Kokosmelk….het ene blikje is de ander niet! Plus zelfmaak recept
Naast kokosolie is kokosmelk het meest gekochte kokos-product in Nederland. Het wordt tegenwoordig vooral veel gebruikt door veganisten ter vervanging voor zuivel. Kokosmelk, ook wel klappermelk genoemd, kunnen we overal kopen. Het wordt voor het grootste deel in blik verkocht. In dit artikel ga ik alles vertellen over kokosmelk. En vertel ook waarom kokosmelk gebruiken ter vervanging voor zuivel niet zo’n heel goed idee is.Ook geef ik een simpel recept om het voortaan zelf te maken!
WAT IS KOKOSMELK ?
Laten we bij het begin beginnen. Kokosmelk, ook wel klappermelk genoemd, wordt gemaakt van het vruchtvlees van de volwassen bruine kokosnoot. Het wordt dus niet, zoals hel veel mensen denken, gemaakt van het kokoswater. Het geraspte witte vruchtvlees van een rijpe kokosnoot wordt eerst gemengd en daarna gekneed met warm water. Dit wordt vrijwel altijd gedaan met gewoon water, maar specifieke merken gebruiken ook wel kokoswater. Het mengsel wordt vervolgens in een kaasdoek uitgeknepen. Het dikke romige vocht wordt kokosroom genoemd. Als ditzelfde proces wordt herhaald, dus als de kokospulp opnieuw met warm water wordt gemengd ,wordt het vocht wat vervolgens vrijkomt kokosmelk genoemd. Dit vocht is minder dik en minder romig dan de ” eerste persing”.
De blikken kokosmelk die we vrijwel overal kunnen kopen is vaak een mengsel van deze twee persingen: dus de room en de melk. Het kan echter enorm variëren in dikte/vetgehalte. Dit is sterk afhankelijk van de dosering room die een fabrikant toevoegt. Het mengen wordt gedaan omdat pure verse kokosmelk al binnen één dag kan verzuren. Door de melk in te koken wordt dit voorkomen. Dit noemen we dan kokoscréme, de bekende geconcentreerde blokken. Voordeel van deze blokken is dat het maandenlang buiten de koelkast houdbaar is. Deze kokoscréme kun je met water aanlengen om er kokosmelk van te maken, één blok kokoscréme is goed voor een liter kokosmelk. Je hebt dus eigenlijk vijf blikjes kokosmelk in huis met een blok kokoscréme.Voordeel is ook dat een blikje kokosmelk binnen een dag al verzuurt, met de créme kun je afgepast doseren. Deze blokken worden voornaam in de Indonesische keukens gebruikt. Er zijn dus eigenlijk drie persingen.
de eerste persing:
- kokosroom, coconut cream, santen kental
de tweede persing:
- kokosmelk, klappermelk, santen
de geconcentreerde/ingekookte versie:
- kokoscréme, creamed coconut, blokken santen
Het ene blikje kokosmelk is het andere niet. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan etiketten lezen, omdat het zeker betreft vetgehalten ontzettend kan schelen. De beste varianten koop je in de biowinkel. Dikke kokosmelk wordt vooral gebruikt om toetjes te maken of dikke sauzen. Dunne kokosmelk wordt gebruikt voor soepen en dunne sauzen.
BEHOORLIJK WAT VET
Kokosmelk wordt op dit moment van schrijven enorm veel gebruikt ter vervanging voor zuivelproducten door veganisten. De levensmiddelenindustrie heeft hier perfect ingesprongen door talloze “ kokos-toetjes” en yoghurt en kwarkvervangers op de markt te brengen die in basis zijn gemaakt van kokosmelk. Dit lijkt erg onschuldig, maar dat is het niet. Omdat we vaak dagelijks zuivel genieten, kunnen deze specifieke producten nadelige effecten hebben op de gezondheid. Kokosmelk bevat namelijk ontzettend veel calorieën. Zo’n 95% van de calorieën bestaat uit vetten. Waaronder ook verzadigde vetten. Deze middellange keten vetzuren ( MTC) zijn in wezen gezonde vetzuren. In dat daglicht gezet kunnen we concluderen dat kokosmelk niet erg ongezond is. Het bevat aardig wat nuttige voedingsstoffen, als eiwitten, vezels, en diverse mineralen als mangaan, magnesium en ijzer. De “ andere kant” is echter dat kokosmelk heel veel vet bevat. En dit niet wordt geschuwd in al die hippe producten. Per beker kokosyoghurt wordt gemiddeld een blikje kokosmelk verwerkt om de basis te vormen. Hieraan worden dan nog tal van kleur / geur / smaakstoffen toegevoegd en tal van verdikkingsmiddelen als Xantaangom, tapiocameel en Johannes broodpitmeel. Ook worden er melkzuurbacteriën toegevoegd om de yoghurt aan te zuren. De kokos-producten worden duur verkocht. We moeten voor een bakje kokoskwark van 300 gemiddeld zo’m € 3 euro neerleggen, wat uiteraard extreem veel is.
