Superfoods……trap jij er nog in?
Hypes komen, en hypes gaan. Sommigen zijn net zo snel weer verdwenen als dat ze kwamen, sommigen blijven langer hangen. Enkele jaren geleden waren daar opeens de SUPERFOODS. Superfood is een verzamelterm voor een reeks eetbare planten en vruchten die rijk zijn aan essentiële voedingsstoffen, zoals: proteïne, mineralen, vitaminen, enzymen, anti-oxidanten, polysachariden, essentiële vetzuren en aminozuren. En totaal vrij zijn van pesticide, chemicaliën en (groei)hormonen. Dat laatste kunnen we inmiddels schrappen, want inmiddels zijn er zoveel “ replica-superfoods” verkrijgbaar die worden bewerkt en bespoten, dat dit verhaaltje aan de wilgen kan worden gehangen.
Superfoods lijken nog lang niet op hun retour. Alhoewel de hype sterk is afgenomen, lijken superfoods wel hun plekje in onze voeding te hebben gevonden, tenminste bij de mensen die serieus met gezond eten en leven bezig zijn.
Het Voedingscentrum is van mening, dat superfoods niet bestaan. En hoe bijzonder, voor één keer ben ik het wel eens met hen. Want al vanaf het begin van de superfood-hype, vind ik deze hele hype een beetje onzin.
WAT ZIJN SUPERFOODS?
Superfoods zijn voedingsmiddelen waarvan wordt gezegd dat ze een hoog gehalte aan voedingsstoffen of bioactieve stoffen bevatten, zoals vitamines, mineralen en antioxidanten. Aan superfoods worden positieve eigenschappen toegeschreven. Ze zouden het libido verhogen, hart- en vaatziekten voorkomen, helpen met afvallen of depressies en huidveroudering voorkomen of verminderen.Daarnaast zou het zelfs kunnen bijdragen om welvaart-ziekten als hart en vaatziekten, kanker en diabetes te reduceren. De grootste claims die worden gemaakt, zijn:
– ze bevatten megaveel belangrijke voedingsstoffen als vitaminen, mineralen, maar vooral extreem veel antioxidanten
– ze geven ons een gezonde boost
– ze zijn 10 x gezonder dan “ gewone” voedingsmiddelen
– ze maken ons jonger, en vertragen het verouderingsproces
– ze verhogen ons libido
– ze helpen bij het verliezen van gewicht
– ze helpen tegen depressies
Er zijn inmiddels twee categorieën. We onderscheiden “ speciale” superfoods en “ gewone” superfoods.
SPECIALE SUPERFOODS
We onderscheiden speciale superfoods, omdat deze bijvoorbeeld niet in Nederland en/of Europa worden verbouwd en geproduceerd. Deze speciale superfoods komen uit zeer exclusieve, bijzondere, indrukwekkende landen als Peru, Azië, Canada, Tibet, Mongolië, Ecuador en Colombia. Allemaal “ verweggistan” continenten wat een product al snel een stukje interessanter en mysterieuzer maakt. Dit is prikkel één . De tweede prikkel is dat het onbekende producten zijn. Gojibessen klinken immers net even wat interessanter dan een rode bes. Quinoa klinkt een stuk gezonder dan rijst. Chiazaad klinkt heel erg gezond. De derde prikkel is dat ze een zeer gezonde stempel op hun kont hebben geplakt. Dit alles zorgt ervoor dat we massaal in de mooie verhalen trappen en ons blut kopen aan producten, die in werkelijkheid niet zoveel méér bieden dan “ gewone superfoods”. Want deze speciale superfoods zijn niet goedkoop.
GEWONE SUPERFOODS
De tegenstand van superfoods kwam met een andere term, om ons dagelijks voedsel, wat we gewoon uit Nederland en in supermarkten kunnen kopen ( verse groente en fruit bijvoorbeeld) Dat werden GEWONE superfoods. Want volgens velen ( waaronder ikzelf) zijn deze nét zo “ superfoodisch” als de speciale uit ver-weggistan. Een stronk broccoli van nog geen € 1 euro bevat dezelfde gezonde voedingsstoffen als , pak-em-beet, gojibessen. Voor een zakje gojibessen betaal je voor nog geen 100 gram al snel tussen de € 3-5 euro. Anders gezegd worden we een flinke poot uitgedraaid, als we al deze speciale superfoods inkopen als malle pietjes. Is het dan werkelijk complete onzin?
