PFAS VRIJ KOKEN EN BAKKEN……hoe, waarom en wat zijn de alternatieven ?

De pannen waarin we koken, bakken en braden houden ons afgelopen jaren nogal bezig. Dit heeft alles te maken met de stoffen waaruit pannen worden gemaakt of gelagerd, de welbekende Teflon antiaanbaklagen . We lezen en horen het meeste over POLY EN PERFLOURALKYLSTOFFEN, afgekort PFAS. Dit is een verzamelnaam voor meer dan 6000 stoffen waarin o.a een combinatie van fluorverbindingen en alkylgroepen voorkomen. Je hebt vast ook wel gehoord of gelezen over PFOA of C8, dit is zo’n stof die tot deze groep behoort, net als PFOS ( perflouroctaansulfonaat )

PFAS zit niet alleen in pannen, maar ook in vele andere alledaagse dingen als regenkleding, blusschuim en zelfs de was waarmee je ski’s invet. Het komt via producties ook in ons drinkwater terecht. Zo ontstaat PFAS als afvalstof bij het produceren van de zogenoemde GEN X -TECHNIEK, een teflon wat wordt toegepast als anti aanbak laag in veel pannen. Het heeft vele handige eigenschappen, zo zijn de stoffen vet / vuil en waterafstotend, wat het een zeer aantrekkelijk aandeel maakt voor de industrie om veel te produceren met weinig investering. PFAS wordt bijvoorbeeld ook aangetroffen in textiel, smeermiddelen, en ook in voedselverpakkingen. Je kunt zeggen dat PFAS overal is en daarom ook best een zorgelijke bedreiging voor de gezondheid van mens en dier, naast dat het uiteraard ook ons milieu vreselijk belast.
Uit vele studies / onderzoeken die er inmiddels zijn verricht, zijn wetenschappelijk onderbouwde feiten onderstreept dat PFAS stoffen onze gezondheid en ons milieu op vele manieren schade kan berokkenen. Het is niet of nauwelijks afbreekbaar in het milieu wat deze stoffen persistent maakt . Ze zijn vrij mobiel wat betekent dat ze zich razendsnel en vrij gemakkelijk verspreiden in het milieu. De stoffen zijn toxisch, wat in dit geval wil zeggen, dat ze schadelijke effecten kunnen geven in de mens en het milieu. De stoffen zijn bioaccumulerend, wat zegt dat het zich kan ophopen in ons lichaam maar ook in die van de dieren en planten.
Over PFOS, PFOA en Gen X is erg veel kennis beschikbaar, internet geeft een vergaarbak aan informatie, en daar komt nog steeds meer bij. De meest betrouwbaarste en meest relevante informatie kun je vinden op de website van het RIVM. Daar vindt je de meest recente studie/ onderzoek resultaten maar ook besluitvormingen die worden genomen om PFAS stoffen zoveel mogelijk uit onze samenleving te weren. Tevens doen zij zelf ook onderzoek.
Zoals je eerder kon lezen bestaan er wel 6000 verschillende combinaties PFAS, en daar is anno 2022 nog steeds vrij weinig over bekend. Wat doen DEZE stoffen bijvoorbeeld aan ongewenste eigenschappen, en emissies……We weten op dit moment niet of deze andere PFAS mogelijk dezelfde risico’s geven als PFOS / PFOA en Gen X.
Als consument / mens kunnen we niet heel erg veel doen om PFAS te mijden, want het komt overal om ons heen voor, ook in ons dagelijks voedsel en drinkwater. Voordat je meteen naar de waterfilters grijpt, deze stoffen zijn niet met filters weg te filteren. Waar we nog wel ENIGE invloed op kunnen hebben zijn de producten die worden gemaakt met PFAS. Door deze niet meer te kopen verminderen we sowieso de verspreiding van PFAS in ons milieu, maar ook worden wij er zelf dan een stuk minder aan blootgesteld. Het is echter enorm lastig om te achterhalen waar PFAS in is verwerkt, maar wat betreft kook-gerei kunnen we dit WEL goed onder controle houden. Er zijn inmiddels meer dan genoeg alternatieven op de markt verschenen die 100% garantie geven vrij te zijn van PFAS / PFOA / PFOS. Daarnaast kunnen sommige fabrikanten nog wat stappen verder gaan en de pannen bijvoorbeeld ook vrij te houden van lood en cadmium.

WELKE ALTERNATIEVEN ZIJN ER ?

