Alles over botontkalking en osteoporose, en de invloed van voeding
Ik las onlangs iets opmerkelijks:
Ruim 850.000 Nederlanders hebben last van botontkalking, waarvan twee-derde dit niet eens weet. Dat is best heftig. Het prikkelde mij om er meer over te gaan lezen.
Botontkalking dus. Dat is iets anders als osteoporose , een medische term voor poreus en / of zwak bot.
Wat is het precies? En wat zijn de symptomen? En kun je met je voeding botontkalking en osteoporose voorkomen?
WAT IS BOTONTKALKING EN OSTEOPEROSE?
Laat ik beginnen met de versprekingen rondom botontkalking en osteoporose. Dit wordt vaak in éen adem genoemd, maar dat is niet helemaal juist. Bij osteoporose is er NAAST minder botmassa ook een verandering in de structuur van het bot. Hierdoor wordt de botsterkte minder tot zeer zwak, Door deze verzwakking van botsterkte plus de verminderde botstructuur kunnen botten uiteindelijk zo makkelijk breken dat een breuk spontaan kan plaatsvinden.
Botontkalking is zo’n beetje het voorstadium. Als dit proces ernstige vormen aan gaat nemen, waardoor botten dus zelfs spontaan kunnen breken, spreken we van osteoporose. Osteoporose wordt vaak pas ontdekt na onderzoek, als men bijvoorbeeld opvallend veel de botten zeer snel breekt.
Bot is, ondanks veel gedacht van niet, levend materiaal. Sterker nog, het proces waarbij je lichaam oude bot-cellen afbreekt en aanmaakt, gaat ons gehele leven door. Wel is er sprake dat de balans tussen aanmaak en afbraak verandert met de jaren. Tussen ons vijfentwintigste en dertigste levensjaar is de botdichtheid het grootst. Na ons dertigste levensjaar blijft deze een aantal jaren stabiel, na ons vijfenveertigste levensjaar neemt de aanmaak langzaam af. Uiteindelijk raakt de balans weg en breken we meer bot af dan dat erbij komt.
Hoe sterk je botten zijn, en hoe snel de botmassa vermindert, is voor het grootste deel erfelijk bepaald. Het komt meest voor bij mensen boven de 50 jaar, maar soms ontstaat osteoporose eerder , bijvoorbeeld als je een reumatische aandoening hebt. Ook kunnen bepaalde medicijnen bij langdurig gebruik ( bijvoorbeeld prednison ) leiden tot osteoporose. Ook aandoeningen als een te snel werkende schildklier en diabetes type 1 kunnen een vervroegd osteoporose veroorzaken.
Vrouwen hebben overigens tot vijf keer zoveel meer kans op osteoporose dan mannen. Dit komt, omdat het proces van botafbraak tijdens de overgang in een soort stroomversnelling raakt. Het vrouwelijke hormoon OESTROGEEN beschermt namelijk tegen botafbraak . Hoe jonger de overgangsklachten beginnen, hoe meer kans]s er is op osteoporose op latere leeftijd. Ook hebben vrouwen wat minder grote en minder sterkte botten dan mannen. Dit maakt vrouwen ook meer kwetsbaar. Bij mannen begint het proces van bot-ontkalking zo’n tien jaar later, en verloopt het veel geleidelijker dan bij vrouwen, waardoor mannen er minder last van hebben.
HOE ONSTAAT HET?
Er zijn dus zoals je eerder hebt kunnen lezen een aantal risicofactoren waarvan erfelijkheid de koploper vormt. Maar er bestaan nog een aantal risicofactoren waardoor de kans op osteoporose wordt vergroot:
– ben je ouder dan 60 jaar en heb je nog nooit eerder iets gebroken , dan loop je meer risico
– als je te weinig weegt / een te laag lichaamsgewicht hebt ( minder dan 60 kg, of een BMI lager dan 20 )
– als je weinig tot geen lichaamsbeweging krijgt / onvoldoende per dag beweegt
– één van je ouders al eens een heup heeft gebroken
– als je rookt
– als je vitamine D tekort komt
– als je meer dan 3 glazen alcohol per dag drinkt
– als je last hebt van wervel-verzakkingen
– als je na je 60 ste levensjaar korter dan een jaar geleden iets hebt gebroken, en afgelopen jaar een keer bent gevallen
– als je bepaalde medicijnen gebruikt als prednison ( meer dan 7,5 mg per dag, langer dan drie maanden )
Bepaalde aandoeningen kunnen osteoporose ook versnellen zoals:
– reumatoïde artritis ( RA, de kans is twee keer zoveel )
– axiale spondyloartritis 9 ziekte van Bechterew)
– artritis psoriatica
– SLE
– COPD
– het Cushing syndroom
– Diabetes type 1
– vervroegde overgang
– schildklier-aandoeningen
– diverse darm-aandoeningen
– slecht werkende nieren
– orgaan-transplantaties
WAT ZIJN DE KLACHTEN?