SUPERFOODS VRIJWEL ALTIJD MARKETING
Ja en nee. Natuurlijk bevatten superfoods wel degelijk voedingsstoffen en antioxidanten. Maar daarin blinken ze niet uit tegenover gewone superfoods. Boerenkool heeft bijvoorbeeld zo ontzettend veel voedingswaarde dat daar geen bord Quinoa tegenop kan. Superfoods wordt vooral commercieel gebruikt, of kan ik beter zeggen misbruikt, want de marketing is booming business geworden. Het woord superfood verkoopt. Net als het woord biologisch. De term superfoods is niet wettelijk omschreven en mag door iedereen worden gebruikt. Omdat er geen officiële definitie is van superfood, geven mensen dit stempel aan uiteenlopende voedingsmiddelen die in samenstelling verschillen. Superfood heet soms supervoeding of supervoedsel. Het wordt ook wel specifieker supergroente of superfruit genoemd. Veel superfoods vallen in de categorie groenten en fruit. Het geven van het etiket superfood aan bepaalde fruit- of groentesoorten wekt de indruk dat het eten van deze soorten gezonder is dan het eten van andere soorten. Veel eten van een bepaald soort fruit, betekent over het algemeen dat van andere fruitsoorten minder wordt gegeten. Er zijn geen wetenschappelijke bewijzen dat het eten van één bepaald soort fruit voordelen voor de gezondheid oplevert. Ook is er niet één bepaalde groente die in alle voedingsstoffen kan voorzien. Verschillende soorten fruit en groenten eten is de beste manier om alle belangrijke voedingsstoffen uit groente en fruit binnen te krijgen.
Er wordt vooral flink op verdiend. En dat gaat niet geheel zonder gevolgen. Want we halen deze supersonische-superfouds vooral uit het buitenland. Daar worden de arme boeren uitgebuit, en krijgen ze nauwelijks een eerlijk loon voor hun waren. Omdat de vraag naar bijvoorbeeld Quinoa afgelopen jaren explosief steeg, werd de druk om meer en massaler te produceren voor deze boeren extreem hoog. Daarnaast zijn onze superfoods in landen als Peru en Colombia gewoon hoofdvoedsel, zoals wij hier onze aardappels als een hoofdvoedsel beschouwen. Door hun voedsel min of meer “ weg te nemen” lopen de armere lagen van deze bevolkingsgroepen mogelijk kans ondervoed te raken omdat duurder voedsel voor hen niet haalbaar is., Quinoa kost in landen van afkomst bijvoorbeeld nog geen kwart van wat wij hier meer moeten dokken. “ Onze boerenkool” wordt bijvoorbeeld bij ons voor nog geen eurootje per megakrop verkocht. In Amerika is onze “ kale” booming business en betaal je voor een halve krop bijna € 10 euro Zo scheef liggen de zaken, en dit is waarom de hele term SUPERFOODS nergens op is gebaseerd. Superfoods bestaan niet. Niet één voedingsmiddel kan alle essentiële voedingsstoffen leveren die het lichaam nodig heeft. Ook is er niet één bepaalde groente die in alle voedingsstoffen kan voorzien. Verschillende soorten fruit en groenten eten is de beste manier om alle belangrijke voedingsstoffen uit groente en fruit binnen te krijgen. Geen enkele superfood kan jou tien jaar jonger maken, kanker/hart en vaatziekten en diabetes voorkomen, jou méér vitaminen en mineralen en antioxidanten geven dan een stronk broccoli.Het zijn allemaal geen wetenschappelijk onderbouwde claims, en puur gebaseerd op marketing.
Ik herinner mij nog een verhaal van een Boliviaan, die in Nederland zijn familie bezocht. Zijn broer was een kennis van mijn toenmalige partner. Hij lachte zich te pletter toen hij onze verkoopprijzen zag van Quinoa, het product wat in landen als Bolivia volop wordt verbouwd. Hij was ronduit stomverbaasd, dat wij zo’n 3/ 5 euro voor een zakje Quinoa betaalden, terwijl het in zijn land nog geen fractie van deze prijs kost. Hij lachte ons echt uit. En zei dat wij ons behoorlijk lieten afpersen.
Naast dit bovenstaande zijn er nog meer kanttekeningen te zetten bij superfoods. Ze zijn namelijk niet ongevaarlijk. Sommige producten met het label superfood bevatten naast gezonde voedingsstoffen, ook voedingsstoffen die minder goed zijn voor de gezondheid. Zo zijn er aanwijzingen dat bepaalde stoffen in cacao een gunstig effect hebben op de bloedvaten. Maar in chocolade zit ook veel verzadigd vet. Verzadigd vet vergroot juist de kans op hart- en vaatziekten. Chocolade bevat bovendien veel calorieën. Cacaonibs ( fijn vermalen rauwe cacaobonen) bevat vrij veel tannine, wat ons gebit kan doen laten verkleuren. Ook bevat rauwe cacao( poeder) oxaalzuur. Dit bindt zich aan calcium in het lichaam waardoor kalk minder goed kan worden opgenomen. Rauwe cacao is erg belastend voor de lever, dus als je een slecht werkende lever hebt, is het geen verstandig idee. Gojibessen blijken een bloeddrukverhogende werking te kunnen geven. Net als chiazaad, die vooral bekend staat om zijn bloedverdunnende werking. Daarnaast kan het voorkomen dat bij een teveel aan bepaalde superfoods lichamelijke klachten ontstaan. Bijvoorbeeld van gojibessen is bekend dat de inname van grote hoeveelheden klachten als misselijkheid en overgeven kan veroorzaken. Ook zijn er enkele gevallen bekend van allergische reacties na het eten van gojibessen bij mensen die al een voedselallergie hadden. Ben je zwanger, eet dan uit voorzorg geen gojibessen. Incabessen geven bij nét even iets teveel acute diaree. Hennepzaad kan ervoor zorgen dat je lichaam minder bloedplaatjes gaat aanmaken wat voor een verdunning van het bloed zorgt. Kortom: superfoods op de bonnefooi eten is niet verstandig.
Er wordt nauwelijks tot niet gewaarschuwd op verpakkingen. Zeker de “ replica” superfoods, de varianten die we in vele discountwinkels kunnen kopen tegen voordelige prijzen, zijn behoorlijk gevaarlijk. Deze varianten zijn tevens , tenzij anders vermeld, niet biologisch en daarom extra belast met o.a sulfieten en andere bestrijdingsmiddelen. Superfoods worden neergezet als wonder-producten, en dit kan zorgen voor gevaarlijke situaties. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen hebben de meeste speciale superfoods bijwerkingen. Internet explodeert zowat aan mooie verhalen over superfoods. Dit kan consumenten een verkeerd beeld geven waardoor deze superfoods verkeerd worden gebruikt met alle gevolgen van dien. De term SUPERFOODS is immers niet beschermd, en zelfs Bolletje mag zijn beschuitjes voortaan superfood-beschuitjes noemen. Zeker jongeren kunnen slecht worden beïnvloed door deze verhalen en massaal aan de superfoods gaan. Zeker, als ze overal steeds goedkoper worden aangeboden. Het wordt met de dag toegankelijker, maar daardoor ook gevaarlijker.
Is het dan echt ongezond? Nee, natuurlijk niet. Rauwe cacaobonen, chiazaad, hennepzaad, gojibessen, incabessen, Quinoa,…..ze bevatten allen degelijk nuttige voedingswaarden. Maar ze zijn niet MEER bijzonder of VEEL MEER rijker dan verse groente en fruit. Verse blauwe bessen bevatten bijvoorbeeld ontzettend veel antioxidanten. En daarbij vervaagt de gojibes compleet. Lijnzaad is super voedzaam, en niet veel meer voedzamer dan chiazaad. Tarwegraspoeder is niet veel MEER rijker aan voedingsstoffen als een krop boerenkool. Onthou, dat je vooral BETAALT voor superfoods. Eet ze gerust, als jij ze lekker vind, of van mening blijft dat ze wel degelijk helpen om jou fitter en gezonder te maken. Besef, dat je daar een hoge prijs voor betaalt en net zo goed af bent met veel verse groente en fruit eten, terwijl dit ook nog eens beter is voor mens, dier en milieu. Vergeet niet, dat al die hippe superfoods van ver moeten komen. Een krop boerenkool blijft dichter bij huis.
Gebruik ze, net als ik doe, liever al een luxeproduct. Ik vind sommige superfoods niet te pruimen, zoals incabessen. Maar ik ben dol op moerbeien. Ik eet ze zeer zeldzaam, en gebruik ze al een luxe. Of gebruik ze als decoratie over een baksel/ in een baksel. Dit geeft een veilige marge betreft hoeveelheden, en door ze niet dagelijks te consumeren loop je minder risico op bijwerkingen.
Doe gewoon, dan doe je goed genoeg
Moraal van het verhaal is zo’n beetje, dat je echt niet zoveel beter af bent door dagelijks producten te consumeren die bestempeld zijn als superfood. Het levert vrijwel geen enkele winst op t.o.v je gezondheid, er zijn geen bestempelde superfoods die beter en voedzamer zijn dan bijvoorbeeld een oer-Hollandse krop boerenkool. Het kost in regel twee x zoveel, je betaalt vooral voor pure marketing. Deze bestempelde superfoods zijn niet ongevaarlijk. En gaan gepaard met veel leed voor de boeren uit de afkomstige landen. Het belast het milieu ook veel meer dan bijvoorbeeld verse groente en fruit uit eigen land. Doe gewoon, dat is echt meer dan goed genoeg.
Wat is gewoon? Nou, wat dacht je van heerlijke verse groente en fruit? Ze blinken uit in ” gewoontjes-zijn” maar ze zijn meer superfoodisch dan welke gojibes of chia zaadje ooit. Ze bevatten erg veel nuttige en essentiële voedingsstoffen, zijn zeer rijk aan vezels en antioxidanten en zijn volop verkrijgbaar, zowel bio als niet-bio. Zelfs kilo’s groente per dag inkopen is voordeliger dan superfoods inkopen. Leef je uit op groente en fruit. Het is bovendien een stuk lekkerder. Ik moet degene nog tegenkomen, die tarwegraspoeder lekker vind, of degene die met smaak een smoothie wegklokt met verschillende superfoods. Doe dit jezelf, je portemonnee, de boeren in andere landen, en het milieu niet aan. Want gezonder is dit niet VARIEER. En eet iedere dag volop groente.
Hallo Monique,
Het valt mij op dat jij het hebt over verzadigd vet dat hart- en vaatziektes veroorzaakt.
Er zijn inmiddels veel onderzoeken die het tegendeel beweren; transvetten, dus geharde plantaardige vetten, en tekort aan vitamine C blijken de veroorzakers van hart en vaatziekten.
Dat klopt. Sinds… de jaren ’60 zijn we voorgelogen over vet. En dat allemaal n.a.v. de hartaanval van Eissenhower. Vet kreeg de zwarte piet dus dat moest uit het voedsel en om het nog smakelijk te houden werd er suiker toegevoegd. Tot op de dag van vandaag varen Unilever en Becel daar wel bij en wordt die boodschap nog steeds door het Voedingscentrum uitgedragen. En ook misbruikt in de politiek. Er wordt over een vettaks gesproken, maar niemand die het ooit heeft over de toevoeging van suiker en zoetstoffen in bijna alle voedingsmiddelen. Vet kunnen wij prima hanteren, ook dierlijke verzadigde vetten. Daaruit (en uit eiwitten) kunnen we heel veel energie halen, die veel duurzamer is dan de energie uit koolhydraten, want die wordt meteen teniet gedaan door insuline. Waardoor we uiteindelijk dus steeds dikker worden. Het is niet omdat vroeger het werk zwaarder was en we dus meer vet moesten eten, het is omdat vroeger niet overal suiker en zoetmiddel door geflikkerd werd en nu wel dat we tegenwoordig dik zijn. En omdat alle voedingsmiddelen die er vroeger niet waren en nu wel vooral overlopen van bewerkte koolhydraten. Omdat het vet overal uitgehaald wordt.