We kunnen verschillende soorten kookgerei kopen, zoals staal , keramiek, gietijzer, emaille, RVS en steen. Linksom of rechtsom gaat het om de MATERIALEN die zijn gebruikt, om een pan te produceren en bijvoorbeeld ook geschikt te maken voor verschillende hittebronnen. Als er iets van een anti-aanbak-laag in een pan voorkomt, en de fabrikant garandeert NIET dat deze GEHEEL VRIJ IS VAN PFAS, dan zou je er zeker van uit mogen gaan, dat daar PFAS in zit verwerkt. Wat overigens niet meteen zegt dat deze pannen schadelijk of zelfs giftig zijn. PFAS zit meest “ verstopt “ tussen de lageringen van zo’n anti-aanbak-laag. Maar het IS dus WEL aanwezig. Trap ook ab-so-luut NIET in de mooie kletspraatjes van veel fabrikanten / leveranciers die bijvoorbeeld wel vermelden , dat hun pannen PFOA vrij zijn. Zolang er nergens valt af te lezen en dus te garanderen, dat de pannen 100% vrij zijn van PFAS, kun je daar zeker vraagtekens bij gaan zetten. De kunst van het weglaten noem ik dit trucje zelf, het wordt erg vaak en veel toegepast in de voedselindustrie om de consument te misleiden. Let daarom erg goed op wat er op een verpakking wordt gegarandeerd naar de consument toe. Dit geldt ook voor gietijzer, staal, emaille en steen. Vooral stenen kookpotten ( tajine) kunnen vervuilde stoffen bevatten waaronder ook PFAS.
Verkijk je ook niet op DE GROENE/GEZONDE PANNENGOLF. Dit zijn pannen die volgens vele fabrikanten geheel milieuvriendelijk en “ gifvrij” worden gemaakt, maar ook hier kunnen die addertjes onder het gras rond kruipen. Zo kan er bijvoorbeeld worden vermeld dat de pan vrij is van PFOA en dat kan een “ eigen leven” gaan leiden via de vele verkooppunten die standaard teksten 1:1 overnemen van de fabrikant. Dit kan uiteindelijk ergens worden vermeld als “ PFAS vrije pannen” terwijl die garantie helemaal niet wordt afgegeven door een fabrikant. Ken je dat spelletje waar vier personen een verhaaltje moeten onthouden waardoor de laatste persoon uiteindelijk een compleet ander verhaal vertelt? Zo werkt dat ook een beetje met dit soort standaard informatie-bronnen.
Gebruik daarom altijd een zeer betrouwbare bron , en informeer bij een fabrikant, dat is altijd nog beter dan een leverancier. Zoek uit of je pan echt 100% vrij is gebleven van PFAS, pas dan kun je spreken over een veilige pan om te gebruiken. Dit geldt vooral voor pannen met een anti-aanbak-laag, zoals koekenpannen.
Ik gebruik zelf al jaren gietijzer. Gietijzer is een in vormen gegoten legering van ijzer, koolstof (2,5%-6,67%), mangaan en silicium. Het wordt vervaardigd door omsmelting van ruw ijzer samen met cokes (kooks) en kalk in een koepeloven, inductieoven of trommeloven. Er zijn vele soorten gietijzer. Zoals grijs en wit gietijzer, smeedbaar gietijzer, en nodulair gietijzer. Er wordt nogal vaak de verwarring gemaakt tussen gietijzer en gietstaal. Gietstaal is sterker dan gietijzer. Daarom wordt gietstaal gebruikt bij producten die onder een grotere druk of belasting komen te staan. Gietstaal is minder breekbaar dan gietijzer. Hierdoor is gietstaal minder breekbaar en heeft het een smeltpunt van 1450-1550 gr C. Dit smeltpunt is 200 gr C hoger dan het smeltpunt van gietijzer. Hierdoor worden hogere eisen gesteld aan de oeverbekleding, de gietvormen en de smeltkroes.Over het algemeen is gietstaal duurder dan gietijzer. Dit komt doordat de bewerking van gietstaal duurder is dan de bewerking van gietijzer. De kosten van de bewerking zitten vooral in de hogere verwerkingstemperatuur en de grotere bewerkingtoeslag/ nabewerking. Over het algemeen is gietstaal alleen geschikt voor het gieten van producten van een grote wanddikte. Deze wanddikte moet minimaal 7 millimeter zijn. Gietstaal is goed te bewerken en de sterkte en taaiheid van dit materiaal kunnen doormiddel van veredelen worden verbetert.Gietijzer is naast onverwoestbaar ook duurzaam. Een gietijzeren pan van goede afkomst en kwaliteit heb je voor het leven, en het bereid voedsel op een meest gezonde manier. Gietijzer wordt ook erg veel gebruikt voor de BBQ. Gietijzer reguleert de warmte veel beter waardoor er minder energie nodig is om alles te verwarmen. Nadelen zijn er ook. Gietijzer is zwaar. En sommige mensen vinden zulke zware pannen niet prettig.