…Dit bakje kokos yoghurt van 125 gram kost € 2,69, en bevat per bakje 24 gram vet, waarvan 2 gram verzadigd.
Maar waar de schoen echt wringt is de hoeveelheid vetten die men in één keer binnenkrijgt. Gemiddeld eten we een beker per dag. Dit levert extreem veel vetten per keer op, waardoor het nadelige effecten teweeg kan brengen. Met name de veelheid per beker is zorgwekkend. Als we er nuchter naar kijken: zou jij een blikje kokosmelk aan je mond zetten en in één keer opdrinken? Dit doe je namelijk wel, als je zo’n bekertje kokosyoghurt opeet. Omdat er veel veganisten zijn die dit dagelijks consumeren kan dit op langere termijn veel gezondheidsproblemen opleveren.
De vele kokos-zuivel-vervangers zijn naast erg rijk aan vet ook pure marketing. Zoals je hierboven kunt zien, betaal je belachelijk veel geld voor een klein bekertje. Je kunt het super-eenvoudig en veel goedkoper zelf maken. Koop een pakje kokosmelk, voeg daar zelf een eetlepel Johannes broodpitmeel of tapiocameel aan toe, en een bekertje melkzuur bacteriën of in poedervormDit kost bij elkaar nog niet eens de helft van wat je moet betalen aan kant en klaar.
BLIK
Kokosmelk wordt voornamelijk in blik verkocht. Ook hier kunnen nadelige effecten vastkleven. Letterlijk. We weten , dat blik van binnen zijn gecoated met een plastic laagje, bisferol A , beter bekend als BPA. Dit is een giftig stofje die zeker afgelopen jaren behoorlijk onder vuur is komen te liggen. Steeds meer fabrikanten stappen daarom over op BPA vrije verpakkingen, maar in de blikken wereld komt dan nog steeds zelden voor. Het BPA kan zeer makkelijk loslaten, waardoor het in de kokosmelk terechtkomt en zo ook bij jou binnen komt. Een deukje, een stootje, een paar rake klappen, en het kan al loslaten. We kunnen gelukkig ook kokosmelk kopen in pakjes. Dit verkleint de kans op BPA aanzienlijk en ik adviseer dan ook om op zoek te gaan naar pakjes kokosmelk in plaats van blik. Of verzeker jezelf ervan dat het blik van binnen BPA vrij is. De meeste kans om deze blikken tegen te komen is in de biowinkel.
ZIJN ER VERSCHILLEN?
Als we een aantal blikken kokosmelk naast elkaar gaan vergelijken, zien we opmerkelijke verschillen in samenstellingen. Ik kocht voor dit artikel verschillende blikken kokosmelk. Uit supermarkten, uit een toko en uit een biowinkel. Daarin zag ik echt opmerkelijke verschillen. De goedkoopste, die uit de toko, bevat erg weinig kokos, terwijl de variant uit de biowinkel ( de duurste) vrij veel melkaandeel heeft en geen verdere toevoegingen. De samenstellingen lopen dus zeer sterk uiteen, en dit kan belangrijk zijn voor je gezindheid.
Laten we eens kijken naar dit goedkope blikje kokosmelk uit de toko. Ik betaalde hier € 85 eurocent voor, voor 400 ml. Het is een voor mij onbekend merk. Het bestaat voor 40% uit kokosmelk ( extract) en maar liefst voor 59% uit water. Sterk verdund dus. Verder vinden we guargom en Xantaangom, en conserveermiddelen terug in de melk.( natriummetabisulfiet, geen erg gezond goedje)
Dit blikje kocht ik bij de Lidl, voor € 99 eurocent voor 425 ml. Dit blikje bestaat voor 91% uit kokosmelk extract , water, cellulosegom ( is een stabilisator) en polysorbaat 60 Dit is een emulgator die niet zo best bekend staat, omdat het overgevoeligheidsreacties kan geven, en de opname van vetten bevordert. Ik kwam op internet ook erg veel ( niet onderbouwde) verhalen tegen dat dit goedje mogelijk kankerverwekkend zou zijn. Dit gaat om een dikke kokosmelk.
