Het grote zuivel dossier: deskundigen, boeren en wetenschappers aan het woord

Nederland mogen we gerust een ZUIVELLAND noemen. We hebben de lekkerste kazen, maken erg veel zuivelproducten en leveren ook veel aan het buitenland. De kaasstad GOUDA trekt ieder jaar weer miljoenen toeristen. Nederland staat in het buitenland dan ook bekend als het land van de lekkerste kazen.

Ook de melk-industrie is in Nederland opvallend productiever dan in andere landen. Zuivel is voor Nederlanders dan ook iets waar zij mee opgroeien. In mijn generatie ( ik ben van 1969 ) was schoolmelk iets gewoons en ben ik opgegroeid met de verse melk die de boer met zijn paard en wagen ( later de SRV man ) in glazen flessen/ kratten bij de voordeur zette. Ik vind het zelf erg fascinerend om te zien hoe erg alles is veranderd.
Ik ben zelf een zeer groot liefhebber van echte pure zuivel. Dat steek ik nooit onder stoelen of banken, terwijl ik mijzelf verder 98% veganist verklaar. Over de jaren zorgde dit voor zeer heftige felle discussies ( lees HIER en lees HIER ) maar ik heb mij nooit laten beïnvloeden door wat anderen van mijn keuzes vinden. Sterker: het boeit mij in alle eerlijkheid helemaal niets. Waar ik mij wel over kan blijven verbazen is de extreme felheid naar mij persoonlijk. Als je niet sterk in je schoenen staat, dan zou dit je compleet omver kunnen blazen, en je kapot maken. Het veganisme is anno 2022 nog altijd sterk in opkomst en neemt in mijn beleving wat minder leuke vormen aan omdat ik heel vaak zie hoe anderen elkaar overschreeuwen, weg-pesten , intimideren en zelfs bedreigen. Ik blijf van mening dat dit NOOIT de bedoeling mag en kan zijn van het veganisme.
Ik krijg over niets zoveel vragen gesteld als zuivel, met name zuivel-vervangers. Dat is niets vreemds, als je nu kijkt naar de koelschappen in de supermarkten. Daar wordt steeds meer echte zuivel verdrongen voor zuivel-vervangers. Dit komt, omdat de vraag / populariteit enorm is toegenomen en alleen maar meer toeneemt.
Over echte zuivel wordt mij overigens nauwelijks iets gevraagd. Het lijkt tegenwoordig wel een taboe. Ook op social media zien we nauwelijks echte zuivel voorbij komen, het draait in vrijwel alle gevallen om een zuivel vervanging van het e.e.a. Het lijkt NOT DONE om jezelf genietend van een bakje kwark te fotograferen. De opmerkingen zijn dan nooit van de lucht. “ wat the F??? ECHTE KWARK? “   “ Je bent een dieren beul! “  “ moordenaar! “ Je denkt misschien dat ik wat overdrijf, maar helaas zijn dit soort opmerkingen opmerkingen die ik erg veel lees .
Velen laten net dan ook uit hun hoofd om nog maar iets te posten, of consumeren met lange tanden zuivelvervangers omdat dit geaccepteerd lijkt.
Wat gaat hier allemaal fout ? Die vraag ben ik mijzelf gaan stellen en ben ermee aan de slag gegaan. Dit werd uiteindelijk dit zeer verhelderende dossier over de vele kanten van zuivel en zuivelvervangers. Ik deed veel research en heb een aantal deskundigen , artsen, chirurgen én voor en tegenstanders aan het woord gelaten. Een indrukwekkend dossier waar je hopelijk veel nuttige dingen uit kunt putten.

DE GROTE MARKT WAT ZUIVEL HEET….

Eerder vertelde ik over Nederland en dat wij een best belangrijke speler zijn op gebied van zuivel. De Nederlandse zuivelsector is een belangrijke exporteur. Van alle melk die wij hier in NL verwerken blijft maar zo’n 35% un Nederland, de rest, bijna twee derde is bestemd voor de export. Voor Nederland is Europa dan ook de belangrijkste afzetmarkt, in 2020 leverde Nederlandse zuivel een export waarde op van 7,5 miljard euro.
Het meeste gaat naar de vrij omliggende landen als Duitsland , het Verenigd Koninkrijk , Frankrijk, en Belgie. Ook andere landen nemen veel zuivelproducten van ons af. Geschat wordt dat zo’n 75% van de melk die in NL wordt verwerkt in Europa.
Van alle zuivel die in de wereld wordt verhandeld heeft Nederland een aandeel van bijna 5%.  De Nederlandse zuivelindustrie wil een vitale sector zijn die met respect voor mens / dier en milieu melk-en-zuivelproducten produceert, Om dit te realiseren werken zuivelondernemingen nauw samen met melkvee-houders. Dit gebeurt meest via de zogenoemde DUURZAME ZUIVELKETEN . In dit samenwerkingsverband zijn er concrete doelen gesteld op een aantal thema’s .
Als je voor een koelschap staat in een supermarkt, kan het je duizelen. Er zijn ontzettend veel zuivelproducten. Allemaal in verschillende gradaties. Zo kunnen we volop kiezen uit soorten als melk, yoghurt, kwark en vla / pudding, en verschillende vormen als naturel / gezoet /  vol / halfvol / mager en kant en klaar. Naast deze zuivel kunnen we ook volop kiezen uit kaas en andere aanverwante zuivelproducten. Sinds de laatste jaren zien we verschuivingen in het koelschap. Er is steeds minder keus in zuivelproducten, waardoor er ruimte wordt gecreëerd  voor de zogenoemde zuivelvervangers.

WAAROM GEEN ZUIVEL ???

Voor dit dossier deed ik op mijn socials een oproep, met de vraag waarom iemand wel of geen zuivel consumeert. Daar werd explosief op gereageerd, verderop staan een aantal geselecteerde reacties. Uit deze reacties kwam duidelijk naar voren hoeveel onwetendheid , vaagheid en vooral verwarring er speelt rondom zuivel. Er waren erg veel heftige reacties die spraken over wat ik erg vaak lees ( zielig voor de kalfjes, melk is voor kalfjes, de vreselijke vlees en melk-industrie ( de antibiotica, de omstandigheden van de koeien…)  , er waren vrij veel reacties over vele klachten die men ogenschijnlijk ervoer door het consumeren van melk en melkproducten ( verteringsproblemen, overgevoelig zijn voor lactose ( = melksuiker ) en caseïne (= melkeiwit ) en er was erg veel invloed van wat men heeft gehoord of gelezen. Dit vond ik zelf vrij opvallend, hoeveel reacties er waren van mensen die dit / dat zus en zo hebben gehoord of gelezen, wat hen meteen de consumptie deed staken en verving met zuivelvervangers. Ook waren er opvallend veel reacties die vertelden dat zij voor schapen-zuivel of geiten-zuivel kozen, of rauwe zuivel. Ook werd “ biologisch’ veel genoemd.
Er zijn dus meer dan genoeg beweegredenen om geen melk en / of melkproducten te consumeren. Voor  elke reden valt iets te zeggen.   Zo’n 15 jaar geleden was melk drinken nog aardig “ gewoonlijk”. Melk was goed voor elk, was de kreet. Dankzij de gezonde golven, die werden ondersteund door talloze boeken van goeroe’s die melk bestempelen als wit vergif, kwam daar een kanteling in. Er gaan heel veel negatieve geluiden over melk in het rond. Het zou kankercellen voeden, onze botten zouden er juist van uit elkaar vallen en het verzuurt ons lichaam. De meeste wetenschappers en voedingsdeskundigen stellen echter nog steeds vast, dat melk gezonde voordelen heeft. Waarom dan toch die grote weerstand tegen melk? Daar zijn heel veel redenen voor te bedenken.
Zo zijn veel mensen van mening, dat( koe)  melk niet voor ons is bedoeld, maar voor kalfjes. Het is daarom volgens deze groep mensen niet de bedoeling dat wij hun melk gaan drinken, en dat dit erg on-natuurlijk is. Tegenstanders zeggen, dat NIETS uit de natuur dan is bedoeld om te consumeren, ook geen groente, geen fruit….en toch doen we dat. Daarnaast zijn ze van mening dat het helemaal niet zo on-natuurlijk is om melk van andere bronnen dan de mens zelf ( borstvoeding) te drinken, omdat dit in de natuur ook heel veel gebeurt. In de natuur worden kleintjes regelmatig met ander soort melk grootgebracht.
Een ander veel gehoorde reden is de caseïne ( melk-eiwitten) in melk. Caseïne bestaat uit verschillende soorten eiwitten waaronder béta-caseïne A1. Deze béta-caseïne wordt gekarakteriseerd door de peptide BCM-7, en deze zou voor heel wat vervelende gezondheidsproblemen kunnen zorgen, als kanker, hart en vaatziekten en zelfs autisme. Een overzichtsstudie van het EFSA laat echter heel wat anders zien. Zij stelden vast dat vrijwel geen van al deze beweringen onderbouwd zijn.
Het allergrootste argument om melk voortaan te laten staan is de hype rondom lactose ( melksuiker) Veel mensen lijken hier intolerant op te reageren, waardoor ze last krijgen van allerlei klachten, zoals maag / darm problemen, diaree, slechte huid, en een grieperig en moe gevoel. Het lijkt, alsof iedereen opeens lactose intolerant is geworden. Buiten Europa zijn er heel veel mensen inderdaad lactose-intolerant. Zo is bijna geheel Azië lactose overgevoelig en / of intolerant. In Europa lijkt dit echter heel anders te liggen. Daar drinken we al duizenden jaren koemelk, en dankzij een genetische mutatie is de vertering van lactose wereldverspreid, ook op latere leeftijd. Alhoewel het lijkt, alsof heel Nederland lactose-intolerant lijkt, is naar schatting maar 5% ECHT lactose-intolerant. De rest is op eigen initiatief lactose intolerant verklaard of kiezen zelf om lactose te mijden omdat het slecht wordt bevonden. 1-3% van de pas-geborenen heeft een caseïne-allergie, maar dit vermindert in de meeste gevallen vanaf de tweede jaar.  Zijn mensen die klachten ervaren dan koek-koek? Nee, zeker niet, de klachten zullen ab-so-luut realistisch zijn. Echter heeft dat in vrijwel alle gevallen niets te maken met koemelk, maar met de WIJZE VAN PRODUCTIE en de TOEVOEGINGEN die worden gedaan om zuivel bijvoorbeeld langer houdbaar te houden. Zo kan pasteurisatie bijvoorbeeld voor verteringsproblemen zorgen. Terwijl wordt gedacht dat het aan de koemelk zelf ligt.  Een ander heet hangijzer is de antibiotica die wordt gebruikt in  veevoeder. Er wordt gedacht dat melk is vervuild met antibiotica resten en vele andere stoffen die er niet in thuis horen. Maar melk is, zeker in Nederland, één van de meest gecontroleerde voedingsmiddelen. In het bijzonder wordt zeer sterk gecontroleerd op antibiotica. Als dit maar enigszins in de melk wordt aangetroffen, zal de melk verloren gaan en niet verder worden bewerkt in een fabriek.
Dat wij zo goed exporteren naar het buitenland, komt overigens ook door deze zeer strenge controles op antibiotica. De 100% garantie dat er geen antibiotica aanwezig is in de melk, is voor vele buitenlandse ondernemingen de grootste reden waarom zij het uit ons land halen. Het wordt zeer zorgvuldig gemonitord in de Nederlandse Zuivelsector. Zo is preventief gebruik van antibiotica verboden en moet een dierenarts het gebruik registreren. Voor ieder melkveehouder-bedrijf wordt er een bedrijfshandelplan gemaakt. Het NVWA moet hier op toezien. Zij nemen regelmatig steekproeven af op de maximaal toegelaten resten van antibiotica en andere stoffen die niet in de melk thuishoren. ( bijvoorbeeld dioxine ) In Nederland komen nauwelijks overschrijdingen voor, maar dit zegt dus niet dat het nooit voorkomt. 
Een ander veel gehoord tegen-argument is het calcium. Nog steeds razen de verhalen over hoe slecht het juist is voor de botten, rond op internet. Wil je meer lezen over dit belangrijke mineraal ? KLIK DAN HIER. Door calcium met melk te associëren, heeft de reclame en alle andere vormen van reclame afgelopen decennia hun werk goed gedaan. We zijn melk gaan drinken omdat het goed en essentieel zou zijn voor onze botten en bot-groei. Ook werd OSTEOPEROSE vaak in de strijd gegooid om ons meer melk te laten drinken. Dit is inmiddels achterhaald, en weten we , dat calcium alleen de klus niet kan klaren. De samenwerking met vitamine D bijvoorbeeld is een zeer belangrijk detail wat werd weg gelaten. Samen met vitamine K2 en MAGNESIUM zorgt calcium ervoor dat het beter door het lichaam wordt opgenomen en op de juiste plekken terechtkomt. Het was en IS dan ook NET ZO BELANGRIJK, om deze voedingsstoffen ook binnen te harken. Echter werd dit afgelopen jaren in al die grote reclame campagnes er nooit bij verteld. Bot ontkalking ( osteoperose ) komt lang niet ALTIJD van een calcium-tekort, het kan ook gemakkelijk een aanwijzing zijn van een tekort aan Vitamine D, magnesium en K2.
Waarom is het dan nooit aangehaald ? Wel, dit komt om verschillende redenen. De eerste is het aandeel aan magnesium in melk. Dit bedraagt ongeveer maar zo’n 10:1. Volgens vele wetenschappers zou deze verhouding moeten liggen op ongeveer 2;1. Met een zeer lage score van 10:1 zijn botten niet in staat om het calcium op te nemen. Stel je voor dat dit destijds ook werd gezegd in de vele campagnes……DAAROM. Dat dus. En dan is daar ook het dierlijke eiwit in melk. Als we vrij veel dierlijk eiwit innemen, kan calcium minder goed worden vastgehouden, wat te maken heeft met het type eiwit. Als jij gedurende je leven so-far je calcium voornamelijk uit dierlijke eiwitten haalt, vertonen een verhoogde calcium-waarde in de urine. Dit kan duiden op een teveel aan calcium, of dat het calcium juist niet goed kan worden opgenomen.
Dan is er het fosfor in melk. Net als bij magnesium het geval is, ligt deze niet in balans. Er zit ongeveer net zoveel fosfor in melk als calcium. Omdat de fosfor-inname hoger ligt dan calcium, geeft dit problemen met de botmassa. Het bindt zich eerst aan calcium, voordat het kan worden opgenomen, en onttrekt zelfs calcium uit de botten. Een teveel is ook hier dus geen goede zaak.
Toch zegt de wetenschap, dat we melk / melkproducten niet moeten mijden. De rol van zuivelproducten voor BMC of BMD is voldoende vastgesteld bij Chinese en blanke vrouwen Er is o.a vastgesteld dat bij blanke vrouwen de normale consumptie van melk / melkproducten het risico op fracturen vermindert.  Kortom; we zijn er nog lang niet over eens.