In gietijzer valt veel te kiezen. Geeamaileerd, niet geëmailleerd, gelegerd of niet gelegerd. Niet bewerkte gietijzeren pannen moeten worden ingebrand, wat een vrij pittig klusje blijft, en niet veel consumenten leuk vinden om te doen. Dit geldt overigens ook voor staal.
Algemeen genomen bevatten vrijwel alle ( degelijke! ) gietijzeren pannen geen PFAS, en worden de lagen bijvoorbeeld gemaakt van keramiek of emaille. Maar ook HIER is het goed opletten.
Een pan die 100% PFAS vrij wordt verklaard is de gietijzeren pan van BK. Je kunt HIER LEZEN over deze specifieke gietijzeren pannen. Daarnaast heeft het Franse merk  LE CREUSET zich ook verheven tot één van de meest toonaangevende merken op gebied van gietijzer.
Een ander alternatief is RVS ( roestvrij staal ) Ook hier moet je erg goed letten op de garanties die een fabrikant geeft op de verpakkingen.  Er wordt veel voor RVS gekozen, omdat dit een vrij goedkope basisgrondstof is voor pannen, met heel veel veelzijdigheid. Zo is het bijvoorbeeld goed vormbaar, is het hard, geleidt het de warmte en is het zeer hittebestendig. Wat nog wel het meest interessant is aan RVS , is dat het materiaal zeer bestendig is tegen zuren. In ons voedsel komen we vaak zuren tegen.
Veel RVS pannen worden ook wel “ edelstaal-pannen” genoemd, veel mensen denken dat dit dan om standaard RVS gaat, maar dat is niet zo. Edelstalen pannen worden, zoals de naam het al zegt, gemaakt van veredeld staal wat wordt verrijkt met diverse andere materialen om het roestvast / roestvrij te maken. Meest gebruikte term voor RVS is INOX.  Dit is een groep roestvaste (en niet roestvrije) staalsoorten. Het is een legering van hoofdzakelijk ijzer, chroom, nikkel en koolstof. Om van roestvast staal te kunnen spreken, is minimaal 10,5% chroom en maximaal 1,2% koolstof nodig. Inox wordt vaak “ roestvrij” genoemd, maar wordt door metallurgen liever “ roestvast” benoemd, omdat RVS mogelijk kan roesten. De oxidehuid van een roestvast materiaal sluit het onderliggende materiaal goed af, waardoor in bepaalde gevallen geen verdere roestvorming zal plaatsvinden of deze roestvorming vertraagd wordt. In de praktijk zijn er twee gevallen waarbij RVS toch kan roesten: bij de aanwezigheid van chlorides of bij de verontreiniging van het materiaal door ‘gewoon’ staal dat wel roest. Dit roesten kan vermeden worden door een correct type RVS te kiezen (geen 304 bij aanwezigheid van halogenen) en het materiaal te behandelen waarbij alle mogelijke verontreinigingen worden verwijderd. 
Wat ik zelf erg fijne en betrouwbare RVS pannen vind , zijn de pannen van BK. BK is sinds eind jaren tachtig onderdeel geworden van de grote KONINKLIJKE VAN KEMPEN & BEGEER, jazeker, hetzelfde bedrijf die nu goed zaken doet met Albert Heyn. Wat veel mensen niet weten, is dat dit bedrijf vele bekende merken onder zich heeft, zoals dus BK, maar ook bijvoorbeeld GREEN PAN. BK stampt al vanaf 1851. In 1951 bestond BK 100 jaar en werden zij door koningin Juliana bekroond met het predicaat Koninklijk. BK is oer-Hollands. En gaat volluit op duurzaamheid. Dat betekent dat zij gegarandeerd PFAS vrij werken. En geen belastende materialen voor mens / dier en milieu gebruiken. Wist je bijvoorbeeld, dat BK in 2007 de eersten waren die 100% volledig PFAS vrije kookpannen op de markt brachten? Zij zijn tevens van mening, dat pannen WERKELIJK PFAS vrij moeten zijn en niet “ deels” wat momenteel veel gebeurt onder het mom wel PFAS vrij te zijn , maar toch nog een aantal stoffen uit de verzamelgroep ( zoals PFOA ) te bevatten. BK wide niet afwachten tot ook deze trucjes worden verboden, zij kozen in 2007 volledig voor PFAS vrij. Daarom kies ik persoonlijk voor deze RVS pannen en heb ik ze ook binnen gebracht bij Puur & Fit.
Een andere zeer prettige PFAS vrije RVS pan is de pan van WMF PREMIUM, deze gebruik ik zelf dagelijks en al zeker drie jaar. KLIK HIER voor mijn review uit 2019.