In de biowinkel kocht ik dit kleine blikje van een voor mij bekend merk TerraSana. Ik betaalde € 1,85 voor 200 ml, dus dat is best prijzig in vergelijking met de andere varianten. Deze kokosmelk is van biologische afkomst. En bevat 80% kokosnoot-extract en water, meer niet. Dus geen rare andere additieven. Bovendien zijn deze blikken BPA vrij.
Dit blikje kocht ik in de supermarkt, en kostte mij € 1,39 voor 400 ml. Dit blikje bevat 99% kokosmelk extract, gemodificeerd zetmeel, guarpitmeel, carrageen, xantaangom, johannes broodpitmeel, antioxidanten ( hier ook de natriummetabisulfiet) en emulgatoren ( polyoxyethyleen) Alhoewel dit blikje de meeste melkaandeel lijkt te bevatten, bevat het tegelijkertijd enorm veel meuk.
WAAR MOET JE OP LETTEN?
Als je het bovenstaande hebt gelezen, begrijp je dat er behoorlijk wat valt te kiezen. Het kan voor de consument onwijs verwarrend zijn. Vaak worden de blikken als goed, gezond en positief verkocht, en ook weten niet veel mensen wat er nu eigenlijk in zo’n blikje schuil gaat. Ik heb daarom hieronder een aantal nuttige tips opgesteld, om je keuze zo makkelijk mogelijk te maken:
1) KIES LIEFST SOORTEN DIE ALLEEN BESTAAN UIT KOKOSMELK EN WATER
Een inkopper, maar toch…..kies alleen kokosmelk die bestaat uit koksmelk en wat water. Mijd de soorten die een langere ingrediëntenlijst hebben dan deze twee.
2) KOOP HET LIEFST IN PAKJES
Mijd blik. Ook in de biowinkel. Omdat deze ook niet gegarandeerd zijn op BPA vrij , tenzij dit duidelijk is vermeld.
3) KOOP LIEFST GEEN KOKOSMELK UIT TOKO’S
Het is erg verleidelijk, maar vrijwel alle varianten uit toko’s zijn vol gepropt met additieven. Dit komt omdat de meeste producten die daar worden verkocht vanuit het buitenland moeten komen en daardoor veel meer conservering bevatten. Ook maken de blikken een langere reis wat veel meer risico geeft om beschadigingen, ook die wij met het blote oog niet kunnen zien. De beste keuzes vind je in biowinkels.
4) KIES VOOR LIGHT ALS JE EEN VEELGEBRUIKER BENT
Alhoewel ik wars ben van “ light” kan het in dit geval erg veel schelen als je kokosmelk dagelijks gebruikt. De light varianten zijn sterk verdund, waardoor deze minder vetten bevatten. Let ook hier wel op de toevoegingen.
5) MIJD DE KANT EN KLAAR KOKOS ZUIVELPRODUCTEN
Naast dat het je enorm veel geld kost, bevatten de meeste varianten extreem veel vet Wil je toch graag deze zuivel kopen? Let dan op de toevoegingen en eet niet meer dan 75 gram per dag, hou ook rekening met de rest van je ADH inname aan verzadigde vetten.
DE BESTE TIP : MAAK HET ZELF!
De allerbeste tip, om een verse, gezonde en verantwoorde kokosmelk te verkrijgen is zelf maken. Dit lijkt moeilijk, maar de grap is dat dit helemaal niet zo moeilijk is, sterker nog, je maakt het binnen 5 minuten. Kijk maar…..
DIT HEB JE NODIG:
- 250 gram kokossnippers ( liefst biologisch) of kokosrasp
- 400 ml water
- Extra nodig:
- een vergiet, een kaasdoek of hydrofiele doek.