…..EN HOE ZIT HET MET BIOLOGISCHE ( DYNAMISCHE ) PURE EN RAUWE ZUIVEL ?

Mijn eigen keuze valt op biologisch-dynamische kwark en yoghurt. Verdere melk / melkproducten consumeer ik niet. Wat biologisch-dynamisch produceren precies inhoudt, vertel ik IN DIT ARTIKEL. Heel veel reacties gingen over de specifieke keuze voor biologisch en biologisch dynamisch, maar ook rauw. Hoe het precies met rauwe melk zit , LEES JE HIER. In de supermarkt kunnen we geen of nauwelijks biologisch -dynamische zuivelproducten kopen. Deze worden voornamelijk in biowinkels en biologische supermarkten verkocht. Dit komt vooral, omdat biologisch dynamisch produceren niet massaal snel mogelijk is. De eisen zijn veel strenger, de omstandigheden waarin deze eisen vallen zijn ook niet overal en altijd haalbaar, en het vraagt veel meer arbeid-intensiviteit. Bio-dynamische zuivel leveren aan supermarkten lijkt daarom niet mogelijk, en wellicht is dat juist zeer fijn. Zo blijft het onderscheid ook beter intact, en worden deze kleinere ondernemingen ook in stand gehouden.
Maar hoe zit het eigenlijk met biologisch ? Want daar staan de koelschappen in supermarkten wel propvol mee. En is dit dan anders dan biologische zuivelproducten die we in een biowinkel kunnen kopen ?
Om met dit laatste te beginnen, vaak wel. Ook hier heeft dit te maken met DE PRODUCTIE. Kleinere ondernemingen produceren in de meeste gevallen zelf, en brengen hun verse melk dus niet naar een fabriek. Zij verwerken dit zelf. THE RAW COMPANY en ZUIVER ZUIVEL ( Demeter ) zijn hier goede voorbeelden van. Door zo natuurlijk mogelijk te blijven produceren, zullen ook voedingsstoffen beter behouden blijven. Nadeel is de korte tot zelfs zeer korte houdbaarheid, als je biologische zuivel in biowinkels koopt zul je dit vast wel eens hebben gemerkt. Om deze reden zien we dit soort pure merken ook niet in supermarkten.
Wat zijn dan de grootste verschillen tussen biologische zuivel uit de supermarkt en biologische zuivel uit een biologische winkel ? Om te beginnen dus de massale productie. Als een pak biologische yoghurt van de Lidl een Europees biologisch keurmerk draagt, dan betekent dit dat de inhoud aan alle wettelijk vastgestelde eisen onder dit keurmerk voldoet. De basis is altijd  biologische gepasteuriseerde melk, tenzij een fabrikant voor andere methoden kiest en dit ook vermeldt, zoals THE RAW COMPANY die rauwe melk verwerkt. Of je nu biologische yoghurt bij de Lidl koopt of in een biowinkel, als dit keurmerk aanwezig is zal de yoghurt aan deze eisen moeten voldoen. Aan productie eisen worden minder strengere eisen gesteld. En mag de melk gewoon worden gepasteuriseerd en mogen er ook hulpstoffen aan worden toegevoegd die onder dit keurmerk toegankelijk zijn. Zo worden aan massale producties vaak meer water voor meer volume toegevoegd. Dit geeft een veel wateriger substantie, en dat is ook meteen de meest gehoorde klacht over biologische zuivel uit de supermarkt.
Biologische melk, wat voor verschil geeft DAT dan? Zoals eerder verteld, moet een boer / veehouder die het groene Europese biologische keurmerk draagt, aan bepaalde vastgestelde eisen voldoen. De koeien krijgen natuurlijker krachtvoer en krijgen zij geen soja en / of palmvet, wat de conventionele koe om het zo even te formuleren wel krijgt. De biologisch gehouden koeien krijgen bijvoorbeeld graanvoer. De weilanden waar biologisch gehouden koeien grazen bevatten veel soorten gras en vaak ook kruiden. Er wordt tevens geen gebruik gemaakt van kunstmest. Door deze manier van koeien houden leveren de koeien minder melk, maar wel meer duurzame melk. Dit is zeker voor de koeien beter. Er gelden aparte wetgevingen voor biologische productie.
Biologisch gehouden koeien / jonge koeien staan veel in de wei, de verplichtstelling ligt op 180 dagen en zelfs gemiddeld 205 dagen per jaar. Ze krijgen minimaal zes meter leefruimte in de stal, en mogen dus veel minder melk produceren. De strenge regels voor het gebruik van antibiotica ligt vele malen hoger dan de gewone melk-industrie. De melk zelf wordt ook op een meest dier en milieuvriendelijke manier geproduceerd, alhoewel dit dus best wat genuanceerd kan liggen. Kleinschalige producties dragen bovendien in de meeste gevallen extra keurmerken, zoals het EKO keurmerk.
Is biologische melk gezonder ? Volgens een meest recente studie wel. Hierbij heeft men de resultaten van ongeveer 200 studies die de verschillen tussen biologische en niet-biologische melk onderzochten naast elkaar gelegd en opnieuw beoordeeld. Biologische melk gaf in deze studie een duidelijke voorsprong. Zo bevat het 7% meer meervoudige onverzadigde vetzuren en 56% meer omega-vetzuren. Het gehalte aan verzadigde vetten was in beide soorten melk even hoog. De onderzoekers gaven als factoren aan dat biologische melk beter is dankzij de weiden waar de koeien op grazen, en dat zij meer buiten zijn. Ook bleek, dat biologische melk iets meer vitamine E en ijzer bevat, maar minder selenium en jodium.  Geconcludeerd komt het neer , dat biologische melk meer omega 3-vetzuren bevat dan niet biologische melk. Dit verhoogde percentage lijkt wellicht mooi, maar vertaald naar dagelijks voedsel is deze meerwaarde beperkt. In de studie is niet aangetoond dat biologische melk beter is voor de gezondheid , daar is volgens de onderzoekers nog veel meer onderzoek voor nodig. Wel is biologische melk beter voor het milieu en dier-vriendelijker.

DE “ ECHTE”  MELK TRENDS IN DE SUPERMARKT

Misschien is het je al eens opgevallen in het koelschap van supermarkten. “ Echte” melk, direct van de boerderij naar de winkel. Er wordt “ open kaart” gespeeld met diverse boeren, en ook worden er koeien ( met naam) bij betrokken waar zogezegd de melk van afkomstig is. Lees er meer over door HIER te klikken. Het geheel geeft melk een gezonder, meer verser imago en lijkt meest puur. Er wordt een bepaalde suggestie gewekt dat de melk rauw ( vers ) van de koe naar de consument wordt vervoerd, maar dat is niet geheel waar. Eigenlijk blijft veel hetzelfde. Met als grootste verschil dat de bedrijven meestal kleinschaliger werken, of biologisch. De consument wordt meer betrokken bij boer en koe waardoor er een groter vertrouwen in kwaliteit wordt geprobeerd te oogsten. Maar verder blijven de producties meestal hetzelfde. Dus ook pasteurisatie. Wat wel vaak voorkomt is dat zo’n kleiner bedrijf zelf producties draait of de melk niet naar één massa laat afvoeren waar het allemaal bij elkaar komt van de vele melk-houderijen. Daar zit het verschil. De melk wordt als lekkerder ervaren, en bevat iets meer voedingswaarden dan gemengde melk. Maar verder is er niet echt significant verschil. Ook wordt sterk betwist of de smaak van deze “ pure” melk niet het bekende placebo-effect heeft. Met andere woorden, wat de consument graag gelooft en denkt te proeven. Daar zijn de meningen over verdeeld.

Vaak worden deze melk-producten ook niet al te milieuvriendelijk verpakt wat toch ook best een ding is. Echter, daar tegenover gezet levert biologische producties wel milieu-winst op, en minder massa-producties.

Is het onzin waar de consument teveel voor betaalt ? Nee, dat niet, want het levert zeker milieu-winst op. Ook wordt de smaak van deze melk algemeen genomen als lekkerder, romiger en geurende beschouwd. Maar er moet zeker worden gekeken naar de realistische omstandigheden van de koeien en de productie-methoden.

ALLERGISCH / INTOLERANT VOOR KOEMELK ?

