PFAS IN VERSE EIEREN ? Hoe gaan we met PFAS in ons leven om ?
We werden in Maart 2024 weer eens “ opgeschrikt “ door een persbericht van het NVWA ( Nederlands Voedsel en Waren Autoriteit, KLIK HIER ) dat de vers gelegde eieren bij zowel boeren als particulieren ( hobby kippen ) PFAS bevatten, en werd aangeraden deze liever niet meer te consumeren. Volgens het bericht zouden we bovendien beter af zijn met de eieren die we in supermarkten kunnen kopen. Naast dat het een zeer opmerkelijk persbericht was, zette het uiteraard terechte vraagtekens bij de consument, ook bij mij. Ik vind het dan ook nog altijd banaal te noemen, dat er ALLEEN wordt gekeken naar kippenhouders. Want niet alleen de kippen pikken voedsel op van de bodem/ grond, ook koeien in de wei eten gras, ook schapen en geiten en paarden grazen. We consumeren immers ook gewoon koeienvlees , geitenvlees , varkensvlees en paardenvlees.; Maar ook consumeren we veel zuivelproducten, afkomstig uit koemelk. Dit maakt dit hele persbericht voor mij discutabel. Want: … waarom kijkt het NVWA niet naar het TOTALE plaatje ? En zijn opeens de kippen “ het haantje “ ?
PFAS IN DE BODEM
Veel consumenten vragen zich af, hoe PFAS dan in de bodem terechtkomt. Wil je eerst alles lezen over PFAS ? KLIK DAN HIER voor meer achtergrondinformatie. Als je mijn artikel hebt gelezen, snap je beter hoe het in de bodem terecht kan komen. Het komt namelijk zeer snel en gemakkelijk in ons milieu terecht. Denk onder andere aan lozingen die bedrijven die producten maken waarbij PFAS wordt gebruikt. Maar ook door kleding met PFAS ( denk aan regenkleding of goedkopere FAST FASHION ) te wassen, of tijdens het afwassen van PFAS pannen en attributen, komt PFAS via het water in het milieu terecht. Dit gebeurt niet alleen in Nederland. Het komt veelvuldig voor in het buitenland, waarna de stoffen via het water en de lucht naar Nederland wordt verplaatst.
Hierdoor komt PFAS overal om ons heen. In Nederland alleen al, komt het voor in de grond, het grondwater, het oppervlaktewater en ja, ook in ons kraanwater. Omdat deze zeer streng wordt gecontroleerd, zijn de hoeveelheden zo gering dat het veilig blijft om kraanwater te blijven drinken. Maar er zijn sporen vindbaar.
De UNIE VAN WATERSCHAPPEN pleit al wat jaartjes voor een compleet PFAS verbod. Daarover kun je HIER meer lezen.
Wat mij dus verbaast, is het “ cherry-picken” van een organisatie als het NVWA. Wij zouden daar als consument toch wat beter op mogen en kunnen vertrouwen. Ik begrijp, dat het NVWA anticipeert op wat er wordt gemeld, maar dit specifieke probleem ligt niet bij de kippen. Als het dan ECHT eens goed in perspectief zou moeten worden gezet, zou er ook gekeken moeten worden naar veevoeder, de grond waarop vee graast, en wat voor concentraties PFAS er achterblijft in eindproducties van vlees en zuivel. Eerder in 2022 deed het NWVA al een eerder onderzoek naar het vlees van “ wilde runderen” waaruit bleek dat dit vlees te hoge concentraties aan schadelijke stoffen bevatte. Dt heeft het nieuws nooit echt gehaald. Terwijl het om serieuze SJIT gaat.
Hoe zit het bijvoorbeeld met de reguliere zuivel in ons land ? In 2023 waren daar al erg veel zorgen over ( KLIK HIER ) Via ons voedsel krijgen we 3 x zoveel meer PFAS binnen dan via drinkwater, zo stelt het RIVM in 2023 vast. ( KLIK HIER ) dus waarom de kippen anno 2024 opeens het haantje zijn, is mij een raadsel.
HOE ZIT HET MET PFAS OP GROENTE EN FRUIT ?
Afgelopen Maart kwam er een best zorgelijk onderzoek van het PESTICIDE ACTION NETWORK EUROPE vrij, waaruit voortkwam, dat Nederland koploper is in het gebruik van PFAS in pesticiden. Het is afgelopen tien jaren verdrievoudigd. Er werden 12.228 groente en fruit-monsters onderzocht, waar werd gekeken naar zowel de hoeveelheden, als hoe vaak residuen van PFAS pesticiden op groente en fruit achterblijven tot de consument. Het onderzoek liep van 2011 tot 2021 en in deze tijdspanne zijn er maar liefst 70% MEER PFAS residuen gevonden op fruit, en maar liefst, schrik niet, 257% meer PFAS op groente. Dat noem ik zorgelijk, ondanks dat de hoeveelheden van resten, die door de PANE werden gevonden, onder de Europese normen blijven. In mijn beleving zou PFAS helemaal niet in, rond en op ons voedsel aanwezig zijn.
Overigens moet er wel bij worden vermeld, dat het hier gaat om een ander soort PFAS dan wij in onze pannen aantreffen. De PFAS in pesticiden zijn afbreekbaar, dat is ook wettelijk verplicht gesteld. De PFAS stoffen die in pesticiden voorkomen worden afgebroken tot TFA, ook wel trifluorazijnzuur, een fluor-atoom wat kan worden beschouwd als PFAS. Mijn zeer gewaardeerde collega en vriend JUGLEN ZWAAN heeft in Februari 2024 hier ook een zeer interessant artikel over geschreven: KLIK HIER om deze te lezen.
Alhoewel de meningen sterk zijn verdeeld onder zowel deskundigen, de wetenschap en de experts over de gevolgen op de gezondheid, is iedereen het eens, dat we het beste kunnen kiezen voor biologische groente en fruit, dit heeft de wetenschap meerdere keren onderstreept. Ook is diepvriesgroente en fruit een betere keuze dan vers voorgesneden groente en fruit, ja, die hippe kant en klaar bakjes die we nu zoveel zien in supermarkten. Naast dat ze drie x duurder zijn, zijn ze dus ook minder gezond als het komt op PFAS.
CHERRY PICKING ???
Wordt hier aan cherry-picking gedaan ? Of aan regelrechte marketing om de verkoop van imitatie voedsel te stimuleren, en de reguliere vlees en zuivel en eieren industrie ? Ik denk zeker wel, dat deze meespelen. Het wordt de consument er in ieder geval niet gemakkelijker op gemaakt.
Wat ik zelf denk, is dat we , zoals de Unie van Waterschappen ook pleit, moeten strijden voor een wereldwijd VERBOD op PFAS en PFAS producties. Dat dit nu voornamelijk onder het kleed wordt geveegd heeft te maken met de gigantische instorting van de economie als dat erdoor zou komen. Want zoals ik eerder schreef is PFAS overal. En zouden er ontzettend veel producties, zowel in de reguliere sectoren als in de voedsel en levensmiddelen sectoren, sneuvelen. Stel je maar voor hoe dat eruit zal zien….Dit zal vrees ik ook nooit gaan gebeuren, de industrieën zijn daar immers veel te machtig voor. Maar hoe dan nu verder?
Wel , in elk geval is onze echt blije rondscharrelende en eieren leggende kippen afstraffen niet de oplossing. Want het is omvangrijker dan die verse eitjes met wellicht wat sporen van PFAS. Ik denk dat er naar het grote plaatje gekeken moet worden en in Nederland zoveel mogelijk PFAS verbannen. Dat kan groot, dat kan klein. Kleine stappen in de zin dat de consument ZELF veel kan doen, grotere stappen die door wetten en regelgevingen gemaakt zouden moeten worden. Daarover kun je HIER meer lezen. Intussen kunnen “ wij “ , dus de consument zelf, wel al gelukkig vrij veel ondernemen, om tenminste het PFAS zo min mogelijk in jouw omgeving rond te laten zweven. HOE ? Dat ga ik je in een aantal nuttige tips vertellen .
TIP EEN: KIJK GOED NAAR JE POTTEN / PANNEN / KOOKGEREI / KEUKEN TOOLS
PFAS is overal, maar in specifieke gebruiksvoorwerpen is het meer aanwezig. Dit komt, omdat er tijdens producties gebruik wordt gemaakt van PFAS stoffen. Dat geldt zeker voor pannen. Juist in deze sector wordt er veel met PFAS gewerkt ( o.a voor antiaanbaklagen ) en komen er vele schadelijke stoffen vrij als wij deze pannen verhitten, of verkeerd en onzorgvuldig gebruiken. Je zou daarom beter kunnen letten op de materialen. Waaruit zijn je pannen gemaakt ? En welke garantie geeft de leverancier / de fabrikant ? Er is ontzettend veel te doen geweest afgelopen jaren over de PFAS ( teflon ) kwestie in pannen. Daardoor ontstond er enorm veel GREEN WASHING, ook wel misleiding. Veel “ groene “ pannen zijn verkocht als PFAS VRIJ terwijl fabrikanten geen enkele garantie geven of om de hete brij heen danst door er bijvoorbeeld wel groot PFOA vrij op te zetten. Of er simpelweg niet over te bakkeleien ( de kracht en kunst van het weglaten….) Alhoewel er inmiddels verboden gelden op teflon, zijn erg veel landen nog niet mee. Aangezien we veel vanuit het buitenland importeren, kan het daarom makkelijk, dat in de keramische pannetjes bij Action schadelijke laagjes voorkomen. Het is daarom zeker verstandig, om wat research te verrichten naar merken en hoe deze zijn gecertificeerd. Een fabrikant mag pas “ 100% vrij van PFAS “ op zijn om-doos zetten als hij daar ook de juiste papieren voor kan weerleggen. Ik persoonlijk vertrouw op het merk GREEN PAN, die al vanaf 2007 PFAS vrij werkt. Vagere merken, daar begin ik niet aan. Ook IK ben jaren geleden in een “ groene “ pan getrapt, waarvan de fabrikant mij overtuigde van PFAS vrij, maar dat later helemaal niet zo bleek te zijn, ondanks dat ik mijn huiswerk destijds echt goed had gedaan. Dit kan je meer overkomen bij kleinere bedrijfjes, dan bij de toonaangevende bedrijven, zoals een GreenPan en een LE Creuset. Let daar goed op, veel is helaas té mooi om waar te zijn.
Investeer in echt goede pannen. Wees er niet té krenterig in, want onthoud, dat je dagelijks in pannen staat te bakken en te koken en te roeren en dat je dit voedsel iedere dag eet.
Niet alleen pannen zijn PFAS triggers, ook keuken apparaten en gerei kunnen schadelijke stoffen bevatten, of “ te hoge concentraties “. Onlangs nog informeerde het NVWA nog dat er te hoge schadelijke stoffen zaten in pollepels. Het is dus omvangrijk. Je kunt daar rekening mee houden. Kijk naar materialen, en mocht dat nergens staan aangeduid, schroom dan nooit om contact te zoeken met de fabrikant om navraag te doen. Consumenten moeten weer wat meer DURVEN vragen. Een echt goede fabrikant heeft zijn zaakjes op orde en heeft niets te verbergen. Wordt er moeilijk gedaan, of kun je geen enkel contact leggen dan zou jou dat voldoende moeten zeggen.
TIP TWEE : KOOP GEEN FAST FASHION /TEMUPRUL
Misschien herken je het : je koopt iets bij Primark, of bestelt online bij Shein en / of Temu, en je ruikt het plastic, of je ruikt de verf. Dit zou je al voldoende alarmbellen moeten geven, want het zegt meteen veel over de snellere producties, een productieketen waar niet alleen veel mensenleed in omgaat, maar ook veel PFAS. Het is vooral zeer milieubelastend. Hoe verleidelijk ook, koop NOOIT bij dit soort discounters. Het is nergens goed voor, want uiteindelijk gooi je het na een paar keren dragen ook weg omdat het al is vergaan. Maar ook zorgt het wassen van deze kleding voor milieu / bodemverontreiniging, wat de PFAS komt daar uiteindelijk in terecht. Koop beter in bij fabrikanten die ecologische kleding verkopen, hierover kun je HIER alles lezen.
Hetzelfde geldt voor de rest van de meuk wat er op platformen als een Temu / Aliexpress bijna gratis wordt aangeboden. Als je wat eerlijker en realistischer ernaar gaat kijken, weet je stiekem vast wel, dat het allemaal zeer goedkope meuk betreft. Je kunt bovendien voor de bijna-gratis verkoopprijzen niet verwachten op de eerste rang te zitten qua duurzaamheid, kwaliteit en functionaliteit. Onthoud goed, dat het gaat om MASSA producties. Deze worden zo goedkoop mogelijk geproduceerd om zoveel mogelijk winst te behalen. Als jij een plastic prulletje koop via Temu voor nog geen euro, mag jij je gerust afvragen hoe dat mogelijk is inclusief de verzendingen. En kun je je ook afvragen, welke opofferingen daarvoor zijn gemaakt. Maar vooral :….de schadelijke stoffen. 9/ 10 van dit soort impuls aankopen belanden in de vuilnisemmer omdat ze niet aan verwachtingen voldoen, niet werken, en “ toch maar één eurootje “ kostte. Met een duurder voorwerp gebeurt dit veel minder snel. Denk ook aan de extra milieu belasting van verzendingen wereldwijd, en plastic verpakkingen. Ook daarin gaan veel schadelijke stoffen om, ook PFAS.
Kortom: laat je niet verleiden door dit soort aanbieders. Zoek duurzame winkels op, en verdiep je in je aankopen. Mijd “ plastic “ kleding ( polyester ) en verdiep je in duurzaamheid.
TIP DRIE :
Kijk goed naar voedingsmiddelen. Reguliere ( bewerkte ) zuivelproducten, eieren, vlees, niet-biologische groente en fruit, maar ook koffie, thee en graanproducten ( brood, crackers ) zijn grote “ dragers “ van PFAS. Vis spant de kroon, volgens het RIVM draagt vis het meest bij aan blootstelling aan PFAS wat betreft voedsel. Het recente “ PFAS eieren “ gedoe is eigenlijk totaal niets nieuws, al jaren geleden werd er PFAS in eieren geconstateerd.
Ook kraanwater blijft discutabel. Voor de “ filter-liefhebbers “ onder ons : helaas verwijdert geen enkele filter PFAS. Tenminste : niet de “ huis / tuin / keuken” filters die overal verkrijgbaar zijn. PFAS uit water filteren is wel mogelijk, maar alleen middels twee manieren : via actieve koolstof filters ( GAC) en via omgekeerde osmose membranen. Omdat deze twee manier zeer onderhevig zijn aan zorgvuldige onderhoud en gebruik, zijn deze vrijwel ongeschikt om regulier aan te bieden aan de consument thuis. De werking hangt daar namelijk echt aan vast. Een waterontharder, ijzerfilter of het koken van water haalt helaas niets uit wat betreft PFAS. Apparaten en filters op basis van ionen-uitwisselingen worden anno 2024 nog niet onderstreept in werkzaamheid. PFAS wordt ook wel het FOREVER CHEMICAL genoemd, wat zegt dat het vrijwel niet is te verwijderen uit water. Het verwijderen van PFAS uit drinkwater is moeilijk. Voor het verwijderen van PFAS heb je hele fijne membraanfiltratie nodig, of poederkool of actieve kool. Sommige bedrijven claimen dat hun waterfilters voor thuis dat kunnen, maar kunnen het niet aantonen. De vraag zoemt, of fles-water dan niet beter is…..Tja, dat blijft een lastige kwestie. Het RIVM heeft onderzocht, dat drinkwater gemaakt van oppervlaktewater gemiddeld genomen meer PFAS bevat dan fleswater. Het is zeer sterk afhankelijk van waar je woont. Het blijft allemaal een zeer vaag gebied. Wat logisch is, want PFAS blijft een vaag gebied, zowel voor de wetenschap als de consument. Ik ben bijvoorbeeld de pisang , omdat er in mijn woonplaats Rotterdam kraanwater wordt gemaakt uit oppervlaktewater. Ik wissel het daarom af met flessen PINEO mineraalwater. Door de balans zo goed mogelijk te houden, probeer ik mijn PFAS inname via water te beperken, zonder dat het mij een godsvermogen kost. Ik ben nooit warm gelopen voor waterfilters ( KLIK HIER ) maar daar mag gelukkig ieder zijn eigen meningen en keuzes in hebben.
Qua voeding: koop liefst in bij streekgebonden biologische winkels die liefst biologisch dynamisch verhandelen. Deze geven wat mij betreft de beste papieren qua PFAS Dit geldt voor alles waar het keurmerk DEMETER op staat, KLIK HIER om meer over dit keurmerk te lezen.
Qua moestuinen wordt door het RIVM gewaarschuwd niets te consumeren uit tuinen die vlakbij fabrieken, snelwegen en andere productiegebieden liggen. Zoals de fabriek van DuPont / Chemours, waar men niets mag consumeren binnen de straal van een kilometer, maar ook waarschuwt het RIVM specifiek om uit volkstuinen in Sluisdijk ( Helmond ) niets te consumeren i.v.m zeer verhoogde risico’s op concentraties PFAS. Andere moes tuintjes lijkt het RIVM niet te deren.
Tot slot : VARIEER. Wat ik daarmee wil zeggen, is dat the qua voeding erg goed moet blijven variëren. Op deze manier krijg je niet alleen voldoende vitaminen / mineralen / vezels / eiwitten binnen, maar ook verklein je het risico op een te hoge inname van PFAS. Als jij bijvoorbeeld iedere dag lekker aan de chips zit, loop je een verhoogd risico. PFAS zit in erg veel ( ultra bewerkt ) voedsel, mijd deze, en koop je vers en intact, koop deze dan in de biowinkel.
TIP VIER:
Let goed op alles wat je koopt, of dat nu gaat om voeding of om gebruiksartikelen / kleding enzovoort. Je kunt tegenwoordig steeds beter controleren / checken of iets vrij is van PFAS, denk aan de pannen eerder in tip één. Door bewuster te zijn van het PFAS om je heen, kun je het beter mijden, en zo reduceren. Ook zorg je ervoor dat je minder PFAS in de omloop brengt, als je kiest voor PFAS vrij verklaarde voedingsmiddelen en gebruiksvoorwerpen en artikelen. Als je bijvoorbeeld een regenpak of jas nodig hebt, controleer dan of deze vrij is van PFAS. Koop je een keukenmachine ? Let erop dat deze vrij is van PFAS. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan de super-populaire airfryers. Zorg ervoor, dat deze 100% PFAS vrij zijn gegarandeerd door de fabrikant.
Twijfel je, of kun je geen informatie vinden ? Neem dan contact op met de fabrikant en / of leverancier. Deze moet jou informeren of er PFAS aanwezig is of niet.
TOT SLOT :
PFAS is een serieus probleem. En op dit moment ( 2024) lijkt er wel wat gaande in het verbieden van deze schadelijke stoffen. Er zijn al enkele PFAS stoffen verboden. Maar uiteraard is de weg erg lang en zijn er industriële bemoeienissen, die deze weg zeker zullen gaan belemmeren. Wat zeker is, is dat er maatregelen moeten worden genomen omdat steeds duidelijker wordt, dat PFAS de volksgezondheid bedreigt. We vergiftigen onszelf, zo moeten we het een beetje bekijken. Maar ook dat het een serieus moeilijk probleem is, en dat we realistisch moeten blijven kijken.
We moeten doen wat we kunnen, maar ook rustig blijven, en niet in paniek raken. Dit speelt namelijk al jaren. We mogen ons gerust zirgern maken, maar de kalmte moet bewaard worden. Angst heeft nooit veel zin. Ik hoop, dat je met mijn bovenstaande tips ver komt.
Met dank aan www.quintaportella.com voor de fotografie
Goedemorgen Monique,
Ik maak me zorgen over ons drinkwater. Ik woon in Vlijmen bij Den Bosch. Mijn zwager heeft het water doorgemeten en laten zien dat het vervuild is. Het regenwater is schoner! Ik heb nu van mijn zwager een destileerapparaat gekregen van Vevor, om de troep uit mijn drinkwater te halen. Ik heb begrepen dat daarmee ook wel alle mineralen verdwijnen. Dus die moeten dan weer toegevoegd worden. Heb jij onderzoek gedaan naar kraanwater? Zou je daar een keer iets over willen zeggen?