Botontkalking merk je eigenlijk nauwelijks. Pas als je wat breekt . Als je bijvoorbeeld je pols of been of vinger breekt, dan merk je het direct. Je hebt erge pijnklachten, je houding verandert en soms staat het gebroken bot op een verkeerde stand.
Ook een plotselinge rugpijn kan komen van een breuk van een wervel ( spontaan ) en naarmate er meer wervels in gaan zakken verandert je houding ( een voorovergebogen houding, genaamd kyfose )
Als je 50 + bent en je breekt iets, dan wordt standaard in het ziekenhuis testen verricht of er sprake is van botontkalking. Dit staat sinds 2011 in de medische richtlijn over osteoporose en het voorkomen van botontkalking. Helaas gebeurt het in de praktijk niet altijd. Bijvoorbeeld omdat orthopedisch chirurgen zich onvoldoende bewust zijn van het gevaar, hun taak is immers om de botten te repareren, en houden ze zich minimaal tot niet bezig met de bot-kwaliteit. Een andere reden waarom het niet altijd gebeurt is dat patiënten zelf het wegwuiven. Ze denken bijvoorbeeld dat het logisch is dat het bot is gebroken na een ongelukkige val. Toch is het meest verstandig om een test te verrichten. Vooral, omdat na een eerste breuk de kans op een tweede breuk veel groter is, blijkt uit onderzoek.
On de botdichtheid te bepalen wordt een speciaal soort röntgen apparatuur gebruikt., de DEXA SCAN. Deze scan kan ook blootleggen of er wervelkolommen zijn verzakt. Als het nodig is, wordt er ook nog urine-en-bloedonderzoek gedaan, om te bekijken of er mogelijk andere oorzaken aan de grond liggen.
Als een botdichtheid te laag wordt gemeten, wordt er een behandeling gestart. Dit bestaat uit leefstijl-adviezen, en in veel gevallen speciale osteoporose medicatie. Dit remt de afbraak van bestaand bot af.
BEWEGEN HELPT
We weten allemaal wel zo’n beetje, dat bewegen goed voor ons is. We zijn niet gemaakt om ( langdurig) te zitten, maar dat is nu juist wél wat we zijn gaan doen……Op een gemiddelde werkdag zitten wij Nederlanders zo’n 7,1 uur, dat is 43 % van onze wakkere tijd. In Europa staan we daarmee op de eerste plaats, geen erg eervolle vermelding.
Zeker als het aankomt op onze botten, is ( voldoende) bewegen erg belangrijk. Druk zetten op onze botten stimuleert namelijk de botproductie. Dit houdt zowel de aanmaak als afbraak van botten zo lang mogelijk in een juiste balans. Om deze balans zo goed mogelijk te houden, moet je iedere dag bewegen. Dit betekent niet, dat je uren in een sportschool of tennisbaan moet doorbrengen, want de kleine, simpele dingen die we overdag in veel gevallen automatisch verrichten tellen ook mee. Denk aan huishoudelijke klusjes als dweilen en stofzuigen, ramen lappen en zelfs afwassen is ook een vorm van bewegen. Zolang je maar uit die stoel of bank komt. Wandelen en fietsen zij ook toppers om iedere dag in te plannen. Wat ook belangrijk is, is om te variëren in de belasting van de botten. Iedere dag hetzelfde riedeltje aflopen in een sportschool belast steeds dezelfde botten terwijl andere botten ook om belasting vragen om in balans te blijven. Ga iedere dag bijvoorbeeld een blokje om, en doe fluitend op een swingend muziekje je huishoudelijke taken. Daarmee beweeg je het hele skelet. Gebruik je een sportschool, varieer dan iedere sessie in oefeningen. Maar maak het jezelf ook niet te moeilijk. De kans dat je het al snel opgeeft ( de bank is dan erg aanlokkelijk… ) is dan veel groter. Zorg voor een beetje plezier in bewegen.