Nog een fijn alternatief zijn de emaille pannen. Emaille of email is de beschermlaag van gesmolten glas, wat wordt aangebracht op o.a metalen en aardewerken, om deze te beschermen, te isoleren of, in geval van bijvoorbeeld een tajine ( een aardewerken kookpot ) te versieren. Eigenlijk is her niets anders dan een soort glas, dan bij 840 *C is vast gesmolten op een basis van ijzer. We houden het hier even op het emaille wat voor pannen wordt gebruikt. Als alles netjes verloopt, worden bij emaille pannen enkel natuurlijke, minerale bronnen gebruikt zoals staal, klei, veldspar, soda, borax en kwarts. Als er geen kunstmatige elementen worden gebruikt, zijn emaille pannen 100% recyclebaar, en zeer geschikt voor mensen met een nikkel-allergie. Let goed op de materialen, als je van plan bent een emaille pan aan te schaffen. Verzeker jezelf dat de fabrikant 100% natuurlijk te werk gaat en geen kunstmatige materialen gebruikt in de productie.
Een emaille laag heeft verschillende goede eigenschappen. Het is om te beginnen zeer glad en daardoor hygiënisch in gebruik. Het gaat om een knoert-hard materiaal wat duurzaam en onbrandbaar is. Het is zeer goed bestand tegen de inwerking van o.a chemische stoffen en tegen verkleuringen dankzij een hoge kleurvastheid. Metaal wordt dankzij emaille beschermd tegen corrosie. Bij aardwerken wordt de oppervlakte dichter en zo minder waterdoorlatend terwijl het meteen een stuk krasbestendige wordt. Als emaille decoratief wordt gebruikt, bijvoorbeeld op een tajine, wordt er gekleurde oxide toegevoegd om het mooi te versieren.
Emaillen pannen hebben een zeer glad, niet poreus oppervlak, waardoor het geen stoffen afgeeft. Het bereide voedsel blijft daarom meest zuiver en behoudt zijn originele smaak. Door de zeer hoge hardheid is emaille niet poreus en zeer kras en snijbestendig. Vrijwel alle emaille pannen zijn geschikt voor alle warmtebronnen, inclusief inductie. Dit kan per fabrikant wel verschillen, dus let daar zeker op als je emaille pannen wilt gaan aanschaffen. Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar de emaille pannen van het merk RIESS. Dit is een Oostenrijks bedrijf, die tot ver buiten de grenzen van Oostenrijk zeer bekend en geliefd is. In Nederland worden de pannen ook veel verkocht in speciale kookwinkels en geselecteerde ( web ) winkels. RIESS wil 100% garant staan voor een levenslange duur, iets wat niet zo snel meer wordt nagestreefd these Days. RIESS produceert niet alleen prachtige, nostalgische pannen, maar ook emaille potten, bak-materialen en keukengerei. Ze doen mij denken aan mijn oma’s keukentje, maar dan in hippere kleurtjes. De vorm zijn erg simpel en eenvoudig gehouden, en alles wordt nog steeds op traditionele wijze handmatig gemaakt. De pannen van RIESS worden met pure, natuurlijke materialen gemaakt en is daarom geheel recyclebaar. Ze zijn C02 neutraal en snij en krasbestendig. Omdat de pannen nog met de hand wordt gemaakt, zal ieder exemplaar weer anders zijn. Uiteraard zijn de pannen vrij van TEFLON, PFAS, PFOA, hormoonverstorende stoffen als BPA, formaldehyde, PVC en zware metalen, en zijn ze 100% vrij van weekmakers ( ftalaten )
RIESS produceert geheel milieuvriendelijk in Oostenrijk. De fabriek bestaat al sinds 1550 en is sinds 1800 eigendom van de familie RIESS. De fabriek draait op eigen waterkracht-centrales. Het zorgt niet alleen goed voor het milieu, het zorgt ook erg goed voor personeel en hun welzijn.
RIESS bezit een aantal belangrijke keurmerken. Zoals het officiële EEA certificaat ( European Enameil Association) Dit label garandeert de kwaliteit van het emaille. Er wordt streng gecontroleerd op de veiligheid van het product ter bescherming van de consument.
RIESS bevat tevens het CO2 neutraal keurmerk. Dit label test op milieu-effecten tijdens de productie. Het is het eerste ECO Label voor C02 neutrale productie in kook-gerei.
RIESS draagt ook het vrij belangrijke GREEN BRANDS keurmerk. Dit is een internationaal keurmerk dat staat voor milieubescherming en duurzaamheid. De strenge keuringen worden uitgevoerd door een on-afhankelijke organisatie. Waar een product o.a aan moet voldoen om dir keurmerk te mogen dragen zijn:
– CO2 uitstoot verminderen of vermijden
– gebruik van alternatieve energiebronnen
– veel mogelijk afval verminderen
– personeel goed opleiden m.b.t duurzaamheid en bescherming van het milieu
De pannen van RIESS zijn geschikt voor iedere warmtebron tot 220*C.  Zowel gas als inductie, zowel oven als keramiek. Ze zijn tevens vaatwasser-bestendig. Je kunt ze het beste omspoelen onder de warme kraan. Ook moet je uiteraard oppassen met voorwerpen in de pan. Ook betreft schoonmaken kun je het beste een zachte doek gebruiken en geen agressieve schuurmiddelen / sponzen. Zet je pannen ook altijd DROOG weg. De pannen van RIESS kun je ook bij puur & Fit kopen. 