Eerder in dit dossier besprak ik op een aantal punten de allergie en intolerantie wat betreft koemelk. Als we daadwerkelijk spreken over een koemelk-allergie reageert het lichaam overgevoelig op de eiwitten ( caseïne ) die in koemelk aanwezig zijn. Het afweersysteem stoot de stoffen af. Koemelk en alle andere aanverwante melk-producten ( kaas, yoghurt, kwark, maar ook melkpoeders ) veroorzaken daardoor een allergische ontsteking van de huid , de darmen en soms ook de luchtwegen. Als we spreken over een koemelk-allergie dan spreken we over een allergische vorm van voedsel-overgevoeligheid.
Een voedsel-overgevoeligheid hoeft niet direct of indirect te duiden op een allergie, het kan ook niet-allergisch zijn. Een allergische vorm van voedsel-allergie noemen we ook voedselallergie, een niet-allergische vorm noemen we voedsel-intolerantie.
Bij een voedselallergie reageert het afweersysteem abnormaal op bepaalde eiwitten, het wordt als vreemd beschouwd.  Bij een voedsel-intolerantie loopt het fout bij de VERTERING van voedingsproducten, zoals koemelk. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen dankzij ee tekort aan bepaalde stoffen die een functie hebben bij de vertering. Er zijn degelijk verschillen, terwijl men vaak spreekt over een allergie terwijl daar geen sprake van is. Heb je een allergie, dan verdraag je geen enkele vorm van koemelk, en ook geen ei. Een intolerantie kan meerdere kanten op, zoals een lactose ( melksuiker ) intolerantie.
Een koemelk-allergie komt bij ongeveer 2,5% voor bij zuigelingen en kleine dreumesen  onder de drie jaar. Meestal krijgt het kind / kindje klachten na een paar weken regelmatige consumptie va melk / melkproducten.
Ook baby’s die enkel borstvoeding krijgen kunnen een koemelk-allergie ontwikkelen via het eetpatroon van de moeder. Gelukkig verdwijnen de meeste klachten op latere leeftijd. Zo’n 6 op de 10 kinderen herstellen van een koemelk-allergievoordat zij twee jaar oud worden.
Je kind / kindje kan behoorlijk last hebben van zo’n allergie. Symptomen als rode en jeukende huid, huiduitslag, braken, en diaree zijn meest voorkomend. Bij jonge baby’s komen meest buikkrampen, overmatig huilen en rusteloosheid voor.
Als een arts wil uitsluiten dat het om een koemelk-allergie gaat, wordt er een zogenoemde ELIMINATIE PROVOCATIETEST afgenomen. De patiënt moet een symptoom-dagboek bijhouden om zo een beter beeld te krijgen van de klachten. Vervolgens worden er bepaalde voedingsmiddelen uit de voeding geëlimineerd. Na een poosje worden deze weer toegepast om te bekijken of de klachten terugkeren. Deze test is meest betrouwbaar gevonden om een diagnose vast te kunnen stellen.
Ook kan er een huidprik-test worden afgenomen.Er wordt dan wat koemelk op de huid aangebracht en met een naald een prikje gegeven. Als de huid begint te reageren kan er sprake zijn van een allergie. Echter is deze priktest geen officiële diagnose voor koemelk-allergie.
Meest accuraat is de bloedtest, ook wel IgE test. Deze test meet de concentraties van specifieke anti stoffen in het bloed. Deze antistoffen heten IgE, en kunnen worden gemeten op koemelk, pinda’s en allerlei andere allergenen. Helaas zijn ook deze bloedtesten niet specifiek, en daardoor niet 100 % betrouwbaar. Ook hier mag dan ook niet officieel worden uitgegaan van een vastgestelde diagnose.
Een koemelk-allergie komt gelukkig maar zelden voor, bij kinderen ligt dit tussen de 2-5% van alle zuigelingen. Voor volwassenen is dit zelfs nog veel zeldzamer. Er zijn zelfs méér mensen allergischer voor melkvervangers als soja en amandelmelk, dan koemelk. Alhoewel het soms lijkt, dat heel Nederland een koemelkeiwit-allergie heeft, blijft 1% een leven lang last houden. Dat is dus echt betrekkelijk weinig.
Een intolerantie komt dan ook iets vaker voor, maar ook lang niet zoveel als wordt gedacht. Geschat wordt dat zo’n 2% van alle volwassenen in Nederland een koemelk-intolerantie heeft. Er bestaan dan ook vrij veel misverstanden over overgevoeligheid voor bijvoorbeeld lactose. Er zijn verschillende methoden om erachter te komen of het daadwerkelijk gaat om een lactose intolerantie . In Nederland wordt meest gebruik gemaakt van de WATERSTOF ADEMTEST, waarbij de hoeveelheden waterstof ( H2) voor en na het drinken van een super-oplossing met lactose in de uitgeademde lucht wordt gemeten. Bij een lactose intolerantie produceren de darm bacteriën waterstofgas dat in de uit geademde lucht terechtkomt.
Er kan een diagnoseoorden gastels als er een bepaalde drempelwaarde wordt overschreden. Daarnaast wordt de LTT ( lactose tolerantie test ) veel uitgevoerd waarbij een bepaalde hoeveelheid lactose wordt gegeven aan de patiënt. Als het bloedglucose-gehalte hier NIET door stijgt, is de lactose niet goed verteerd en is er sprake van een lactose intolerantie. Ook bij lactose-intolerantie worden eliminatie-provocatie-testen uitgevoerd om een diagnose te kunnen stellen.

ECHT OF NIET ?

Dankzij de vele negatieve verhalen over koemelk in de media en op social media, lijkt iedereen een zelf diagnose te hebben gesteld en zichzelf als intolerant of allergisch voor koemelk verklaard. In mijn zelf onderzoek vroeg ik op mijn socials wie er daadwerkelijk een medische diagnose vastgesteld heeft gekregen, en dat waren er in totaal maar 14. Als we alle verhalen dus zouden moeten geloven, van mensen die zichzelf allergisch of intolerant noemen zonder medisch vastgestelde diagnoses, dan lijkt de hele Nederlandse bevolking allergisch en / of intolerant voor koemelk, wat uiteraard niet het geval is.
Zijn al die mensen met klachten dan koek-koek??? Nee, natuurlijk niet want de klachten kunnen zeer sterk uiteenlopen, en behoorlijk lastig zijn. Wel moet worden gekeken naar het al gehele eet en drink patroon, vaak wordt de schuld meteen bij het consumeren van koemelk / melkproducten gelegd, terwijl er in ons huidige kant en klaar voedsel miljoenen andere triggers voorkomen, ook in melkproducten. Ook moet je realistischer kijken naar jouw opinie over melk. Dit kan bijvoorbeeld ook aanleiding geven om melk / melkproducten uit te sluiten zonder dat je er last van hebt.
Wil je echt verzekerd zijn, dat er sprake is van een koemelk-eiwit-allergie of een lactose intolerantie, dan is de weg naar de huisarts de beste optie.

Eén van de 14, die reageerde was Elise van Baalen ( naam met toestemming gepubliceerd ) Zij vertelde dat er medisch bij haar  een lactose intolerantie is vastgesteld.  Ik vroeg haar een aantal vragen :

HOE VERLIEP JOUW MEDISCH ONDERZOEK ? 
Ik heb van geboorte af aan al darmklachten en meer gehad, altijd dezelfde huisarts gehad en  pas 6 jaar geleden doorverwezen na verhuizing en dus nieuwe huisarts.
mdl arts heeft bloedonderzoek gedaan en daar kwam lactose intolerantie uit.
Melk lustte ik al nooit, kreeg vroeger karnemelk met roosvicee , dat vond ik wel lekker.
WAT VOOR TESTEN ZIJN ER UITGEVOERD ?
Bloedtesten en ontlasting onderzoek.
Mdl arts wilde ook darmonderzoek (endoscopie) maar dat wilde ik niet, voelde niet goed, had al last van mijn darmen en dan die troep (zakjes meuk) nemen en een slang in je uitgang, lekker tegennatuurlijk.
Blij dat ik het niet gedaan heb.
Sinds ik alles met lactose/zuivel mijd gaat het veel beter, geen kolieken meer en geen puisten/papels meer.
WAT MERK JIJ IN HET DAGELIJKS LRVEN VAN JE KOEMELK-INTOLERANTIE ?
Als ik het binnenkrijg blaas ik op, krijg ik hoofdpijn ,buikpijn, koliekaanval, papels en de volgende dag is mijn hele zenuwstelsel meestal van de leg.
( met dank aan Elise van Baalen )

RAUWE MELK

Het bewerken van melk ( pasteurisatie / homogeniseren ) maakt koemelk meer allergeen dan rauwe melk. Rauwe melk kan daarom interessant zijn voor mensen met een allergie en / of intolerantie. In 2018 zijn er zeer opmerkelijke resultaten geboekt bij een studie , waaruit bleek dat het consumeren van rauwe melk mogelijk minder tot zelfs geen klachten geeft. Er is o.a gekeken hoe allergeen de melk is na bewerking. Daaruit kwam naar voren dat verhitting van de melk zorgt voor een verandering in de structuur van de melk-eiwitten . Ook zorgt homogeniseren ervoor dat het caseïne wordt verhoogd.
Er zijn aan een groep test personen gepasteuriseerde / bewerkte melk gegeven en aan een groep test personen rauwe melk. Het grootste deel van de test personen konden 50 ml rauwe melk verdragen, terwijl de tolerantie voor bewerkte melk in alle gevallen lager was en allergische symptomen veroorzaakte. De onderzoekers durven in hun conclusie zelfs te beweren dat rauwe melk consumptie mogelijk een koemelk-allergie kan voorkomen, maar zegt er nadrukkelijk bij dat er wel veel meer onderzoek nodig is.

A1 EN A2 MELK……..

Je zou het mogelijk al eens in een supermarkt gezien kunnen hebben : AI en / of A2 melk. Heel veel mensen weten totaal niet wat dit nu inhoudt en daarom is het meeste alweer uit supermarkten verdwenen, maar kunnen we het nog wel vinden in biologische winkels en supermarkten.

Wat is het nu precies ?
Als we spreken over een A1 melk of een A2 melk, dan bedoelen we daar de BETA-CASEINE mee, ook wel de eiwitten in koemelk. Het grootste deel van melk bestaat uit caseïne, ongeveer 80-85%. Er zitten veel verschillende caseïne in koemelk, waarvan de beta-caseïne één van de meest voorkomende . Deze beta-caseïne bestaat ook weer uit meer dan 13 verschillende vormen. En van deze vormen komen deze twee het meest voor :
– de A1 beta-caseïne
– de A2 beta-caseïne
De A1 melk is meest afkomstig van specifieke koeien rassen, zoals rassen uit Noord Europa. ( de Friesche koe, de  Holstein, en de Britse Snorthom )  De A2 melk wordt meest gevonden in de melk van koeien / rassen uit de Kanaaleilanden en uit Zuid Frankrijk. ( de Limousin, de Jersey en de Geurnsey )
In gewone melk vinden we zowel de A1 als de A2 beta-caseïne. De A2 melk wordt als meest gezondst bestempeld omdat deze alleen maar A2 beta-caseïne bevat. Er is veel discussie over de A1 melk, die door sommige onderzoekers zelfs als schadelijk wordt gezien terwijl de A2 melk een veilige keuze zou zijn.
Eén van de meest gehoorde argumenten is het beta-casomorfine -7 ( BMC-7 ) , dit is een peptide die tijdens de vertering van A1 beta-caseïne vrijkomt. Velen zijn van mening, dat mede door deze vrijkoming reguliere koemelk een stuk ongezonder is dan A2 melk. Ook de wetenschap worstelt er nog mee. Zo zijn er wat studies, die zeggen dat BMC-7 gerelateerd is aan hartziekten en / of diabetes type 1 . De al gehele gezondheid-effecten zijn onduidelijk en er is veel meer gedegen onderzoek nodig.
Ook wordt beweerd dat A1 melk spijsverterings-klachten kunnen geven, maar ook hier zijn de onderzoeken erg dun en daardoor te zwak om onderstreepte conclusies te trekken. Wel wordt meest standaard het advies gegeven om A2 melk uit te proberen als er sprake is van spijsverterirings-klachten m.b.t koemelk.
Collega en onderzoeksdietist ROB VAN BERKEL schreef een zeer verhelnerend en duidelijk artikel , KLIK HIER 