Bewegen is voor en van ALLE leeftijden. Of je nu 10 of 80 bent, er valt ALTIJD wel winst te behalen, als je iedere dag meer beweegt dan dat je zit.
OSTEOPOROSE / BOTONTKALING EN DE INVLOED VAN VOEDING
De medische wereld buigt zich steeds meer over voeding en wat voor invloed dit heeft op onze gezondheid. Zeker als het op botontkalking / osteoporose aankomt, speelt wat we eten en drinken een grote rol. De grote spelers die van invloed zijn, is CALCIUM en VITAMINE D.
Om te beginnen in het kort wat calcium is. Calcium is een voedingsstof, die belangrijk is voor de vorming van sterke en stevige botten en het voorkomen van botbreuken en osteoporose. Kalk, zoals calcium ook wel wordt genoemd is zeer essentieel voor het lichaam. Een volwassen mens heeft al zo’n 1,5 kilo botten bij zich, waarvan 99% voorkomt in botten en tanden. De rest vinden we in spieren , de organen en het bloed. Naast dat calcium nodig is voor het skelet, speelt het ook een grote rol bij de regulatie van de bloeddruk, zenuwprikkeling-overdrachten en bloedstollingsprocessen. Calcium speelt daarin samen met vitamine D een cruciale rol.
Calcium zorgt ook voor een goede hartslag, en reguleert de ijzer stofwisseling.
Je snapt, dat je moet zorgen dat je voldoende calcium per dag binnen krijgt.
Vitamine D is een in-vet-oplosbare secosteroïde die een zeer belangrijke rol speelt bij tal van biologische processen in ons lichaam. De belangrijkste bron voor vitamine D is de zon/zonlicht. Circa 2/3 deel van de hoeveelheid vitamine D die we dagelijks nodig hebben maken we aan via zonlicht. Het overige halen we uit onze voeding, al betreft dat ontzettend weinig. Enkele uitzonderingen hierop zijn vette vissoorten als zalm en makreel.Omdat we in Nederland vrij weinig zonuren hebben, wordt vitamine D erg vaak toegevoegd aan tal van producten, zoals zuivel, boter en andere bak/braadproducten. Het is zinvol om vitamine D als supplement bij te slikken, zeker als er extra leefomstandigheden zijn die het zonlicht nog beperkter maken.
Het eerder besproken calcium heeft vitamine D nodig om te kunnen worden omgezet in ins lichaam. Op deze manier wordt het via ons bloed naar de vitale lichaamsweefsels vervoerd, waar het een zeer belangrijke rol speelt in diverse organen. Tekorten kunnen o.a leiden tot een verminderde botmineralisatie, die zich uiteindelijk uitmonden in ontkalking, en osteoporose. Twee heel belangrijke spelers dus.
Maar ook ons dagelijks voedsel heeft invloed. We halen calcium zoals je eerder hebt kunnen lezen voornamelijk uit zuivel. Maar gelukkig kun je ook best veel halen uit plantaardige bronnen. KLIK HIER om daar alles over te lezen. Naast calcium en vitamine D zijn magnesium en eiwitten ook belangrijke spelers bij botontkalking en osteoporose. Eiwitten haal je voornamelijk uit vlees en zuivel en eieren, maar ook uit plantaardige bronnen als peulvruchten ( wel minder goed opneembare eiwitten ) KLIK HIER om alles over eiwitten te lezen.
Magnesium is een echte regelneef voor tal van processen in ons lichaam. Ook voor een goed onderhoud van onze botten en spieren. KLIK HIER om alles over magnesium te lezen.
Het is helaas niet mogelijk om te genezen van osteoporose. Het is daarom ontzettend belangrijk om goed op je voeding te letten als je lijdt aan osteoporose. Dat betekent algemeen gezien:
– …dat je iedere dag voor voldoende calcium moet zorgen.
-…dat je iedere dag voor voldoende vitamine D moet zorgen omdat deze vitamine de opname van calcium bevordert
– …dat je daarnaast ook voldoende magnesium en ( goed opneembare ) eiwitten inneemt
– dat je voldoende beweegt
-…dat je niet teveel zout neemt. Krijg je via je voeding teveel zout binnen, wordt natrium samen met calcium en magnesium gewoon weer ongebruikt uitgeplast. Let dus ook op zout in je voeding
-… dat je voldoende vitamine K binnen krijgt, Dit hebben we nodig voor de aanmaak van botten. We vinden veel vitamine K in boerenkool, spinazie, broccoli, en zuurkool. Omdat er slechts tussen de 10-30% van de vitamine K wordt opgenomen in het lichaam is het verstandig om deze veelvuldig op het menu te zetten.