Stalen pannen zijn iets wat al in de oudheid wordt gebruikt en zijn vooral in de professionele keukens erg populair. Topkoks / chefs bakken liefst in stalen pannen omdat het volgens hen de allerbeste bak-resultaten oplevert qua smaken.  Zij branden de pannen zelf regelmatig in, wat voor vele topkoks en chefs juist een erg leuk werkje is. Stalen pannen bouwen d.m.v inbranden en veel gebruik vanzelf een natuurlijke anti-aanbaklaag op. De meeste stalen pannen / koekenpannen zijn voor 99% gemaakt uit ijzer. Na het inbranden verkleuren de pannen. Staal is een 100% natuurlijk materiaal en daarom ook ontzettend duurzaam. Bovendien geleidt het de hitte razendsnel wat zorgt voor een beter bakresultaat.
Het kan voor velen ( waaronder ik zelf ) een nadeel zijn om met stalen pannen te werken, omdat het om wat meer onderhoud vraagt en dus ook regelmatig inbranden. Ik hou niet van inbranden en daarom heb ik ook geen stalen pannen.
Let ook hier weer goed op verpakkingen en kijk goed waaruit je stalen pan is gemaakt. Ook in stalen pannen kunnen vervelende stoffen voorkomen. Laat je goed informeren.
Keramieken pannen zijn nog steeds enorm geliefd. Het is naast PFAS vrij ook vederlicht materiaal wat zeker fijn is voor mensen die niet met zware pannen uit de voeten kunnen. Met keramische pannen worden metalen pannen bedoeld, die zijn voorzien van een keramische coating of anti- aanbaklaag. Je kunt het nog het beste vergelijken met een pan met een keramisch jasje. Keramiek wordt zo’n beetje gezien als het gezonde alternatief op teflon. Fabrikanten maken hun keramische pannen dan ook vaak in zilver of grijs, en niet in zwart, wat erg vaak geassocieerd wordt met teflon. Dit verduidelijkt ook zeer prettig voor een consument dat het vrijwel altijd gaat om pannen zonder PFOA. Keramische pannen zijn ook wel het natuurlijke alternatief op teflon-anti aanbakpannen . De pannen zijn ook veel duurzamer en gaan veel langer mee. Veel pannen zijn gemaakt van geborsteld roestvrij staal en zijn voorzien van een keramische coating, die zeer goede anti aanbak eigenschappen heeft. Ook keramisch is zeer geschikt voor vrijwel alle warmtebronnen. Het kan zelfs in de vaatwasmachine, maar dit zou ik niet doen, met geen enkele pan overigens.  Dit kan de keramische laag stroef maken. Keramische pannen zijn iets duurder dan teflon pannen. Maar gaan net als gietijzer, veel langer mee Een veel gebruikt materiaal voor keramiek is Thermolon. Thermolon heeft de voordelen van Teflon maar niet de nadelen omdat het gemaakt is van de natuurlijke bestanddelen keramiek en titanium. Keramiek is bekend van vazen en potten, titanium is een chemisch element met een zilveren kleur dat in de natuur voorkomt en wordt bijvoorbeeld ook voor protheses gebruikt. Een mengsel van keramiek en titanium kan onder hoge druk op een pan worden gezandstraald en daarna op 2.000 °C worden verhit om het aan de pan te ‘bakken’. Titanium is heel sterk maar flexibel en goed bestand tegen zout en zuur. Keramiek wordt al duizenden jaren gebruikt voor potten en pannen om in te koken en bakken omdat het een gladde kristal-achtige structuur heeft en warmte goed kan weerstaan. Thermolon bevat dus geen PFOA, en geen PFAS.
Nu is de ene keramische pan de ander niet. Er zijn veel kwaliteitsverschillen te vinden. Het Thermolon wordt meest gebruikt in de industrie. Maar wil je wat stapjes verder, zijn er ook hogere kwaliteit-standaarden vindbaar, bijvoorbeeld het Zwitserse ILAG.  Deze keramische coating is zeer hard en bestand tegen hoge temperaturen. Hierdoor kan gekookt worden met een minimum aan olie of vet. Bovendien is een pan eenvoudig schoon te houden en komen er geen schadelijke stoffen vrij bij oververhitting. De keramische coatings van het Zwitserse ILAG behoren tot de meest verfijnde coatings wereldwijd . De keramisch versterkte, krasvaste antihechtlaag bestaat uit meerdere lagen, waardoor de pannen geschikt zijn voor intensief gebruik en daardoor ook veel in top-restaurants worden gebruikt. De coatings voldoen aan de eisen van de TUV/ LGA, Pannen met deze keramische coating zijn meest beste keuze haalbaar in keramisch.