ZO MAAK JE HET:
Doe het water in een steelpan of waterkoker en breng tot een kookpunt. Doe het gekookte water samen met de rasp in de blender en maal het net zolang tot er een dikke, romige massa is ontstaan. Zet een kom en een vergiet klaar, en drapeer over het vergiet de kaasdoek of hydrofiele doek. Stort de massa in het vergiet en knijp het goed uit . Klaar is je eigen kokosmelk! Drink of verwerk het liefst binnen een dag, of bewaar het tot twee dagen goed afgesloten in een glazen fles in de koelkast. Wil je het wat zoeten, gebruik dan enkele druppels stevia
KOKOS SLAGROOM
Van kokosmelk wordt veel zuivelvrije slagroom gemaakt. Door de kokosmelk 24 uur te koelen in de koelkast wordt de melk dik. Dit dikke gedeelte kun je zeer eenvoudig met de mixer opkloppen. De dikke “ homp” die is ontstaan na het koelen wordt uit het blik geschept , waarna suiker of zoetstoffen worden toegevoegd. Dit wordt met een mixer opgeklopt.
Met dunne of light-kokosmelk lukt dit een stuk minder. Als je kokos slagroom wilt maken kun je daarom het beste voor de dikkere varianten kiezen. Het is ook zeer belangrijk om de kokosmelk tenminste 24 uur te koelen in de koelkast. Gebruik alleen de verdikte kokosmelk, en niet het vocht ( dit ligt vaak onderaan het blik)
Je kunt de room gebruiken om mee te bakken een te koken en ter vervanging voor slagroom. Ook hier geldt, dat je deze room matig moet consumeren.
Resumerend:
Kokosmelk is op zich gezond, maar bevat erg veel calorieën uit verzadigd vet. Gebruik daarom per dag niet meer dan 50-75 ml, en hou je verdere inname aan verzadigde vetten in een dag in balans. Kies liefst voor biologische kokosmelk, en liefst uit een pakje. Kies voor soorten die bestaan uit kokosmelk-extract en water. Mijd de kant en klare alternatieven op zuivel die in basis kokosmelk bevatten. Consumeer dit niet dagelijks en met mate.
De wereld van kokos producten. Niets is wat het lijkt maar vaak wel fout en vol meuk.
Thanks voor je heldere uitleg again.
Ga zo door.
De pakjes hebben ook een coating. Is die coating wel bpa vrij? Is at al eens onderzocht?
De meeste pakjes zijn BPA vrij. Al ligt dit uiteraard genuanceerd.
Waar koop je kokosnoot melkpoeder????
Leerrijk
Mijn vermoeden weer bevestigd dank je wel ! Monique
Welke kokossnippers kun je het best gebruiken? Bio zegt verder niets over het proces. Liever geen ontkleuring ed Net als bij kokosolie, er is veel verschil in kwaliteit. Bedankt weer voor het artikel, Monique
Bedankt voor het artikel over kokos melk.
Ik vraag me wel af waarom je geen pakjes getest hebt?!
Is de gotan-bio bijvoorbeeld beter dan die van conimex of is die van conimex gewoon rommel ?! 🙂
Dat zou ik ook weleens willen weten Monique
Ik ook 😉 . Welke kokosmelk pakjes zijn het best ?
Ik zal snel eens wat pakjes gaan beoordelen. Dit zal ik in dit artikel aanvullen! Warme groet!
Dankjewel Monique! Echt geweldig dat je dit allemaal doet!
Thanks. Super
De kokosmelk is heerlijk! Heb je ook een recept voor de overgebleven pulp? Koekjes ofzo?
Maar wat je overhoudt is een heel dunne (waterige?) kokosmelk denk ik?
En is dat wel smaakvol voor bijvoorbeeld een (romige) curry??
Dag Monique,
Wanneer zou je de pakjes kokosmelk gaan beoordelen? Ben erg benieuwd naar.
Go-Tan bio9logisch is 100% kokosmelk zonder toevoegingen, staat gewoon op het pakje
wat op een pakje staat zegt nog niets over de werkelijke afkomst, en al helemaal niets over hoe iets wordt geproduceerd. vraag dat altijd na. Staar je niet blind op oppervlakkig gehouden info.
Dank je wel Monique.
Duidelijk.
Bedankt Monique voor de uitleg, eet zelden iets uit een blik, maar nu echt niet meer!!
Hier kan ik wat mee, maak al mijn eigen amandel en havermelk en dit komt als geroepen, dankjewel.
,.gr. Lida
Net als Henk vraag ik me ook af welke pakjes je het beste kunt kopen? Je adviseert nl pakjes ????.
de pakjes uit de biowinkel. Er zijn verschillende merken. Neem eens een kijkje. Warme groet!
Ik heb altijd de fair trade variant uit de gewone supermarkt. Geen idee of het BPA vrije blikken zijn. Vaak maak ik het ook zelf. Gewoon een kokosnoot in de winkel kopen. Wel schudden om te testen of je er nog water in hoort, dan heb je een goede, anders is de kans groot dat het vruchtvlees bedorven is. Ik maak het al zo vanuit Suriname, toen er nog geen blikken waren. Ik gebruik het voornamelijk in maaltijden zoals curry’s, maaltijdsoepen( cassavesoep, Chinese tayersoep) en rijstgerechten
Ik gebruik al jaren de pakken kokosmelk in mijn curry’ s en sauzen.
Ik ga het nu voortaan zelf maken.
Ik had een recept waarmee je het kokosrasp overgiet met gekookt en afgekoeld water en dat laat je gewoon een tijd staan en roert het af en toe door.
Wat is het voordeel van draaien in de blender?
hoi alle goed gelezen interessant ,ik ben allergisch voor melk en was nu met havermout melk en yoghurt begonnen dit laatste staat nog te rijpen ,kokos staat ook op mijn programma ,nu gebruik ik al ruim jaar kombucha, met scoby ,is dus ook een probiotica,zou je dat kunnen gebruiken ,om door de kokosmelk of havermout,te doen ,alvast bedankt
Heb de melk gemaakt, is zeer dun. Wat doe je dan met de pulp? Kan je er nog kokos yoghurt mee maken?
ja hoor dat kan. Gebruik de volgende keer 400 rasp op 400 ml water, dan wordt ie wat dikker! Warme groet!
Hi Monique, kan ik ook bio kokosmeel gebruiken denk je ?
hai,
Nee, dit is niet geschikt. Het moet echt vruchtvlees zijn. Succes!
Dank je opnieuw, Monique. Bij mijn weten is de aversie tegen vet en de zorg voor cholesterol al tientallen jaren geleden weerlegd, maar wordt het in de lucht gehouden omdat het establishment van becel, hartstichting, statine-industrie en artsen hun eenmaal betrokken stellingen niet zodner gezichtsverlies kan loslaten. Ook het gelijk behandelen van calorieen uit vet vs. koolhydraten is achterhaald, evenals het idee dat je van vet dik zou worden. Je stelt terecht dat “middellange keten vetzuren ( MTC) zijn in wezen gezonde vetzuren” – wat valt daar verder nog op af te dingen?
Beste Monique,
Kun je van santen geen slagroom kloppen?
Hartelijke groeten,
Wim
dat gaat ook met Santen. Succes!
Om verspilling te voorkomen, bewaar ik overschotten nooit in de koelkast, wel in vriezer (ijsblokjes verzameld in zakje). Die blokjes mik ik dan in warme gerechten. Verse nodig voor koude gerechten = nieuw blik openen, eventueel overschot weer in vriezer. Hoe het met voedingswaarde ed zit na invriezen, weet ik echter niet? Zou jij het afraden? Super leuk idee om de melk zelf te maken! Goedkoper, gezonder en minder afval ed, ga ik zeker ook eens proberen.
Hoi Monique,
Die blokken cocoscreme, zijn die ook nog verschillend in kwaliteit? En kun je die dan bij de supermarkt kopen?
Ik heb een blikje kokosmelk ( de romige variant )Hoe lang blijft deze goed in de koelkast?
Heb je een kokosmelk uit blik die je wel aan beveelt? Als je moest kiezen😉
wow – wat een heerlijke site met geweldige informatie – dank, christine
Die kartonnen pakjes van AH gaan bijna direct schiften als je ze in de pan doet en geven een erg onaangename geur. Ik heb ze nu 3x geprobeerd en 3x was het eten daarna gewoon ranzig… Met blik heb ik dat nog nooit gehad.
Daarnaast heb ik zo mijn twijfels bij de recycling van dat soort pakjes, ik denk dat de meesten gewoon bij het afval komen terwijl blik veel eenvoudiger gerecycled kan worden.