Suppleteren?
Als er is vastgesteld dat er sprake is van botontkalking / osteoporose, kan een arts je supplementen / medicatie voorschrijven. Dit remt de afbraak van bestaand bot af, maar kan niet herstellen. Het is een samenspel van goede, volwaardige voeding en beweging. Een effectieve behandeling om compleet te kunnen genezen van osteoperose/ osteopenie bestaat eigenlijk niet. Osteoporose gaat om een chronische aandoening. Wel zijn er mogelijkheden om o.a achteruitgang van de botsterkte tegen te gaan, en de huidige combinatietherapiën geven goede resultaten. Deze combinatie therapieën bestaan uit de combinatie BEWEGEN / VOEDING / en MEDICATIE.
Zodra de diagnose is gesteld, zal een arts / ziekenhuis je jaarlijks gaan oproepen voor een controle. Een ziekenhuis zal je in de meeste gevallen na het stellen van een diagnose weer overdragen aan je huisarts. Het is belangrijk gehoor te geven aan deze jaarlijkse controle. Hoor je bijvoorbeeld niets van je huisarts / ziekenhuis, neem dan zelf contact op. Welke medicatie er wordt voorgeschreven is individueel bepaald. De oseopersose vereniging heeft op haar website een artikel over medicatie bij osteoporose, KLIK HIER om daar meer over medicijnen te lezen.
Als je onder deskundige medische behandeling bent, dan is extra suppleren via de vele supplementen die op de markt zijn, niet nodig. Je kunt dit altijd in overleg met de behandelende artsen overleggen, maar in vrijwel alle gevallen is extra suppleren dan niet nodig.
Als je je botten wat wilt ondersteunen, kunnen sommige supplementen zinvol zijn. Maar er valt heel veel kaf van het koren te scheiden., Het is om te beginnen altijd raadzaam om vooraf advies in te winnen bij de huisarts. Kies vervolgens voor 100% plantaardige, natuurlijke alternatieven.
Veel supplementen, maar ook voedingsmiddelen als zuivelproducten, zijn aangevuld met synthetische vitaminen en mineralen, waaronder vele vormen van calcium. Daar is op zich niets mis mee, maar het kan mogelijke overdoseringen opleveren als men bijvoorbeeld dagelijks vrij veel met calcium verrijkte producten consumeert en daarnaast ook supplementen slikt. Een teveel aan calcium kan averecht werken.
Calcium kunnen we gelukkig meer dan goed uit plantaardige bronnen putten. Ik heb hier eerder een uitgebreid artikel over geschreven, KLIK HIER om naar het artikel te gaan. Veel mensen denken dat we belangrijke mineralen als calcium maar ook magnesium moeten halen uit o.a zuivelproducten, maar juist in vele plantaardige bronnen zit meer calcium dan in melk. Zo bevat melk ook verzadigde vetzuren, die de opname van calcium in ons lichaam vermindert.
In melk bevindt zich het calcium als calcium carbonaat, een vrij lastig opneembare vorm voor de mens. Deze calcium carbonaat wordt helaas ook erg veel toegepast in supplementen tegen botontkalking en osteoporose ( vrij verkrijgbaar) Daar wringt de schoen dan ook zo’n beetje als het komt op het verschil tussen natuurlijke alternatieven en synthetische vormen.
Goed opneembare plantaardige bronnen van calcium wat betreft pure voeding zijn o.a amandelen, groene bladgroenten, diverse soorten noten als Hazel en pistache, olijven en haring.
Goed, je wilt toch graag extra suppleren. Welke moet je dan kiezen? Ik ben zelf op zoek gegaan, en kwam uit bij één van mijn meest favoriete merken CRESSANA. Zij hebben een CRESSANOSTEO supplement in hun assortiment op basis van biologische, vers gedroogde pure ( grote ) brandnetels. De grote brandnetel ( Urtica dioica) groeit wijd verspreid in Europa en Azië, en worden jong geoogst tijdens het bloeiseizoen bij Cressana. De brandnetels groeien op een niet-verontreinigde bodem. Drie capsules bevatten maar liefst 1200 mg gedroogde brandnetel bladeren.
Waarom brandnetel? Brandnetel bevat een goed opneembare silicium. Dit is een sporenelement uit onze voeding en komt voor in de vorm van natuurlijke silicium dioxide en silicaten. Silicum is een belangrijk mineraal voor het menselijk lichaam. Het is onderdeel van ons bindweefsel en beschermt de eiwitten in onze huid en de vorming van o.a collageen. Silicum concentreert zich voornamelijk op bindweefsel, waar ook onze botten, en kraakbeen onder valt. Het speelt een belangrijke rol bij de synthese van glycosamonoglycanen, dit zijn de bouwstenen van alle typen bindweefsel, maar ook van hydroxyapatiet, het botmineraal. Tekorten kunnen al snel tal van afwijkingen in het bindweefsel leiden met alle gevolgen van dien. Brandnetel is daarom erg interessant om in te zetten bij natuurlijke supplementen. Het kan ondersteuning bieden aan botten, maar ook ter verbetering van de kwaliteit van haren en nagels. Het silicium in brandnetels is voor de mens erg goed opneembaar.
De capsules van CRESSANA bevatten alleen biologisch gedroogde brandnetelpoeder. Dit geeft een sublieme biobeschikbaarheid. De fabrikant adviseert drie capsules er dag, maar dit kun je uiteraard geheel aan je eigen behoeften aanpassen / aanvullen. Als je bijvoorbeeld over de 50 jaar bent, redelijk gezond eet, dan kun je het best af met twee per dag, eet je erg gezond dan is een capsule per dag meer dan voldoende. Onthoud, dat rust en regelmaat ( beweging) onderdeel blijven van een goed en gezonde levensstijl waarin je de risico’s op botontkalking en osteoporose beperkt.
Bestellen?
Cressana OSTEO bevat 60 capsules en kost € 20.00 . Te bestellen via deze BESTELLINK.
( met dank aan de osteoporose vereniging , internist Harold Verhaar , en sport/ fysiotherapeut Jeroen Blijman )
Als je 50 + bent en je breekt iets, dan wordt standaard in het ziekenhuis testen verricht of er sprake is van botontkalking. Dit staat sinds 2011 in de medische richtlijn over osteoporose en het voorkomen van botontkalking. Helaas gebeurt het in de praktijk niet altijd.
Nou, dat klopt niet altijd. Bij een val bleek ik een gekneusde of gebroken rib te hebben. Die diagnose werd overigens op afstand gesteld d.m.v internetconsultatie met mijn huisarts. Het maakte eigenlijk niet uit voor de behandeling, want die bestond gewoon uit pijnstilling en vanzelf over laten gaan. Niks doorverwijzing ziekenhuis, laat staan testen. Nu had doorverwijzing voor mij ook niet gehoeven, hoor. Ze vinden altijd wat, er is altijd gedoe als je naar het ziekenhuis moet. Deze week weer meegemaakt. Gevoelige informatie in de elektronische verwijsbrief terechtgekomen die er helemaal niet in hoort en waarvoor ik ook geen toestemming had gegeven!!
Wat een sublieme samenvatting over botontkalking! Sinds 19 jaar ook aan ‘t tobben hiermee.
Weet wel dat de medicatie via dokteren niet echt werkzaam is. Begon 8 jaar geleden met natuurlijk pakketje en resultaat is top! Bewegen is echt onwijs belangrijk, het vergt allemaal discipline maar de beloning is ‘t waard… Zo blij met de moeite die jij neemt ons te informeren,TOP 🇳🇱
Dank je wel
Interessant artikel. Ik heb vanaf mijn 38e osteopinie, voorbode van osteo. Dit omdat ik vervroegd in de overgang ben gekomen ivm chemo en anti hormoonkuren.
Krijg nu af en toe een dexascan om te kijken hoe mijn botdichtheid is.
Neem eerlijk gezegd geen ziekenhuis pillen ivm te veel shitinhoud.
Bedankt dat je hier meer bekendheid mee maakt.
Bedankt voor dit interessante artikel. Mij valt op dat het niet te genezen is.
Ik heb osteoperose en gebruik medicijnen: vit D met Ca en risedroninezuur. In twee jaar is de situatie zodanig verbeterd, dat ik nog maar drie jaar hoef te slikken en dan ben ik klaar met slikken van risedroninezuur, is gezegd. Ik zat in het begin op 2,8, zit na twee jaar op de grenswaarde osteopenie en ostheoperose (2,5). De dexa heeft de verbetering aangetoond. Ik begrijp dat je er wel gevoelig voor blijft, en dat je mogelijk levenslang vitamine D met Calcium moet slikken. Maar er kan veel verbeteren.