GREEN PANNEN

Mijn grootste voorkeur gaat echter uit naar de GREEN PAN pannen. Bij mij duurde het even, voordat ik mij over kon geven aan een echte Greenpan. Mijn allereerste ervaringen met deze pannen, ergens in 2015 / 2016 waren namelijk niet al te goed. Ik kocht een koekenpan bij de AH, waar ze met veel bombarie werden gelanceerd. Ik was erg te spreken over het verhaal achter deze pannen, en bedacht mij daarom niet langer, ik wisselde mijn Tefal koekenpan ( eerlijk = eerlijk, heerlijk in gebruik ) meteen in voor zo’n Greenpan. Maar OEH, wat viel mij het tegen. Alles bleef kleven, en mijn pannenkoeken kwamen als een hoopje snot uit de pan. Ook vele verdere pogingen mislukten, mijn homemade vegan burgers bleven dramatisch plakken en kleffen, ik had zo’n spijt dat ik mijn Tefal pan al direct naar de kringloop had gebracht! 😫 Uiteindelijk heb ik uit wanhoop een nieuwe Tefal pan gekocht. En de Greenpan nooit meer aangeraakt. Het lag stof te happen in mijn kast. Ik heb het later weggegeven. De tweede ervaring met een Greenpan was veel aangenamer. De antiaanbaklagen waren verbeterd, zo kon ik lezen, want klaarblijkelijk was ik niet de enige die het plak en klef-probleem had. En sindsdien ben ik om. Want inderdaad, de nieuwe formule werkt 10 x beter, geen kleef en plak ellende meer. Ik heb mijn hapjespan nog steeds in gebruik.
Anno 2022 heb ik een vrij bonte pannen-collectie. Deze bestaat voornamelijk uit gietijzer, keramiek, staal, RVS en emaille. En green pannen. Daar blijf ik nu steeds op terugvallen, welke zogenaamde “ groene” pannen ik ook heb geprobeerd. Groen is niet altijd groen, dat heb ik wel geleerd. 😟 Daarnaast zijn echte goede kwaliteitspannen scoren ook een ware uitdaging. Zeker groene pannen kunnen wat betreft gebruiksvriendelijkheid en kwaliteit enorm falen. Meest gehoorde klachten zijn rammelende en loszittende handgrepen, die niet zijn aan te draaien omdat het via een geleidingsdeel aan de pan vast zit, en veel pannen trekken krom.
Green pannen zijn wat dat betreft de aller-beste keuzes, omdat de pannen duurzaam zijn geproduceerd en van hoogst haalbare kwaliteit. Ook zijn de pannen redelijk geprijsd t.o.v andere groene pannen.
Alle GREEN PANNEN kunnen op iedere vuurbron worden gebruikt. Alle pannen bezitten een zogenoemde “ MAGNETO” inductiebodem. Dit is een bodem van ferromagnetische deeltjes wat zorgt voor een perfecte werking op alle vuren, zelfs inductie. GREEN PAN is overigens één van de zeer weinige merken / fabrikanten die 100% PFOA vrij garandeert. Dit is vooral bij groene pannen het welbekende addertje onder het groene gras. Door ” de kunst van het weglaten” van informatie over PFOA kunnen veel groene pannen onder een dekmantel van ” PFAS vrij” worden verkocht, terwijl de lagen PFOA kunnen bevatten.
Green Pan timmert dus zoals gezegd al wat jaartjes aan de weg in de wereld van gifvrije pannen. En dat betekent ook, dat het assortiment anno 2022 behoorlijk groot is. Er zijn complete series, maar ook allerlei soorten pannen verkrijgbaar. Van kookpannen tot koekenpannen, van vispannen tot stoofpannen.Er zijn tevens vele complete pannensets verkrijgbaar.  Er zijn complete series zoals CAMBRIDGE, BARCELONA, KOPENHAGEN  en MEMPHIS. Ook zijn de GREEN PANNEN uit verschillende materialen / typen gemaakt, die zijn onder te verdelen in DRIE typen:
– GEANODISEERD ALUMINIUM:
Deze pannen vallen onder de zogenoemde “ mid-reeksen” in de Magneto-coating . Modellen die hieronder vallen zijn o.a BONN, CAMBRIDGE, TORINO, MAYFLOWER, MEMPHIS, BRUSSELS, ANDORRA en QUEENS. Dit zijn zogenoemde “ instap-pannen” wat wil zeggen dat je het beste voor deze pannen kunt kiezen als je voor het eerst een GREEN PAN gaat uitproberen. Het zijn zeer consument-vriendelijke pannen.
– HARD GEADONISEERD ALUMINIUM:
Deze pannen vallen onder de zogenoemde “ high-end” pannen met Magneto-coatings. De pannen bevatten een dikker aangebrachte coating, waardoor ze een stuk zwaarder zijn dan de mid-reeks-pannen, en een stuk steviger. Modellen die onder deze high-end categorie vallen zijn o.a de BARCELONA pannen, COPENHAGEN, en de CRAFT.
– ROESTVRIJ STAAL ( RVS )
Ook deze pannen vallen onder de “ high end” pannen. Het zijn pannen die worden gemaakt van RVS met een keramische coating  Modellen die hieronder vallen zijn de EVERSHINE, de VENICE PRO, BARCELONA EVERSHINE en BARCELONA URBAN GLOSS.
Terwijl anno 2022 de markt zowat explodeert aan zogenaamde gezonde “ groene “ pannen, timmert het merk GREEN PAN al heel wat jaartjes aan de weg. Het merk werd in 2007 geïntroduceerd op de markt.  Greenpan is onderdeel van Cookware Company. Dit is de uitvinder van de keramische pan. CC ( afkorting van Cookware Company) produceert meer dan 60% van de keramische panen die er wereldwijd in omloop zijn. CC heeft in zekere zin een einde weten te maken aan de giftige pannen, de zogenoemde “ non-stick/ middels teflon”. CC is voorloper op de markt dankzij de zelf-ontwikkelde stof THERMOLON als gebruik voor non-stick. Thermolon heeft vrijwel dezelfde eigenschappen als teflon, maar is nauwelijks tot zelfs niet belastend voor onze gezondheid en het milieu. De keramische anti-aanbaklaag heeft nog veel meer voordelen. Zo bak je zonder toxische chemicaliën en milieubelastende stoffen. Alles wat je bereidt glijdt zeer goed door en uit de pan. Het zorgt ook voor een uitstekende hittebegeleiding waardoor alles zeer goed dichtschroeit.dankzij de stevige aluminium-bodem. De coating is dus erg gezond, 100% veilig en bevat geen enkele giftige chemicaliën of persistente vervuilers. Het is bestand tegen zeer hoge verhitting, waardoor zelfs bij over-verhitting geen gevaar is op giftige stoffen ( denk aan de vogels in huis!!!) De laag in de pan zal niet vervormen na een over-verhitting, niet verbranden bij een toevallige oververhitting. . En last but not least: je maakt de pan zeer gemakkelijk schoon.
Het merk GREEN PAN is van Belgische komaf. Het is ontwikkeld door twee Belgische vrienden ( Jan Helskens & Wim de Veirman ) Zij bedachten THERMOLON, deze laag wordt dus door Green Pan ZELF geproduceerd,  Hoe wordt THERMOLON gemaakt? Het begint bij een basisgrondstof wat is afgeleid van zand, wat door het zogenoemde “ soft-gel-proces” wordt getransformeerd tot een verschuifbare oplossing. In dit proces worden geen PFAS stoffen gebruikt. Deze oplossing wordt ander lijm of andere additieven iop de pan-wand gespoten. De pan gaat vervolgens de oven in om uit te harden. Hierbij witst zo’n 60% minder CO2 uitgestoten dan producten van traditionele anti-aanbakpannen met PFTE. Het eindresultaat is een zeer sterke keramische anti-aanbaklaag, de THERMOLON laag. De pannen worden verder behandeld met diamant. Dit is knetter-hard, geeft zeer goede anti-aanbak-eigenschappren en heeft zeer goede warmte-geleiding. Om de pannen o.a geschikt te maken voor iedere warmtebron, worden er ferromagnetische deeltjes aangebracht op de bodem van de pannen. De pannen dragen behoorlijk wat certificaten. Zo werken zij onder ISO normen, gebruiken zij waar mogelijk geupcyclede materialen als RVS en aluminium, en dragen de pannen het officiële PFAS vrij logo. De pannen dragen tevens vele kwaliteiten-logo’s uit verschillende landen. De bijzondere productie die GREEN PAN hanteert, heeft grote voordelen. Dankzij hun technologie wordt bij het aanbrengen van de coatings zo’n 60% minder CO2 uitgestoten, wat neerkomt op circa een halve kilo CO2 per pan. Er worden wereldwijd jaarlijks zo’n 600 miljoen pannen geproduceerd, dus de winst is echt heel erg groot. Green Pan werkt zoveel als mogelijk is, met gerecyclede materialen. Het meeste ruwe materiaal wat tijdens de producties worden gebruikt , worden hergebruikt.
Het is mede door al deze onderbouwde feitjes, dat ik 100% achter dit merk sta en ook wat betreft Puur & Fit voor deze Green Pannen kies. KLIK HIER om naar het besteloverzicht te gaan. 

GA VERSTANDIG OM MET PANNEN

Goed, er zijn dus gelukkig meer dan genoeg keuzes in PFAS vrije kook-materialen. En kunnen we op dit vlak PFAS mijden. De meest gehoorde argumenten om GEEN PFAS vrije pannen aan te schaffen is het anti-aanbak verhaal. Omdat er in de “ groene/ gezonde” pannen GEEN TEFLON wordt toegepast gedraagt de bodem zich uiteraard ook anders. Het vraagt even wat wennen aan nieuwe bak-methoden, het is echt nooit MEER  dan dat! Veel mensen gooien hun pan al meteen bij het grof vuil als deze één of zelfs twee keer niet voldoet aan de verwachtingen. Het kleeft teveel, het bakt aan, ze worden erg vies en ga zo maar even door…
Als je overstapt van teflon koken/ bakken naar teflonvrij koken / bakken dan vraagt dat wat bijstellen van je verwachtingen. Dit wil ZEKER, maar dan ook echt ZEKER NIET  zeggen dat alle groene / gezonde pannen aanbakken of kleven, zeker met de laatste technieken is dit eigenlijk zo-goed-als-verdwenen. Maar het vraagt dus wel om ietsje ANDERS omgaan met je pannen. Dit geldt overigens alleen voor de eerste keren dat je teflon-vrije pannen gebruikt, weet je eenmaal de balans tussen hitte en baktijden te vinden, dan is het heerlijk en comfortabel bakken en braden en koken. Veel mensen merken niet eens verschil. Het is maar in hoeverre je teflon anti-aanbak-lagen gewend bent en daar ook je verwachting op hebt ingesteld.
Afhankelijk van het soort pan wat je kiest, is deze gewenning een kwestie van twee of drie x bakken.
Naast dat je verstandig moet omgaan met het gebruiken, is ONDERHOUD ook belangrijk. Door verkeerd gebruik, en / of slecht onderhoud of verkeerd onderhoud kunnen gezonde pannen sneller vergaan, worden deze minder duurzaam en gaan dan ook veel minder lang mee. Het is daarom ook zo ontzettend belangrijk, dat je een GOEDE KWALITEITSPAN kiest. Waar de fabrikant garant voor staat. Pannetjes kopen bij de Action is weliswaar lekker spotgoedkoop, maar A: weet je niet waar het vandaan komt en wat er in zit, en B : laat de kwaliteit vaak te wensen over. Ook kan garanties lastiger zijn om te claimen.