JERSEY MELK

Echte AI / A2 melkproducten komen we niet vaak meer tegen, ook biowinkels lijken voornamelijk voor JERSEY MELK te kiezen. Wat is dat ?? Laten we bij het begin beginnen en dat is waar de melk vandaan komt. Inderdaad, van Jersey koeien, dit zijn koeien die leven op het eiland Jersey Dit is een eiland op zo’n 22 kilometer voor de Franse kust van Normandië. Het is de grootste van de Kanaaleilanden. Deze koeien leveren naast vlees ook melk. De melk is “ ietsje anders” van samenstelling dan “ gewone” koemelk. We kunnen het vetgelijken met aardappelen: er zijn kruimige aardappelen en er zijn vast kokende aardappelen, maar in de kern blijft het gewoon een aardappel. Zo is het ook met Jersey melk versus gewone melk.
Jersey melk heeft een ander soort eiwit, en heeft iets meer vetten. Dit geeft een ietwat andere smaak, Jersey melk bevat de beta- caseïne A2. Oorspronkelijk zijn de gekleurde rassen van melkvee, zoals Yersey’s en Guernseys altijd een soort van boegbeeld geweest voor het A2 gen. Deze twee rassen bekleden het grootste aantal aan de zogeheten “ A2A2 dieren” maar er zijn steeds meer rassen. Zuivere A2 melk kan alleen worden geproduceerd door koeien die twee kopieën van het A2-gen in hun DNA hebben. Iedere nakomeling krijgt een kopie van het gen van de stier en het gen van de koe. Omgedraaid betekent dit dat er een stier met één kopie van het A2 gen, en een koe met één kopie van het A2 gen nodig zijn voor het fokken op één dier met een A2A2 samenstelling. Dankzij een natuurlijke genmutatie zijn er erg veel A1 allelen bij gekomen. Deze koeien zijn groter en leveren meer melk dan vlees. Vooral in Europa is daarom met deze koeien verder gefokt. De meeste moderne rassen als Holstein ( dat zijn de bekende “ Hollandse zwart/wit koeien) zijn van het type A1A1 of A1A2. Oudere rassen als Yersey’s, Guernsey, Pahari en de blaarkop zijn over het algemeen minder doorgefokt en geven minder A2A2 melk. Daarom worden deze rassen vaak gehouden door boeren die bewuste keuzes maken. Vaak zijn deze boeren biologisch en grasgevoerd en soms kun je op deze boerderijen rauwe verse melk aftappen. Deze rassen zijn overigens niet ALTIJD of automatisch AI of A2.
Wat maakt, dat Jersey melk ( zuivel) gunstiger kan zijn? Wel, als we het naast gewone koemelk leggen, zien we dat de melk van gewone koeien voornamelijk bestaan uit beta-caseïne A1 Dit is nu juist de caseïne ( melkeiwit ) waar mensen moeite mee kunnen hebben om te verteren. Daarnaast bevat de melk van Jersey koeien zo’n 20% meer eiwitten, en meer vet ( rond de 6%) Jersey melk is allang niet meer iets wat uit het buitenland moet komen, inmiddels worden in Nederland ook vele Jersey koeien gehouden en lopen er veel van deze, overigens prachtige, koeien rond in de Hollandse weiden. En zien we langzaam maar zeker steeds meer Jersey zuivel binnen druppelen in supermarkten.
Jersey melk heeft een romige, vollere smaak dan gewone volle melk. Jersey melk wordt niet overbodig bewerkt, en wordt ook vaak niet afgeroomd. Hoelang dit nog zo blijft, hangt denk ik af van de toename aan populariteit. Hoe massaler de verkoop, hoe massaler en sneller producties zullen gaan worden om aan de vraag te kunnen voldoen. Ik zou dat persoonlijk ontzettend jammer vinden. In de supermarkt verscheen rond 2019 de eerste “ jersey” melk-producten in het koelschap, deze zijn inmiddels zo-goed-als weer verdwenen , waarschijnlijk door té weinig interesse van de consument.
In de biowinkels vond je nog wel Jersey melk, van het merk WEERRIBBEN ZUIVEL. 

ZUIVEL VERVANGERS

Ik steek niet onder stoelen of banken, hoe ik over de zogenoemde zuivel-vervangers denk. Het is niet zo, dat ik “ death set-against it “ ben, want er zijn krenten uit de pap te vissen. Maar groot genomen ben ik erg tegen dit soort marketing, die anno 2022 flink wordt uit gemolken. Ik verdiep mij er enkele jaren in, en wat ooit nog bestond uit drie of vier verschillende soorten melk-vervangers in het schap in supermarkten, is dit verschoven naar een heel gangpad. We kunnen kiezen uit heleboel verschillende soorten. Van noten tot granen, van peulvruchten tot rijst. Alles kan, en alles mag.
Afgelopen jaren zagen we een extreme toename in dit soort producten . Dit is veelal te danken aan trends als het veganisme. Ook het koelschap is aan het verschuiven van gewone zuivelproducten naar zuivelvervangers. We kunnen inmiddels kiezen uit meer dan tien soorten zuivelvrije yoghurts / kwark en melk. Steeds meer fabrikanten spingen in de grote vijver waar op dit moment goud is te verdienen. Dat deze kanteling gevolgen heeft voor de koemelk-industrie, bleek al in 2019,  toen onderzoeksbureau IRI bekend maakte dat we in 2018 25 miljoen liter melk minder waren gaan drinken.
Volgens het Rijksinstituut Volksgezondheid en Milieu consumeert een volwassene Nederlander 333 gram zuivel per dag, waarvan 28,9% uit melk / yoghurtproducten.  Ook omliggende landen merken veel van de zuivelvrije trends. Zo consumeerden onze Duitse buren in 2021 met een totaal van 47,8 kilo melk per persoon minder melk / melkproducten, de laagste daling sinds 1991.
De dalingen in melkconsumptie zijn overigens niet van de laatste jaren. Al in 2011 zagen we significante dalingen. Het veganisme heeft alles wel versterkt en de consument wil steeds vaker geen zuivel meer consumeren, of tenminste geen koemelk. Ook speelt de huidige toegankelijkheid een grote rol in de consumptie van zuivel-vervangers. We hoeven er niet meer voor naar een biowinkel.
Niet alleen het veganisme kan een reden zijn om koemelk en aanverwante producten te boycotten. Er zijn vele andere redenen, waaronder de melk-industrie, de verteringsproblematiek, en de invloed die we op elkaar hebben. In een wereld van social media is de invloed op elkaar groter dan ooit tevoren. Loekie de Leeuw vervaagt.
Linksom of rechtsom blijven zuivel vervangers vooral commercieel. Want we kunnen het ook zeer eenvoudig ZELF MAKEN. Dat vraagt geen tijd, geen moeite en geen racket-science. Waarom kiest de consument dan toch voor kant en klaar ? Dat vroeg ik mijn volgers. De meeste antwoorden waren in de trend, dat het gemakkelijk was, en lekkerder dan dat we het zelf maken. Daar hebben we overigens ook extreem veel geld voor over. Zuivel-vervangers worden duur betaald. En dat, terwijl de meesten inhoudelijk nog geen fractie van de verkooprijzen waard zijn. Ik noem het dan ook al jaren VEREDELD WATER.
Zuivel vervangers zijn naast duur ook vaak vol gepropt met additieven. Denk aan oliën voor romigheid in de textuur, verdikkingsmiddelen om een vergelijkbare textuur te verkrijgen als koemelk, en vele hulpstoffen als smaak en conserveermiddelen. Aan erg veel zuivelvervangers wordt suiker toegevoegd. Ook kan het aantal in verzadigde vetzuren extreem hoog oplopen, zeker als een zuivel-vervanger uit kokosmelk of room wordt gemaakt.
Er worden ook vitaminen en mineralen toegevoegd en sinds kort verschijnen er ook steeds meer zuivelvervangers met toegevoegde eiwitten. Ook deze kunnen we gemakkelijk zelf toevoegen aan onze eigen gemaakte zuivelvervangers, maar vooralsnog ijkt het een brug ver voor de consument.
En wordt de vijver voor de voedsel en levensmiddelenindustrie groter en groter, winstgevender en winstgevender.
Melkvervangers worden beschouwd als volledige vervanging voor koemelk. Het wordt daarom ook als zodanig geconsumeerd. In vrijwel alle zuivel vervangers vinden we echter zeer weinig tot geen eiwitten. Sojamelk bevat wat dat betreft het meeste , maar dit kiezen mensen ook weer niet graag vanwege de slechte verhalen over soja. Wil je meer lezen over de voedingswaarden van zuivel-vervangers ? KLIK HIER 
Ook het milieu wordt niet altijd meer gespaard als we kiezen voor zuivel-vervangers. De producties kosten ook C02, water en energie, en alles wordt ook verpakt in  materialen die niet altijd milieuvriendelijk zijn. Maar helemaal geen zuivel-vervangers meer kopen????? 😟😟
Eerlijk ? Dat zou zeker het beste zijn voor mens, dier en milieu, en we zouden het gewoon zelf moeten maken. Maar dat is uiteraard een illusie. Wil je toch graag zuivelvervangers kopen, dan heb ik een aantal belangrijke punten op een rij gezet. KLIK HIER om naar dit overzicht te gaan.

WAT ZEGT DE RAUW-MELKSE RAW-MILK-COMPANY ?

We lijken gevoelig te zijn voor “ verse” en /of “ rauwe” melk. Nu dat we graag willen weten WAT we eten en drinken, en dit ook graag zo natuurlijk mogelijk willen doen, past rauwe en verse melk in dat plaatje der verwachting. Er zijn een aantal melkveehouderijen die rauwe melk verkopen in hun boerderijwinkel. Wettelijk bekeken mogen winkels en supermarkten geen rauwe melk verkopen, zij mogen alleen gepasteuriseerde en gesteriliseerde melk en melkproducten verkopen. Meestal wordt de rauwe melk vers af getapt bij de boer. De veehouders mogen hun rauwe melk niet zelf bottelen en zij moeten verplicht aanduiden de melk eerst te verhitten voor consumptie. Aan rauwe melk worden veel gezondheidsclaims gekoppeld, zoals de positieve invloed op allergieën als eczeem. Uit sommige studies blijkt dat veel mensen met een lactose intolerantie ( melksuiker ) rauwe en onbewerkte melk makkelijker kunnen verteren en verdragen. Echter spreken andere studies dit juist tegen en zeggen dat deze claims niet kloppen. 
Rauwe melk is niet geheel onschuldig. Het bevat bacteriën die ons ziek kunnen maken. Daarom besloot de Nederlandse Zuivelindustrie in de jaren dertig de melk te gaan pasteuriseren. In Belgie gaan ze nog een stap verder door de melk een UHT behandeling te laten ondergaan, dit is kort maar zeer hoog verhitten op 140 graden. De belangrijkste en meest risicovolle ziekte verwekkers in rauwe melk zijn SALMONELLA CAMPYLBACTER, E.COLI en LISTERIA. Een infectie met bijvoorbeeld listeria blijft niet bij een beetje buikpijn, je kunt daar letterlijk en figuurlijk doodziek van worden. Wist je overigens, dat het gevaar niet schuilt in de rauwe melk zelf, maar dat de ziekteverwekkers in de uiers kunnen zitten? Net als op de uierhuid en in de omgeving. Ook het voer van koeien kan een rol spelen. Sommige biologische bedrijven voeren hun koeien mede daarom met enkel gras en kruiden, om het risico op bacterie-groei zo sterk te verminderen. Boeren die rauwe melk aanbieden moeten zeer schoon te werk gaan. Dat begint al bij een goede uier-gezondheid van hun koeien.
Ook wordt geacht dat de consument zelf zeer voorzichtig omgaat met rauwe melk, en strikt de instructies te volgen van het afname punt.
Er zijn in Nederland bijzondere melkveehouderijen. Ik ben al jaren fan van RAWMILKCOMPANY, ook wel rauw-power-zuivel. In Nederland zijn zij tot op heden het enige ( familie ) bedrijf die rauw-melkse zuivel produceert. Zij begonnen in 1992 hun bedrijf en gooiden het roer om naar een biologische bedrijfsvoering in 1995. Sinds 2016 zijn zij gevestigd in Lutte. Naast de producties van rauw melkkoe zuivel, bestieren zij tevens daar een boerderijwinkel. Hun melk leveranciers, drie in totaal, worden openhartig op de officiële website aan het publiek voorgesteld. Het gaat om drie biologische melkveehouderijen, waarvan één ook in Lutte gevestigd zit.
Ik ben al wat jaartjes fan van hun producten, die je alleen in biowinkels en bio-supermarkten kunt vinden. In 2021 heb ik een suggestie gedaan om ook een rauw-melkse magere kwark op de markt te brengen, hier werd meteen zeer enthousiast op gereageerd en het kwam er! ( KLIK HIER )
Voor dit dossier heb ik Andre Mulder, ( mede) eigenaar van de RAW COMPANY, een aantal vragen voorgelegd :

WAT VINDEN JULLIE VAN DE HUIDIGE MELK-INDUSTRIE ? 

De melkindustrie zoals jij dat noemt is een uitkomst van allerlei ontwikkelingen die zijn oorsprong vindt 100 jaar geleden.
Destijds werden bijna alle koeien met de hand gemolken en allerlei infectieziekten zoals TBC waren oorzaak van veel gezondheidsklachten bij mensen.
Het gedachtegoed van Louis Pasteur was actueel en gaandeweg werd het pasteuriseren van melk standaard. Dit gebeurde begin jaren vijftig.
Door het pasteuriseren werd het eenvoudiger om melk langer te bewaren.
Daarnaast zag je de ontwikkeling dat er buiten de landbouw meer geld te verdienen was. De gezinnen  waren vaak groot en er kon er maar één boer worden.
In de landbouw waren de inkomens laag en was uitbreiden de enige manier om efficiënter te werken.
Deze manier van denken was tientallen jaren dominant en boeren die extensiever wilden blijven werken werden vaak afgeschilderd als slechte ondernemers die achterbleven bij de moderne tijd.
Bij veel boeren is dit denken nog steeds aan de orde van de dag en hebben hen in een keurslijf gedrongen waar ze niet meer uit kunnen komen.
Daarom zijn de meesten boos om wat er nu plaatsvindt rond de stikstofplannen van de regering.
HOE KWAM DE RAWMILK COMPANY TOT STAND ? 
Ik ben zelf al bijna dertig jaar bezig met kleinschalige kringlooplandbouw.
Een melkveehouderijsysteem met een zeer lage input van grondstoffen en kapitaal.
Zo’n 14 jaar geleden ben ik me gaan verdiepen in rauwe melk na het lezen van het boek ‘The untold story of milk’ van Ron Schmid.
Daarin werd verteld dat de kwaliteit van de melk sterk afhankelijk is van het voer wat de koeien voorgeschoteld krijgen.
De beste kwaliteit melk kwam van koeien die voornamelijk gras aten.
Hierdoor ben ik gaan experimenteren met het maken van kefir van rauwe melk. Deze verkochten we aan onze klanten in onze boerderijwinkel, destijds nog in Zwolle.
In de eerste maanden kwamen steeds meer klanten terug met positieve gezondheidservaringen( minder huidproblemen, minder darmklachten, minder astma, allergieën etc.)
De verhalen werden steeds talrijker en dat gaf ons het vertrouwen om een compleet nieuwe melkfabriek te bouwen in De Lutte en de melk te gaan betrekken bij plaatselijke biologische melkveehouders.
De melk wordt koewarm opgehaald en direct na het overpompen begint het fermentatieproces om een snelle verzuring plaats te laten vinden en om op die manier ook een veilig product te kunnen garanderen.
Inmiddels verwerken we 16.000 liter melk per week en dit groeit jaarlijks met 20 procent.
In onze boerderijwinkel ontvangen we wekelijks tegen de 600 consumenten.
De verhalen over de gezondheidseffecten worden steeds talrijker maar door de wetgeving rond medische claims mogen wij daar geen uitspraken over doen op straffe van boetes tot 150.000 euro!!!!
Nog even over de keuze voor rauwe gefermenteerde zuivel.
Nagenoeg alle bioactieve voedingsbestanddelen blijven intact en door het fermentatieproces wordt de melk veilig en licht verteerbaar.
Het is zonder problemen te consumeren voor nagenoeg alle mensen met een koemelkallergie.
Tevens hebben de personen met een lactose-intolerantie meestal geen klachten wanneer zij onze zuivel consumeren.
Daarnaast melden klanten een hogere botdichtheid na langdurig gebruik van rauwe zuivel.
ZOU JE GRAAG ZIEN, DAT DE GEHELE MELK-INDUSTRIE OP JULLIE WIJZE MELK GAAT PRODUCEREN ?
Hoewel wij alle melk ongepasteuriseerd en gefermenteerd op de markt brengen is het op dit moment niet mogelijk om alle melk op die manier te verwerken.
Een groot deel van de geproduceerde melk overal ter wereld wordt verwerkt tot melkpoeder en is dus al verhit geweest.
Aan de andere kant, als wij het kunnen, kan een ander het ook.
( met dank aan Andre Mulder, eigenaar THE RAW COMPANY )

DEN EELDER

Ik heb het het familiebedrijf DEN EELDER ook benaderd, en aanvankelijk stonden zij open voor mijn vragen. Helaas kwam er na de toezegging een stilte, en werd er niet meer gereageerd op mijn vele mailtjes. Beetje jammer, vind ik persoonlijk.

 

Extra eiwitten, hebben we dit nodig ???

Als we in een supermarkt rond wandelen, kunnen we de indruk krijgen dat wordt gedacht dat we allemaal aan topsport doen. Aangezien er maar weinig echte top-sporters over supermarkt-vloeren lopen, kunnen we ons vooral afvragen waarom er zo gruwelijk veel ” met proteïne verrijkte ” zuivelproducten verkrijgbaar zijn.  IN DIT ARTIKEL ga ik uitgebreid in op dit fenomeen.

 

HET CALCIUM VERHAAL M.B. T ZUIVEL

Heel veel reacties die ik ontving n.a.v mijn oproep op mijn socials gingen over het aandeel aan calcium in melk / melkproducten. Er werd mede hierom veel melk gedronken, uit “ angst” voor slechtere botten of bot-groei.
Jaren geleden werden we sterk beïnvloed door campagnes als “ JORIS DRIE-PINTER “ en “ MELK, DE WITTE MOTOR”.  Joris Driepinter was in de jaren zestig / zeventig en in de twintigste eeuw een personage wat figureerde in reclame voor melk. Het was te vergelijken met dat andere tekenfilm figuurtje, Popeye , die dankzij het eten van spinazie sterke krachten kreeg. Joris Driepinter kreeg dit zelfde imago, maar dan dankzij het drinken van drie glazen melk per dag. Zo kon hij olifanten optillen. Dit soort campagnes werden opgericht door het Nederlands Zuivelbureau, ( nu Nederlandse Zuivel Organisatie )  die sinds 1950 bestaat.  Joris Driepinter werd vooral op moeders gericht, met een duidelijke boodschap. Als je goed voor je gezin wilt zorgen, hoort dat 3/4 liter melk per persoon bij. De campagnes werkten goed. Voor de oorlog hadden diverse zuivel-organisaties al samen gewerkt, maar in 1950 wordt er dan echt gefuseerd om collectief hun zuivelproducten te promoten.
De meeste campagnes voor melk werden gericht op onze botten en dat wij deze door het dagelijks consumeren van melk / melkproducten meest optimaal konden houden. Vaak werd het mineraal calcium aangehaald. Dit heeft zo goed gewerkt dat er aan melk direct het woord “ calcium” kleeft. De consument associeert het anno 2022 nog altijd met melk en dat we dit om deze reden daarom iedere dag zouden moeten consumeren.
Intussen is dit gegeven jaren geleden achterhaald door zeer interessante wetenschappelijke studies aan de HARVARD UNIVERSITY. Onderzoekers ontdekten, dat calcium uit melk melkproducten helemaal niet zo goed werden opgenomen door onze spijsvertering als altijd werd gedacht. Daarnaast heeft calcium ook hulp nodig om zijn werk te kunnen doen, bijvoorbeeld van vitamine D en K2.
Ook voedingswetenschapper Christopher Gardner, van Stanford, zegt in 2018 dat het calcium in melk kan worden betwist of dit nu werkelijk effectief is tegen botbreuk en / of osteoporose, en ook ik schreef in 2018 een artikel over calcium, en of we deze enkel uit dierlijke bronnen moesten halen. KLIK HIER om deze te lezen.
Ook de wetenschap zelf stoeit met dit fenomeen. Er zijn ook wat studies bekend, die tegengeluiden geven, zoals deze rechte studie uit 2021, die een studie verrichtte naar de invloed van voedingsbronnen van calcium en eiwit m.b.t heup-fracturen / valpartijen bij ouderen.  Een andere recente studie uit 2021 vertelt dat er positieve kanten zijn aan melkconsumptie m.b.t gezondheidsresultaten bij meta-analyses op mensen. Een studie uit 2019 toont de effecten van zuivelconsumptie op lengte n bot-mineraalgehalte bij kinderen, op basis van gecontroleerde onderzoeken.
Een andere studie uit 2019 laat positieve resultaten zien van magere zuivel producten m.b.t diabetes type 2, al is deze studie zeer dun, het wordt zeker verder onderzocht.
Nog steeds wordt er een bepaalde druk gezet op de consument. Ik ontvang zelf bijvoorbeeld vrij veel mailtjes van bezorgde jonge ouders die hun kindje graag niets tekort willen laten komen maar het ook geen zuivel wil geven. De vele kant en klare melk-vervangers speciaal voor baby’s / peuters en kleuters bestaat dan ook al jaren. Dit soort producten bevatten alle benodigde voedingsstoffen die we in melk vinden, maar ook heel veel andere hulpstoffen als suikers en conserveer en verdikkingmiddelen. Waar een baby / peuter / kleuter helemaal geen behoefte aan heeft.
De vraag blijft rond zingen: hebben we melk nodig voor de essentiele voedingsstoffen ? Het antwoord is NEE, strikt genomen niet. We hebben ZEKER eiwitten / vitaminen en mineralen nodig. Maar deze hoeven niet perse uit melk / melkproducten gehaald te worden. Dit zegt het Voedingscentrum overigens ook, terwijl deze toch melkproducten in hun schijf van vijf aanhouden. Zij zeggen echter dat het consumeren  van melk / melkproducten een snelle, goedkope en makkelijke manier is om eiwitten / vitaminen en mineralen binnen te krijgen. En dat klopt inderdaad. Maar melk bevat niet als enig voedingsmiddel in de wereld calcium, of B vitaminen, en eiwitten. Calcium vind je bijvoorbeeld ook in groene ( blad ) groenten, en peulvruchten, B-vitaminen vind je o.a in vlees en fruit, eieren en vis, en eiwitten kunnen we ook vinden in eieren, vis, kip en peulvruchten . Zo bekeken is melk niet essentieel.

GEITEN EN SCHAPEN ZUIVEL

Ik ontving n.a.v mijn oproep op mijn socials meer dan 450 reacties. Heel veel reacties gingen over geiten en schapen zuivel. Deze verschuiving zagen we inderdaad enkele jaren geleden in supermarkten, die ook opeens geiten en schapen zuivel begonnen te verkopen, terwijl dit voorheen nog maar zeer sporadisch verkrijgbaar was in een biologische winkel. In 2017 besteedde ik aandacht aan schapen zuivel i.v.m gewone koemelk, KLIK HIER. Ook besteedde ik in 2017 aandacht aan geitenzuivel ( KLIK HIER ) en de geitenzuivel die in supermarkten verkrijgbaar zijn ( KLIK HIER )
Geitenmelk en schapenmelk hebben een andere, meer specifiekere smaak dan koemelk, en wordt voornamelijk daarom gekozen. Maar ook wordt er voor geitenzuivel gekozen vanwege de betere vertering . Dit heeft geitenmelk te danken aan de verdeling van het eiwit over de melk. Ook verschilt de samenstelling van het eiwit t.o.v koemelk. Dit is helaas niet altijd zo, want vele mensen kunnen ook geitenzuivel niet verdragen, of juist enkel geen geitenzuivel verdragen. Maar globaal gezien is geitenzuivel sowieso beter en gemakkelijker verteerbaar voor de mens als koemelk. Door de kleine melkvet bolletjes en de zeer kleine eiwitdeeltjes kunnen de spijsvertering-enzymen veel gemakkelijker inwerken op de geitenmelk. Ook vormt het eiwit uit geitenmelk in de maag een zachter gel dan koemelkeiwit. Dit bevordert ook de verteerbaarheid aanzienlijk.  Geitenmelk heeft een gunstig effect op de gezondheid. Net als er rauwe koemelk verkrijgbaar is, is er ook een rauwe geitenmelk bij vele boeren bedrijven verkrijgbaar. ( meest geiten boerderijen ) Rauwe geitenmelk heeft de voorkeur op gepasteuriseerde geitenmelk. Rauwe geitenmelk heeft een hoger vitaminegehalte en vele andere essentiële stoffen. Omdat er geen verhitting heeft plaatsgevonden heeft rauwe geitenmelk nog alles in huis. Rauwe geitenmelk wordt veel geadviseerd bij mensen met atherosclerose ( aantasting van de bloedvaten) en ter voorkoming van osteoporose.De strenge hygiëne eisen die ook gelden bij rauwe koemelk, zijn echter ook van toepassing op rauwe geitenmelk. Zo moet het goed gekoeld worden bewaard en worden geconsumeerd binnen een dag.
Geitenmelk/zuivel heeft mogelijk nog meer gezondheidsvoordelen:
– het vermindert  mogelijk bloedklonter-vorming
– het verhoogt  mogelijk de weerstand
– het werkt  mogelijk cholesterol-verlagend
– het werkt mogelijk gunstig op het antioxidant-systeem in ons lichaam
– werkt mogelijk gunstig tegen overgewicht, helpt bij het afvallen
– Bevat  mogelijk minder caseïne dan koemelk wat aanzienlijk veel hypoallergene eigenschappen bezit. Het bevat aanzienlijk veel minder lactose dan koemelk waardoor de verteerbaarheid veel beter ligt.
– Geitenmelk minimaliseert  mogelijk de interactie tussen ijzer en calcium in ons lichaam. Het verbetert de natuurlijke opname van ijzer en de regeneratie van hemoglobine
Deze gezondheidsclaims zijn echter dun . Ze zijn niet op mensen onderzocht maar op ratten. Er zijn vooralsnog geen studies bekend waarbij er is getest op mensen. Deze bovenstaande claims kunnen wee daarom niet als adequaat beschouwen.
Alhoewel geitenzuivel dus zoals je hebt kunnen lezen een ware opmars heeft gemaakt, is er ook vanuit diverse hoeken wat tegenstand te bespeuren. Zo zijn er mensen die net als bij koemelk van mening zijn dat melk is bedoeld voor jonge geitjes en niet voor de mens. Ook is de karakteristieke smaak van geitenzuivel voor een aantal mensen niet smakelijk. En ook zijn er groepen mensen die weerstand hebben tegen de gehele productie. Voor alle redenen valt uiteraard wat te zeggen. Het is sowieso de beste keuze om alleen voor biologische geitenzuivel te kiezen. In de afgelopen twintig jaren zijn er in Nederland veel melkgeitenhouders bij gekomen, maar niet iedere houderij opereert geheel biologisch. Deze houderijen leveren ook voornaam geitenmelk voor de melk industrie. Deze melk vind je terug in de supermarkt, ook de vers gekoelde zuivelsoorten. Mits er daadwerkelijk biologisch op een verpakking staat vermeld en het een keurmerk draagt, kun je spreken van een biologisch product. Er zijn gelukkig ook al aardig wat biologische geitenhouderijen. Deze boerderijen stellen ook meestal hun deuren open en geven rondleidingen. Er bestaan ook speciale zorg boerderijen ( bijvoorbeeld geiten boerderijen )  die ook platform bieden aan mensen met een verstandelijke beperking. Om voor deze producten te kiezen in plaats van die uit de supermarkt, ben je al stukken beter af en beter bezig. Uiteraard is het een geheel persoonlijke keuze, om te kiezen voor wel of geen zuivel, ongeacht koe-zuivel of geiten-zuivel.

LACTOSE VRIJ

Een ander sterk in opkomst geraakt zuivel-alternatief zijn de zogenoemde LACTOSE VRIJ GEMAAKTE alternatieven.    Als je lactose-gevoelig / intolerant bent kun je veel last hebben van zuivel. De melksuikers zijn daar schuldig aan bevonden. Heel kort door de bocht uitgelegd, in ons lichaam wordt de lactose gesplitst tot glucose en galactose. Bij mensen die intolerant zijn, lukt dit niet of maar gedeeltelijk, waardoor zij talloze klachten kunnen ervaren na het consumeren van zuivel. In fabrieken kunnen zij deze handeling, dus het splitsen van de lactose, nabootsen. Dit zorgt ervoor dat het lichaam dit niet meer hoeft te doen en mensen met een intolerantie daar ook verder geen last van krijgen. Dit heet LACTOSEVRIJE ZUIVEL. Afhankelijk van de intensiteit van de klachten kunnen mensen met een lactose intolerantie gewoon zuivel genieten, al blijven er altijd wel wat sporen van lactose achter. Het kan dus zijn, dat je ook last kunt krijgen van lactose-vrije alternatieven. Mensen die geen lactose kunnen splitsen missen het enzym LACTASE, wat nodig is om de lactose te kunnen splitsen. Om melk lactosevrij te verkrijgen wordt er in de fabriek lactase toegevoegd, waarna het enzym 24 uur wordt ingewerkt voordat het de hittebehandeling ( pasteurisatie ) ondergaat. Omdat lactase een stuk zoeter is dan lactose wordt de melk zoeter.   Er zijn inmiddels talloze supermarkt-ketens die een eigen huismerk in lactose vrije zuivel aanbieden.
En de consument lijkt er steeds warmer voor te lopen. Er zijn afgelopen jaren vr veel producten zonder lactose op de markt verschenen zoals kwark, yoghurt, smeerkaas en melk.
Is lactose vrij gezonder? Dat ligt dus sterk aan hoe iemand op koemelk reageert. Zoals je eerder hebt kunnen lezen, kan dit zeer sterk uiteen lopen. Lactose vrije melk is verder NET zo rijk aan voedingswaarden als reguliere melk. Het verwijderen van de lactose heeft bijna geen enkele invloed op de kwaliteit van de melk, en ook zijn de calorie-waarden vrijwel gelijk. Wel kan lactose vrij gemaakte melk / melkproducten iets zoeter smaken, en smaakt lactose vrije yoghurt bijvoorbeeld iets minder zuur. Verder blijven alle voedingsstoffen gewoon bewaard. Als men daadwerkelijk klachten heeft bij het consumeren van reguliere melk, zijn deze alternatieven een zeer goede oplossing. Echter blijft het ook hier een bewerking. Daarom zul je lactose vrij niet snel in een biowinkel tegenkomen.

ZUIVEL EN HET MILIEU IN NEDERLAND EN HOE ZIT HET MET WEIDEMELK ?

De zuivel industrie drukt zijn stempel op het milieu. In Nederland wordt veel melk geproduceerd wat een impact heeft op het milieu in Nederland. De Nederlandse melkkoe produceert dagelijks gemiddeld 26 liter melk, wat gevolgen heeft voor ons milieu. De melkveehouderij gebruikt energie waardoor het broeias-gas C02 vrijkomt. Via mest en uit de koeien zelf komt methaan en lachgas vrij.
We zien steeds vaker melk / zuivel producten in het koelschap wat wordt gemaakt van WEIDEMELK, melk, wat van koeien afkomstig is die in de zomermaanden in de wei rondlopen. Dit was vroeger gewoonlijk, tegenwoordig niet meer. Ook dit heeft gevolgen voor het milieu. Zo is het niet alleen fijner voor de koeien zelf, maar ook voor weidevogels is het ontzettend belangrijk, dat er koeien in de wei lopen, zij leven namelijk van insecten die zich nestelen in koeienmest.  De uitsterving van weidevogels heeft hier erg veel mee te maken, omdat vanwege de kosten veel koeien  in Nederland binnen worden gehouden. Dit is goedkoper. Een andere reden waarom boeren kiezen de koeien binnen te houden, is het mestbeleid. De hoeveelheid mest die op het land mag komen, is beperkt.  Het welzijn van de koeien is ook vele malen beter als zij 120 dagen per jaar minimaal zes uur per dag in een wei vrij mogen rondlopen. Daar kunnen ze grazen, rusten, spelen, en kuddegedrag vertonen.Ook is het een meest gezonde omstandigheid voor de koeien. De weiden zijn in de meeste gevallen schoon, droog en veert lichtelijk. Dit verlaagt de kans op speentrappen, uier-ontstekingen, kreupelheid en klauw-aandoeningen.
Melkkoeien voor biologische zuivel lopen het gehele jaar door buiten. Dit is gekenmerkt door het groene blaadje ( keurmerk ) Staat er een keurmerk van weidemelk, dan garandeert dit normaal gesproken, dat de koeien tenminste 120 dagen in een jaar zo’n zes uur buiten zijn.
Weidemelk is oorspronkelijk een Nederlands concept. Het is in 2007 geïntroduceerd, toen er iun Nederland een maatschappelijk debat gaande was, waar werd gezegd dat koeien in de wei buiten horen. De Nederlandse stichting WEIDEGANG is officieel eigenaar van het logo wat we op veel pakken en bekers zien. Een koe, met een klavertje vier. Weidemelk is over gewaaid naar andere landen. In 2018 waren er in Europa 16800 boeren die het logo van de weidemelk dragen.
Krijg je dit logo zomaar ? Nee, er zijn een aantal strenge eisen aan verbonden. De boeren worden steekproef-gewijs gecontroleerd door onafhankelijke inspecteurs om te bekijken of zij aan alle criteria voldoen. Dit is nogal een lastenboek, jaarlijks wordt zo’n 40 procent van de boeren gecontroleerd, zonder enige aankondiging vooraf.
Transportbedrijven moeten de weidemelk apart ophalen, en mag niet worden gemengd met andere melk. Hierop wordt streng toegezien, en moet de boer een certificering verdienen. Er zijn ook certificaten nodig bij de verwerking iun zuivelfabrieken. Daar moet er sprake zijn van een afzonderlijk productieproces, en aparte verpakkingen, zodat geboord is dat het effectief om melk gaat wat afkomstig is va een boerderij waar gecertificeerd weidemelk wordt geproduceerd. Tot slot moet de partij die het product op de markt brengt betalen voor het gebruik van het logo.
Er zijn dus nogal wat vereisten, en daarom ontvangt de boer , als hij weidemelk produceert, een premie. De boer wordt extra uitbetaald door de bedrijven die de melkprijs uitbetalen. Echter blijft het heel hard werken voor de boeren.
Velen vragen zich af, of weidemelk gezonder is, of beter. NIET ECHT.  De samenstelling is anders, maar de verschillen zijn zo minuscuul, dat de mens er geen enkel beter gezondheid-effect uit kan halen. Koeien die veel vers gras eten, produceren melk wat dubbel zo rijk is aan onverzadigde omega-3 vetzuren, t.v.m melk wat afkomstig is van koeien die krachtvoer op stal krijgen met granen. Alhoewel deze verschuivingen nogal spectaculair lijken, zijn deze in werkelijkheid miniem. Voor een liter volle melk gaat het om een verschil van 0,2 gram, we zouden dus 10 liter volle weidemelk per dag moeten consumeren willen we kunnen profiteren van de omega 3. Het gezondheidseffect van weidemelk is tot op heden moeilijk aan te tonen. Daarnaast krijgen weidemelk-koeien ook gewoon krachtvoer. Dit ligt anders bij melkkoeien die biologisch worden gehouden. Zij krijgen biologisch krachtvoer bij gevoerd en er worden geen kunstmest en / of bestrijdingsmiddelen gebruikt. Ook zijn de regels en wetgevingen wat betreft biologisch telen vele malen strenger.
En hoe staat het met de koeien zelf ? Zijn deze dan wel wat blijer ? Volgens de Belgische wetenschapper in diergeneeskunde en wetenschap Leen van DAELE, werkzaam aan het ILVO ( instituut voor landbouw / visserij / Voedings-onderzoek ) is dit ontzettend lastig om te achterhalen.
“…geluk meten bij een koe is een enorme uitdaging, we kunnen immers aan een koe niet vragen of zij gelukkig is. Als koeien in een wei staan, is de consument in elk geval gelukkiger, en meer senang. Ook de omstandigheden in een weide speelt een rol. Is er bijvoorbeeld vers gras aanwezig ? Staan er   bloemen en kruiden ? Is het niet te heet ? Ook koeien kunnen het snel te warm krijgen. De ideale temperatuur voor een koe ligt op zo’n 15*c Koeien hebben het liever koud dan warm. Als de zon dus behoorlijk schijnt, moeten koeien dan ook voldoende schaduw hebben….Kortom:of een koe nu blijer wordt als het in een weide staat, dat weten we niet. Wel is het zo, dat het risico op tal van kwalen een stuk minder is voor de koeien, als zij in een weide mogen rond wandelen en grazen. …” 
Ook de wetenschap heeft zo zijn mening over de impact van zuivel op het milieu. Milieu-wetenschapper Sandrine Nonhebel, werkzaam aan het rijksuniversiteit Groningen zegt er het volgende over :
1) WAT VOOR IMPACT HEEFT DE ZUIVELINDUSTRIE OP ONS MILIEU ? 
Huidige intensieve melkveehouderij heeft een enorme invloed op ons milieu, het levert een grote bijdrage aan de stikstofcrises, er komt veel methaan  (broeikasgas) uit koeien, daar door speelt het ook een rol in de klimaatcrises. Het is belangrijkste oorzaak van de achteruitgang/verdwijnen van de weidevogels (grutto) in Nederland daarnaast zorgt het door de drainage voor enorme bodemdaling in grote delen van Nederland, waardoor huizen en wegen beschadigd worden.
2) wat zijn volgens u speerpunten om milieuvriendelijker te produceren ( zuivel ) 
Extensiveren is de enige oplossing (dus minder koeien per hectare, later maaien en minder kunstmest en niet meer draineren). Dat kan alleen als boeren een beter prijs voor hun melk krijgen.
( met dank aan S. Nonhebel)

WAT ZEGT EEN DESKUNDIGE ?

Ik durf mijzelf gerust een deskundige op gebied van zuivel te noemen. Niet omdat ik mijzelf graag schouderklopjes geef, integendeel, maar ik weet er wel veel over te vertellen. Dit komt, omdat ik sinds kind af veel zuivel geniet en er mee ben opgegroeid. Iedere dag consumeer ik bio-dynamische kwark en yoghurt en kies ik meest voor biologische zuivelproducten uit de biowinkel. Ook consumeer ik af en toe biologische geiten kwark, ook afkomstig uit de biowinkel. Omdat ik graag wilde weten WAT ik iedere dag at, ben ik mij jaren geleden gaan verdiepen in zuivel. Mijn vele bevindingen heb ik op mijn website gepubliceerd, en zal de directe linkjes onderaan dit dossier plaatsen.

Omdat ik nieuwsgierig was hoe een andere deskundige kijkt naar zuivel, heb ik mijn collega Ralph Moorman gevraagd wat vragen te beantwoorden. Ralph is levensmiddelen technoloog, geeft workshops en opleidingen over hormonen, en werkt hij als professioneel voedingsdeskundige. Ik kon mij geen betere kandidaat voorstellen, en heb hem een aantal vragen voorgelegd :

 

1)     hoe sta jij tegenover de zuivel-vervangende trends ?

Ik vind het een mooie ontwikkeling dat er steeds meer plantaardige alternatieven komen voor zuivelproducten voor mensen die geen zuivel meer willen of kunnen gebruiken vanwege ethische motieven of het niet goed kunnen verteren of verdragen vanwege de melksuiker lactose en/of het melkeiwit caseïne. Het is inmiddels behoorlijk goed gelukt vervangers te ontwerpen die dicht in de buurt komen van de smaak, mondgevoel, kleur en geur van zuivelproducten. ( KLIK HIER )  Als het echter gaat om de voedingswaarde zijn er helaas nog grote verschillen. Sommige melkvervangers zijn eigenlijk gewoon een soort ‘suikerwater’ en als je yoghurt- en kaasvervangers analyseert komen ze vaak niet eens in de buurt van het eiwitgehalte en de eiwitkwaliteit van de dierlijke varianten. Calcium en B12 zijn daarentegen vaak wel toegevoegd om het verschil in voedingswaarde te verkleinen. Op het gebied van voedingswaarde is er dus nog wel veel te winnen en ik hoop dat in de nabije toekomst die kloof gedicht kan worden.

 

2)     Ben jij van mening dat wij zuivelproducten nodig hebben? Of vind je, dat wij de belangrijkste voedingsstoffen ook uit andere bronnen kunnen putten ?

In principe hebben we geen zuivelproducten nodig (na de zoogtijd). Waar het uiteindelijk om gaat is het totale voedingspatroon. Het gaat er niet om wat je uit je voedingspatroon schrapt, maar wat er voor terugkomt. Dit betekent dus dat eiwitten, B12 en calcium voldoende aanwezig moeten zijn in het totale voedingspatroon. Eiwitten kun je uit allerlei andere bronnen halen zoals in dierlijke vorm vlees, vis, kip en ei, maar ook in plantaardige vorm zoals noten, peulvruchten en granen. Zuivel is weliswaar een zeer goede calciumbron, maar kunt het ook uit groenten halen zoals boerenkool, chinese kool en spinazie. Dan heb ik het wel over minimaal 300 gram groente per dag dat ik adviseer.

 

3)     Consumeer jij zelf zuivel / zuivelproducten?

Ik eet zelf vrij weinig zuivelproducten, omdat ik sensitief ben voor het melkeiwit caseïne uit koemelk (de a1- variant). Geitenkaas eet ik soms wel, omdat ik deze soort caseïne beter verdraag (de a2- variant). Ook boter gebruikt ik regelmatig, want daar zit weinig caseïne in. Waar ik bij kaas en boter ook op let is de hoeveelheid die ik gebruik, want ik neem snel teveel en dat is meteen een bom aan calorieën.

 

4)     wat is jouw mening over de melk-industrie ?

Eigenlijk vind ik dat de melkindustrie zich op het gebied van marketing decennia lang heeft misdragen met hun campagnes vol onwaarheden zoals Joris Driepinter en Melk de Witte Motor. Melk- en melkproducten zijn niet onmisbaar voor je gezondheid en geen wondermiddelen. Ook de lobby-activiteiten gaan mij te ver die diep doorgeworteld zijn in de totale samenleving van schoolmelk tot samenwerkingen met topsporters. Wat dat betreft mogen ze dus van mij wat meer dimmen…

 

5)     wat is jouw mening over zuivelproducten m.b.t calcium ?

Het klopt dat zuivelproducten goede bronnen van calcium zijn, maar calcium kan ook uit andere voedingsmiddelen komen waardoor er geen tekort ontstaat wanneer je zuivel schrapt. Zeker voor diegenen die overgevoeligheden hebben voor zuivelcomponenten is het zelfs een goed idee zuivel te minderen of zelfs helemaal te elimineren uit hun voedingspatroon. Ook is de stevigheid van de botten van veel meer dingen afhankelijk dan alleen van calcium. Zo moet er botten vaak genoeg onder druk gezet worden door beweging, moeten er voldoende vitaminen zijn zoals vitamine D (voeding en zonlicht) en vitamine K, en bovendien zijn hormonen belangrijk voor de bot-stevigheid zoals oestrogeen en progesteron. Osteoporose is dus lang niet altijd een probleem van (alleen) calciumtekort.

( met dank aan Ralph Moorman )

WAT ZEGT EN VINDT DE CONSUMENT ???

Voor dit dossier deed ik een oproep op mijn socials. Daarin vroeg ik wat men vindt van zuivel en waarom men het wel of juist niet consumeert. Ik ontving ruim 450 reacties, soms mailtjes die ontzettend lang van stof waren. Het toont, hoe erg het speelt.
Onder de ruim 450 reacties kon ik een aantal vraagstellingen sorteren, omdat deze ontzettend veel voorkwamen. Ik heb schattingen gemaakt. Het publiek ( mijn volgers ) zijn meest bewuste mensen die aandacht schenken aan hun voeding, en het milieu.  Een overzicht :
Op de vraag WAAROM men zuivel consumeert, antwoordde circa 85% omdat het gezond is. Zo’n 67% vertelde, dat het lekker werd bevonden. Zo’n 45% gaf aan zuivel te consumeren omdat het een gemaksproduct betreft. Circa 85% gaf aan geen melk te drinken, maar aangezuurde / gefermenteerde varianten als kwark en yoghurt. Zo’n 32% gaf aan lactose vrije alternatieven te kiezen. Ongeveer 4% gaf aan zuivel te genieten omdat zij ermee zijn opgegroeid. Circa 74% gaf aan zuivel te consumeren vanwege de eiwitten, waarvan zo’n 23% met proteïne verrijkt producten kocht. Ruim 58% gaf aan rauwe zuivel te consumeren.
Op de vraag waarom men GEEN ZUIVEL consumeerde, antwoordde ruim 89% vanwege de beroerde melk-industrie. Er werd veel aangehaald dat melk voor kalfjes zijn bedoeld en dat er veel dierenleed heerst, waardoor het uit principe niet werd geconsumeerd. Zo’n 68% vertelden dat zij geen zuivel consumeerden vanwege gezondheidsklachten als verteringsproblematiek, opgeblazen gevoel, slijmvorming, hoesten, en misselijkheid.
Op de vraag of er zuivelvervangers werd geconsumeerd ter vervanging voor zuivel / koemelk antwoordde zo’n 92% dit om deze reden te doen. Gemiddeld zo’n 45% gaf aan het gemakkelijk te vinden en bijna 80% gaf aan dat het de voedingsstoffen vervangt die in koemelk / melkproducten aanwezig zijn. Circa 31% gaf aan deze producten erg duur te vinden, maar ze toch te kopen. Circa 72% gaf aan melk-vervangers voor de koffie te kopen ( Barista melk ) en ongeveer 4% gaf aan het voor hun kind ( eren ) te kopen.
Zeker 98% koopt enkel biologische zuivel alternatieven. Circa 7% koopt dit bio-dynamisch . Zo’n 85% koopt biologische zuivel in de supermarkt, circa 64% koopt dit in de biowinkel in. Als reden werd meest gegeven dat biologisch in de supermarkt voordeliger is en handiger omdat je toch dagelijks in de supermarkt moet zijn.
Circa 35% koopt lactose vrije alternatieven. Opvallend was de toegenomen populariteit van geiten zuivel: zeker 69% zei deze te kopen. Meest werd geitenzuivel gekocht in supermarkten, zowel koelvers als UTH. ( = buiten de koeling )
Zo’n 76% koopt huismerk zuivel van supermarkten. Dit doen zij omdat dit goedkoper wordt bevonden. Andere merken die werden genoemd waren DEN EELDER ( circa 5% ) CAMPINA ( circa 34% ) Zo’n 52% zegt producten van ARLA te kopen. Opvallend was de naam THE RAW COMPANY, circa 94% zegt deze producten te kopen. Verder gaf ongeveer 85% aan rauwe melk bij plaatselijke boeren / boerderij-winkels af te tappen .

KALF BIJ DE KOE…..

Eén van de allergrootste argumenten bij de consument om zuivel / zuivelproducten te mijden, is het leed wat wordt geleden in de zuivelindustrie. Kalfjes die bij de koe worden weggetrokken is daar één grote spelende factor in. Het is zeer dier-onvriendelijk. Sinds 1 oktober 2022 heeft zuivel-onderneming in biologisch / dynamische zuivel ZUIVER ZUIVEL de stap gezet om “ kalf-bij-de-koe’ melk op de markt te brengen. Biodynamische melkveehouders lopen voorop als het gaat om natuur en vooral diervriendelijke bedrijfsvoering. Drie melkveehouders die aan dit merk leveren, zijn onder deze manier van melk produceren gaan werken en houden de kalveren bij de koe. Het lijkt allemaal simpel, maar dat is het helaas niet. In de praktijk gebracht zijn er wat voor en nadelen, en is het voor iedere melkveehouder een zoektocht hoe de kalveren bij koeien kunnen blijven. Zo zijn de voordelen onder andere dat kalveren die bij de koe blijven een veel betere weerstand kunnen opbouwen en daardoor veel minder of minder snel ziek worden. Daarnaast kunnen de kalveren en koeien diereigen  gedrag vertonen. De nadelen zijn de aanpassingen die op een boerderij moeten worden toegepast. Zo moet er extra op worden toegezien dat een kalf niet teveel of juist te weinig melk binnenkrijgt en is het belangrijk dat de kalveren niet verwilderen. Het grootste struikelblok is dat de melk die het kalf bij de moeder wegdrinkt, niet aan melkfabrieken kunnen worden geleverd waardoor het zeer kostprijsverhogend is voor de boeren die nu toch al door zwaardere tijden heen moeten. Toch zijn er dappere helden die toch de stappen nemen omdat zij ervan zijn overtuigd, dat dit het beste is voor zowel kalveren als koeien. ZUIVER ZUIVEL is de eerste in Nederland die met biodynamische melk op de markt komt , afkomstig van koeien met kalveren bij zich zogend.
De melkveehouders die dit zijn aangegaan, zijn zelf erg gelukkig met hun aanpak. Zo zegt Durk Oosterhof, biodynamisch melkveehouder in Drachten, dat hij zelf erg blij is geworden sinds hij zijn oudere aanpak heeft verwisseld voor “ kalf-bij-de-koe’ . Niet alleen zijn koeien zijn gelukkiger, ook hij voelt zich er veel meer senang bij. “ …de moederkoe besteedt 24 uur per dag aan de zorg van haar kalf. Dit is tijd die ik nooit aan het kalf zou kunnen besteden. Als biodynamische boer  beschouw ik mijn bedrijf als één geheel, ik knip de processen niet in deelstukjes op maar bekijk ze in samenhang. Door het kalfje bij de moeder te laten hou ik deze natuurlijke eenheid in stand. “
Ook Armando Kok, melkveehouder in De Glindt, vind “ kalf-bij-de-koe ‘ een eerste goede stap in de juiste richting van een zo-natuurlijk mogelijke melkhouderij. Opo zijn boerderij lopen de kalveren bij de melkkoeien in de kudde. Voor de moederkoe is het fijn om haar kalf bij haar te houden, en daarmee haar natuurlijke instincten , die wij als mensen ook kennen, kunnen uitvoeren. Kok heeft ook oudere koeien in zijn kudde rondlopen . “ ….door die verschillende leeftijden vormen onze koeien een evenwichtige kudde, ik zie sterke sociale banden en ze helpen elkaar ..”
Zuiver Zuivel start per Oktober 2022 met halfvolle en volle melk, zowel verkrijgbaar in kartonnen pakken als glazen flessen. Als het succesvol blijkt, zullen er meer producten komen. De melk is afkomstig van drie melkveehouderijen die kalveren bij de koe houden, deze melk wordt afzonderlijk afgenomen en naar de fabriek gebracht. Het komt dus niet terecht bij andere melk transportatie afkomstig van boerderijen die geen kalveren bij de koeien houden.
Hoe lang blijven de kalveren bij de koeien? De vrouwtjeskalveren , ook wel vaarskalfjes, blijven minimaal drie maanden bij de moeder. Stierkalfjes blijven minimaal 35 dagen bij de moeder, maar in de meeste gevallen is dat ook drie maanden. De eerste kalf-bij-de-koe melk is vanaf Oktober verkrijgbaar in de meeste biologische winkels en supermarkten.
MICRO PLASTICS IN ZUIVEL……

Terwijl op dit moment van schrijven ( Februari 2023 ) de insecten nog steeds het gesprek van de social-dag zijn, hou ik mij al een poosje bezig met iets geheel anders, waar ik mij persoonlijk iets méér zorgen over maak. Vorig jaar zomer kwam daar opeens het bericht, dat een steekproef van de Vrije Universiteit , in opdracht van THE PLASTIC SOUP FOUNDATION, vaststelde dat er bijna 80% van de geteste vlees en zuivelproducten microplastics bevatten. Het nieuws verdween weer net zo geruisloos als het kwam, en er lijkt vooralsnog geen aandacht aan te worden besteed. De steekproef betrof een zogenoemde PILOTSTUDY, een kleinschalige voorstudie die wordt uitgevoerd om de duur, haalbaarheid, kosten en bijwerkingen te evalueren. Dit is waarschijnlijk ook de reden, waarom deze studie vorig jaar nooit echt in de belangstelling werd gezet.

In de desbetreffende STEEKPROEF namen wetenschappers monsters van rundvlees, varkensvlees, veevoer én melk. Van de acht rundvlees-monsters bevatten zeven er plastic deeltjes, bij varkensvlees was dit vijf van de acht minstens en bij de melk-monsters was dit achttien van de vijfentwintig monsters. De twaalf monsters van veevoer bevatten allemaal plastic, en daarom werd de link vrijwel direct gelegd dat veevoer de mogelijke oorzaak kon zijn, waardoor melk en vlees uiteindelijk ook microplastics bevatten.
MICROPLASTICS ENZO……
In het kort wat microplastics zijn: …Al het plastic afval wat wij gebruiken en weggooien valt vroeg of laat uiteen. Hierdoor ontstaan steeds kleiner wordende deeltjes. Onder microplastics vallen alle deeltjes die kleiner zijn dan een halve centimeter en meestal zo klein dat ze niet meer zichtbaar zijn voor het blote oog. NANO plastics zijn zelfs onder de meest modernste microscopen nauwelijks zichtbaar. Zowel microplastic als NANO plastics worden ook wel SECUNDAIRE microplastics genoemd. Daarnaast zijn er ook PRIMAIRE microplastics, deze ontstaat als gevolg van slijtage zoals  vezels van synthetische kleding, slijpsel van autobanden en andere materialen die aan slijtage onderhevig zijn. De microplastics die fabrikanten bewust toevoegen aan verzorging / cosmeticaproducten vallen ook onder de primaire microplastics.  Dit komt uiteindelijk via doucheputjes en gootsteenputjes in het milieu terecht, ze spoelen via deze wegen de oceanen in. Volgens een Engels onderzoek kunnen dat meer dan 100.000 zijn per scrub-beurt! 😵 Afgelopen jaren hebben veel cosmetica-fabrikanten de deeltjes van polyethyleen  vervangen door verschillende alternatieven maar ze vertellen er uiteraard niet bij dat er nog tientallen andere microplastics in hun producten aanwezig zijn.
Ik geef hier een zeer korte uitleg over microplastics maar het omvat veel meer dan dit. Het TNO heeft hier al veel onderzoek naar gedaan. Veel risico’s zijn onbekend, maar wat er dan bekend wordt is zorgwekkend te noemen. Volgens het TNO worden we blootgesteld aan verschillende soorten plasticdeeltjes. De diversiteit aan types, groottes en vormen maakt het onderwerp mega-complex. Zeker omdat we nog niet zover zijn dat we NANO plastics kunnen detecteren ,we weten in feite niet eens waar we het precies over hebben. We moeten het voorlopig dus doen met de feiten die wel bekend zijn, en daar zoveel mogelijk op anticiperen.
Het is eigenlijk niet zo heel erg raar te noemen, dat er ook microplastics wordt aangetroffen in vlees en zuivel, want zonder dat wij het in de gaten hebben, “ consumeren” we iedere dag wel iets van microplastic. Dit komt, omdat de omvang ( de mate waarin het om ons heen verkeert ) van de aanwezigheid van microplastics overal om ons heen onvoorstelbaar groot is. En omdat we de wereld alleen nog maar meer en meer belasten en vervuilen met onze teringzooi, zal de omvang alleen nog maar gaan toenemen. Zolang we nog steeds geen echte desastreuze stappen gaan zetten om het plasticgebruik te verminderen, zal het niet beter worden. Als je overigens denkt, dat er alleen microplastics in zuivel en vlees zit…….helaas…..ik moet je meteen uit deze droom helpen, want ook in talloze andere voedingsmiddelen die we dagelijks consumeren, zitten microplastics. Daarnaast smeren we met zijn allen nog steeds onvoorstelbaar veel microplastics op onze huid, via talloze verzorgingsproducten. We sprayen het ook rond in ons huis, via schoonmaakmiddelen. Kortom: het is overal, en bijna niet te omzeilen.
In het geval van de pilotstudy, lijkt het erop, dat de microplastics die zijn aangetroffen in vlees en zuivel NIET afkomstig zijn van boerenbedrijven zelf. Zij handelen accuraat. Het is duidelijk, dat in elk geval een groot deel van restpartijen van de voedingsmiddelenindustrie ( waaronder supermarkten ) MET VERPAKKING EN AL wordt verwerkt tot veevoeder. Volgende opdrachtgever PLASTIC SOUP FOUNDATION is dat niet alleen schadelijk voor de dieren maar wellicht ook voor onszelf.
HOE DOEN KLEINERE BIOLOGISCHE BEDRIJVEN HET DAN ?
Ik ben zelf een zeer groot kwark-gebruiker, ik eet iedere dag biologische-dynamische kwark en / of kwark gemaakt van rauwe biologische melk. Ik vroeg mij af, hoe ZIJ het dan aanpakken wat betreft dit verhaal. Ik nam contact op met Edwin van WEERRIBBEN ZUIVEL  waar veel van mijn kwark vandaan komt. Hij beantwoorde mijn vragen op een zeer duidelijke manier. Hij benadrukte, dat de pilotstudie zegt dat de herkomst van microplastics gezocht moest worden in het krachtvoer wat het vee gevoerd krijgt. De biologische koeien van WEERRIBBEN / ZUIVER ZUIVEL krijgen allemaal “ relatief weinig “ krachtvoer, veruit het grootste deel van hun voer bestaat uit GRAS. Gras is, blijkt ook uit recentelijk onderzoek, géén bron van microplastics. Niet te verwarren met KUNSTGRAS, want daar worden wel extreme hoeveelheden aangetroffen. De bio-koeien van WEERRIBBEN en de bio-dynamische koeien van ZUIVER ZUIVEL krijgen volgens Edwin bovendien relatief weinig krachtvoer wat wordt aangekocht via biologische krachtvoerleveranciers. Biodynamische veehouders hebben de norm dat minimaal 80% van het veevoer van de koeien voor eigen bedrijf dient te komen. WEERRIBBEN heeft een samenwerking met een biologische akkerbouwer waarbij eiwitrijke voedergewassen en mest wordt uitgewisseld. Op basis hiervan denkt Edwin, dat de kans op aanwezigheid van microplastics in hun zuivel/ zuivelproducten aanzienlijk klein is te noemen. Hij benadrukt wel, dat zij niet de illusie hebben, dat er helemaal geen microplastics in hun producten zitten, want de veehouders waarmee zij werken gebruiken ook wat krachtvoer voor de producties van de melk. Zelf een analyse uitvoeren zit er voorlopig niet in, omdat dit ten eerste extreem duur is, maar ook zijn er tot op heden geen richtwaarden / max waarden vastgesteld voor de aanwezigheid van microplastics.
Voor mij was deze uiteenzetting geruststellend genoeg om mijn kwark-consumptie gewoon voort te blijven zetten. Ik kies al jaren voor deze vormen van kwark en yoghurt, melk drink ik verder niet. Het kost meer geld, maar zeker gezien de voedingswaarden, de dier en milieuvriendelijkheid én het ondersteunen van de kleinere ondernemingen / boeren kies ik hier graag voor.
Wat betreft conventionele zuivel……daar moet nog veel meer gericht onderzoek naar komen in mijn beleving, En vooral in de mate waarin het ons, maar ook mens, dier en milieu kan schaden. Vooralsnog blijft alles een beetje onder de radar. Ik persoonlijk denk dat de beste keuzes in de biowinkel gemaakt kunnen worden, producten die veelal van kleinere bedrijven ( streekgebonden) afkomstig zijn en daar ook veel meer aandacht aan besteden.

SLOTWOORD 

Aan dit dossier heb ik maanden gewerkt. Er is heel veel gaande in de zuivel-industrie, en heel veel betrokkenen zwijgen liever dan dat zij er iets over willen vertellen. Ik heb tevens ontzettend veel orthopedisten benaderd, velen reageerden niet of stuurden mij een reactie terug, dat zij op mijn vragen geen passend antwoord konden geven omdat voeding niet in hun vocubulaire voorkomt. Dat vond ik echt een beetje schokkend. Dit, omdat voeding een enorme invloed heeft op de botgezondheid.
Ook chirurgen / artsen zijn niet toeschietelijk in meewerken aan dit soort dossiers. Ik heb maanden achter chirurgen en artsen aan gebeld / gemaild, maar ik kreeg nooit een reactie.
Ik wil daarom de mensen die wel jun medewerking verleenden aan dit dossier ontzettend bedanken voor hun bijdrage. Ik vond hun aandeel persoonlijk erg nuttig in dit dossier, ook voor mij persoonlijk waren de antwoorden erg leerzaam.
Tot slot wil ik nog zeggen, dat iedereen zijn/ haar eigen keuzes moet maken en ook gewoon deze MOGEN maken zonder aangevallen te worden. Zuivel is niet zwart of wit, daar tussenin drijft nog veel meer. Ik hoop, dat ik met dit dossier tenminste iemand een stukje verder kon helpen.

6 Reacties op “Het grote zuivel dossier: deskundigen, boeren en wetenschappers aan het woord

  1. Wat geweldig veel informatie..heel erg bedankt, moet het nog één keer rustig nalezen…

  2. Ik heb goede ervaringen met Alpenmelk, zelfs met lactose intolerantie kun je die gebruiken, alleen bijna niet in Nederland te koop. Alpenmelk is biologisch en worden alleen gevoerd met Alpenhooi, of grazen in de Alpen, kunstmest is verboden.

  3. heel erg bedankt Monique voor alweer een geweldig dossier! waar jij allemaal induikt,dankzij jouw inspanningen ben ik zoveel wijzer geworden, ik kan je echt niet meer missen , je bent een topper!

  4. Wauw, mooi dossier weer. Hopelijk herstellen je polsen weer volledig, na alle inspanning.

  5. Een uitgebreid artikel met veel invalshoeken en goed dat je direct duidelijk maakt dat je een zuivelliefhebber bent. Dat ben ik ook en ik geniet vooral van verzuurde melk als yoghurt en (zelfgemaakte) kefir. Al veertig jaar ben ik meer of minder vegetariër en het tumult rondom de boerenacties brengt mij tot een aanscherping. Bij de vorige actiegolf, ongeveer twee jaar geleden, heb ik kaas in de ban gedaan (een offer, want ik was een liefhebber). Zo werd mijn zuivelconsumptie gehalveerd. Nu overweeg ik om helemaal te stoppen met zuivel. Redenen zijn het dierenwelzijn, behoud van natuur(lijke ecosystemen) en milieuvervuiling. Maar de belangrijkste reden en die wordt in het artikel niet genoemd is het verlies van energie en voedsel door de omzetting van plantaardig eiwit in dierlijk eiwit. Meer dan de helft van de landbouwgrond in de wereld wordt gebruikt voor veevoer en van de opbrengst komt maar een klein deel terug in de vorm van zuivel en vlees. Willen we de groeiende wereldbevolking blijven voeden dan is een eerlijke verdeling en plantaardige voeding een noodzaak. Door de klimaatverandering verdwijnt mogelijk een belangrijk deel van de beschikbare landbouwgrond wat de kwestie nog urgenter maakt.

  6. Dankjewel, voor dit uitgebreid schrijven over keuzes die we hebbdn over keuzes die worden bepaald en de momenten waarop keuzes doorslaggevend zijn voor kwaliteit, transparantie, kosten en respect voor alles wat ademt op deze planeet.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *