdt er vreselijk onder. Ook de zogenaamde gezonde producten bevatten enorm veel suikers die een vernietigend effect op het gebit kunnen hebben. Ook hier verwachten we bijvoorbeeld niet, dat zoiets “ gezonds” als kokosbloesemsuiker, of verse gedroogde dadels vreselijk schadelijk is voor het gebit. We eten ons suf aan superfoods, maar ook de inca besjes, moerbeibesjes, gojibessen, dadels en vijgen zijn ware suiker-aanvallen op het gebit. Zeker dadels. Deze hebben een zeer plakkerige structuur wat gemakkelijk aan de tanden en kiezen hecht. 

Ook diksap wordt, ondanks de achterhaalde resultaten, nog altijd gezien als een gezond alternatief op sapjes en andere dranken. Hoe verdund je het ook gebruikt, diksap laat een suikerlaagje achter op ons gebit met alle gevolgen van dien. In dat opzicht is diksap helemaal niet zoveel beter/gezonder dan gewone drankjes vol met suikers. Ook natuurlijke vruchtensuikers in bewerkte vorm ( diksap is immers een dikke brij wat overblijft uit het persen van de vruchten, wat vervolgens wordt geconcentreerd) zijn gewoon suikers, met hetzelfde effect in ons lichaam en op ons gebit. Water, thee en homemade drankjes blijven de beste optie. 

DUS…HET IS ECHT ZO ERG?

Ja, helaas moet ik hierop bevestigend antwoorden. Ik zou ook willen, dat het allemaal best meevalt. Dat we gerust eens wat kunnen snoepen en gewoon dagelijks gebruik kunnen maken van al dat gemak uit de supermarkt. Maar de realiteit is anders. Zo nu en dan een gemaksproduct overleeft je lijf wel. Je lichaam is, in goede gezondheid verkerend, prima in staat om schadelijke en lichaamsvreemde stofjes op te ruimen. Het probleem is, dat we suiker in vrijwel alles tegenkomen, en hierdoor snel een teveel binnen krijgen. We zijn ook de hele dag door gaan eten, dankzij slimme marketingtrucjes als “ tussendoortjes & snacks” terwijl we dit totaal niet nodig hebben. Een overmatig suikergebruik is vaak het resultaat, en zijn we ons daar in al onze onschuld totaal niet van bewust. Ook in groenteconserven zit suiker, de groente uit deze potten heeft nog nooit zo zoet gesmaakt. Ook in ons dagelijks brood vinden we suiker, soms oplopend tot 1/2 gram suiker per boterham. In kaas kan zelfs suiker zitten. In worst, vlees, boter, zuivel….dagelijkse zaken die we dagelijks eten. En onbewust enorme hoeveelheden suiker per dag binnen krijgen, structureel. Uiteindelijk raakt ook het schoonmaakbedrijf in ons lichaam ( arme lever!!!!!!) uitgeput en overwerkt met alle gevolgen van dien. Vroeger kreeg men levercirrose door een overmatig alcoholgebruik, nu komt levercirrose regelmatiger voor veroorzaakt door ons dagelijks voedsel. 

WAT KAN IK ZELF DOEN?

De eerste stap is om goed te leren hoe je etiketten leest. Veel mensen staren zich blind op de calorieën. Deze zijn niet belangrijk in een voedingswaarde. Je wordt niet zwaarder door calorieën. Je wordt zwaarder door een disbalans tussen transvetten ( verzadigde vetten) en snelle koolhydraten ( suikers). Deze twee pijlers zijn het belangrijkste om af te lezen. Daarnaast is minstens zo belangrijk, om de ingrediënten te kunnen ontcijferen. Fabrikanten doen vreselijk hun best om ons om de tuin te leiden. Het loont de moeite, om voor jezelf een goede basis aan te leggen betreft meest gebruikte ingrediënten en hun ware betekenissen. Vervormde suikers, E nummers en smaakversterkers kun je zo dan het meest omzeilen. 

Eet zo puur, vers en biologisch mogelijk. Een inkoper, en vaak wordt de vraag ook gesteld of dat nu wel zoveel beter en gezonder is, maar de voedselindustrie doet ook hier zijn uiterste best om dit onder het kleed te houden. Stel: we kiezen massaal voor puur, vers, biologisch, dan zou de pakjes-zakjes-potten-zakken-blikken industrie volledig op de schop gaan. Dit wordt dus goed in stand gehouden. Eet je meest puur, direct uit de natuur, ben je het beste af. Je lichaam is gebouwd om voedsel uit de natuur te krijgen, niet uit een fabriek. De legendarische film “ The blue lagoon” is hier een mooi voorbeeld van. Uiteraard is het film, maar het toont, dat we in goede gezondheid met al het goede uit de natuur kunnen leven. In de jaren 50/60 aten we ook vooral direct uit de natuur. En hoewel er veel armoede was, mensen waren over het algemeen in opperbeste gezondheid. En aten geen snacks en tussendoortjes, of de hele dag door. De suikerpot was een heiligdom in de keuken, omdat deze schaars en duur was. Suiker was een luxe, een ware traktatie. Nu niet meer voor te stellen, omdat we al vanaf onze geboorte toegevoegde suikers binnen krijgen. 

Maak alles zelf. Word een echte homemady. Je houdt zo de complete regie over je eigen voeding ( en die van je gezin) Je kunt enkel door alles “ from scratch” zelf te maken suikers mijden. Want dat bepaal je immers zelf. Het is even een stap terug doen uit alle gemak, luxe en verwennerij, maar eenmaal terug in je keuken gaat er een wereld voor je open. En vind je vanzelf een goede planning wat zich geheel op jouw levensstijl aanpast. Moeilijk is het niet. Veel duurder ook niet, ook al wordt dit wel vaak gedacht. Breng een basis aan in je keuken. Mijn basiskookboek kan hierbij een goed startpunt zijn. Daarin vind je vrijwel alle populaire producten uit de supermarkt die in een meest gezond jasje zijn gestoken. Ga op avontuur in je eigen keuken, breng de rust en plezier in je voeding weer terug. Al dat gemak-voer is vast lekker handig, zoet en lekker, maar we zijn het belang van essentieel voeden een beetje kwijtgeraakt en daardoor ons voedsel niet meer op hun waarde gaan schatten. We eten snel-snel-snel dankzij de kant-en-klaar producten, tussendoor, onderweg naar school/werk, even snel tijdens het werk…..we zijn het belang van eten kwijtgeraakt. Laat voeding je eerste prioriteit zijn, onderschat de waarde en vooral het belang niet van gezond en volwaardig eten en drinken. Verwaarloos dit niet, maak bewaak dit met je leven, het is net zo belangrijk als je leven zelf.