TOT SLOT NOG EEN PAAR ONDERHOUD-TIPS :

– zet je pannen nooit in de vaatwasser, ook al geeft de fabrikant aan dat de pannen vaatwasser-bestendig zijn. Pannen houden niet van vaatwassers, welk soort ook. Spoel pannen daarom liefst onder de kraan af.
– aangekoekte bagger ? Zet je pan dan niet te lang onder water. Hou tenminste 5 minuten aan om los te weken en gebruik geen agressieve schoonmaakmiddelen en materialen. Gebruik ecologisch afwasmiddel en gebruik een zachte katoenen doek om te reinigen.
– droog je pannen na gebruik zorgvuldig. Vocht is een sluipende verwoester.
– zet je pannen op een juiste manier weg. Veel mensen stapelen hun pannen wat logisch is omdat dit zo veel ruimte bespaart. Maar ook dit is nooit goed voor de duurzaamheid van je pannen. Zet ze daarom naast elkaar en niet op of in elkaar weg.
– maak je pannen direct na gebruik meteen schoon. Laat ze bijvoorbeeld niet een nacht op het aanrecht staan.
– maak al je pannen eens per drie / vier maanden grondig schoon. Gebruik ecologisch afwasmiddel en een zachte bio-katoenen doek.
– hou een vaste plek om je pannen op te bergen.

10 Reacties op “PFAS VRIJ KOKEN EN BAKKEN……hoe, waarom en wat zijn de alternatieven ?

  1. Hallo Monique,

    Dit is een zeer verrijkende blog geweest waaruit ik aardig wat heb opgestoken m.b.t. de best te gebruiken kookpotten of pannen. Zal dus even in de kosten vallen om zo’n gietijzeren pot aan te schaffen van het merk dat jij aanbeveelt. En ook WMF is bijster interessant, maar dat wordt zeker even sparen geblazen 😉

    Vriendelijke groetjes,
    Marc

  2. Hoi Monique, heb jij de natura greenpannen wel eens onder de loep genomen?

  3. Hi Monique,
    Ik zie dat je de TVS pannen uit de Puurenfit.nl site hebt gehaald ( De pannen die maanden geleden bij de spaaractie van de Ekoplaza waren). Heeft dit iets te maken met PFOAS? Ik zie in deze artikel niets op terug wat die pannen betreft. Zijn ze ook een veilige optie?
    Dank!

  4. Als het over PFAS vrij koken gaat het altijd over pannen, maar hoe zit het nou met andere keukenapparatuur en keukengerei? Bijv. Een bbq, grill, tostie ijzer, gourmet, airfryer? Sinds mijn zwangerschap ben ik me heel bewust van al die schadelijke stoffen. Ik werd kostmisselijk van de geur die van deze apparaten af kwam en licht in mijn hoofd. Na mijn zwangerschap is mijn reukvermogen nog steeds extreem goed en ik ruik nog steeds die vieze luchtjes. Dat kan niet gezond zijn, maar wat zijn de alternatieven?

  5. Hoi Sowi,
    Mijn kinderen kregen ook nooit een tosti ijzer omdat ik van vroeger op mijn werk weet hoe snel ze beschadigen en dus gif vrijgeven. Nu maak ik tostis in de O-Pan van AMC: alle warmtebronnen, alleen RVS, geen coatings, eenmalige aanschaf,30 jaar garantie, service for ever. Al 60 jaar lang. Duits merk, wordt wereldwijd verkocht, ben er lyrisch van. Door temperatuur controle en watervrij garen worden vitaminen en mineralen behouden, dat proef je zelfs! Zo lekker!Je kunt vlees zelfs zonder vet bakken,je Tosti natuurlijk ook!
    Google maar AMC en kijk ook op YouTube.
    Liefs,
    Sabine

  6. Hallo Monique.
    Deze week heb ik mijn nog tamelijk nieuwe koekenpan-set in z’n geheel afgeschaft. En nieuwe pfas-vrije pannen gekocht. Maar nu de bakvormen. Welke merken zijn er ?

  7. Hi Monique, zo veel dank voor deze blog! Ik heb nog een vraag. Heb je tips om bakpapier te vervangen? Dit zit ook onder de pfas meen ik. Groet, Roos

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *